تركيه علاوه بر اختلافاتي كه بر سر مسائل امنيت ملي دارد، با خطر تحريم‌هاي امريكا و انزوا از سوي اعضاي ناتو نيز روبه‌رو است. رهبران ناتو هفته گذشته به مناسبت هفتادمين سالگرد اتحادشان در نزديكي لندن با يكديگر ديدار كردند. اين مراسم براي نمايش اتحاد كشورهاي عضو و همچنين تكرار چندباره بر اهميت ناتو به عنوان ساختار دفاعي امنيتي برتر جهان بود، اما تحت‌الشعاع اختلافات شديد اعضا
بر سر مسائل امنيت ملي قرار گرفت. اين اتفاق ازسوي امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه تشديد شد. او گفت، ناتو دچار «مرگ مغزي» شده است؛ سخني كه موجب انتقاد شديد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا شد. فرانسه معتقد است حمله نظامي اخير تركيه به شمال سوريه كه عملا با چراغ سبز امريكا انجام شد، نشانه ضعف ناتو و ناتواني آن در انجام اقدامي مشترك بود. خريد بحث‌برانگيز سامانه دفاع موشكي اس 400 تركيه از روسيه نيز باعث ايجاد آشفتگي شده است.
مقابله با تروريسم
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه پيش از نشست ناتو گفت كه از متحدان خود انتظار داشته تا در مبارزه كشورش عليه تروريسم از آنكارا حمايت بي‌قيد و شرط كنند. تركيه از ناتو مي‌خواهد كه يگان‌هاي مدافع خلق كرد (ي‌پ‌گ)، جزو اصلي نيروهاي دموكرات سوريه كه تحت حمايت امريكا هستند را رسما تروريست اعلام كند و كمك‌ها و حمايت‌هاي نظامي خود را عليه آنها به كار بگيرد. «ي‌پ‌گ» زيرمجموعه سوري حزب غيرقانوني كارگران كردستان است و از ديد تركيه به دليل سه دهه شورش يك گروه تروريستي است. اردوغان پيش از سفر به لندن به خبرنگاران گفت: «اگر دوستان‌مان در ناتو كساني را كه ما به عنوان سازمان تروريستي مي‌شناسيم، تروريست اعلام نكنند؛ ما در مقابل هر حركتي از سوي آنها ايستادگي مي‌كنيم.» مكرون روز سه‌شنبه هفته گذشته گفته بود در مورد تعاريف و روش‌هاي مشترك تعيين تهديدات مشروع عليه اعضا نياز به اطمينان بيشتري داريم. او افزود: «ما در مورد تروريسم تعريف مشتركي نداريم.» نظر مكرون، سخنان قبلي مارك اسپر، وزير دفاع امريكا را تكرار مي‌كرد. او از تركيه خواسته بود كه در ناتو روي «مسائل مهم‌تري» كار كند و اعلام كرده بود: «همه نمي‌خواهند مشكل تركيه را در دستور كار خود قرار دهند؛ چيزي كه براي آنها تهديد محسوب مي‌شود براي ديگران نيست.» همان‌طور كه در ماده 5 اساسنامه ناتو نوشته شده «همه براي يكي و يكي براي همه»، اين سازمان برمبناي تعهد خود به دفاع از اعضا بنا شده است. اگر قرار باشد اين اصل اساسي از هم بپاشد، پيمان ناتو ازبين مي‌رود.
تركيه به دليل تهديد به كارشكني در طرح دفاعي پيشنهادي براي لهستان و كشورهاي بالتيك به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. اين حركت مدركي تلقي مي‌شد مبني بر اينكه تركيه در ناتو تبديل به يكي از خرابكاران طرفدار روسيه شده است. چنين ادعاهايي از سوي مقامات ترك رد شده است، آنها گفته‌اند همه اعضا حق وتو كردن را دارند. موضع تركيه اين بود كه ناتو بايد به صورت برابر از منافع امنيتي همه اعضا حمايت كند. اين كشور روز چهارشنبه گزارش داد كه از اعتراض خود نسبت به اين طرح صرف‌نظر كرده است.
بحث دفاع موشكي
تنش‌ها ميان واشنگتن و آنكارا بر سر خريد سامانه اس 400 ماه گذشته به بيشترين حد خود رسيد، زماني كه تركيه با آزمايش اين سيستم ضدموشكي بي‌اعتنايي خود را نسبت به تهديد امريكا نشان داد. تركيه با اين كار ضربه سنگيني به كاخ سفيد و سناتور‌هاي جمهوري‌خواه زد و در روابط دوجانبه فاصله بيشتري انداخت.
آنكارا با آنچه استاندارد دوگانه ناعادلانه متحدان خود در ناتو مي‌داند، مخالف است و آن را دست‌كم گرفتن ميزان تهديدي مي‌داند كه در مرز جنوبي خود با سوريه با آن روبه‌رو است. اردوغان به دنبال ايجاد يك «منطقه امن» در شمال سوريه است كه نيروهاي تركيه و روسيه در آن گشت‌هاي مشترك داشته باشند. او همچنين براي اسكان پناهندگان سوري در اين منطقه درخواست حمايت كرده است.
تركيه از متحدانش مي‌خواهد متناسب با اهميت استراتژيك آنكارا و سابقه حضور آن در درگيري‌هاي پرخطر از اين كشور حمايت كنند. اردوغان پيش از حضور در نشست ناتو تكرار كرد كه جايگاه جغرافيايي تركيه نيازمند يك سياست خارجي چند بعدي است. او گفت: «روابط ما با روسيه و ديگر كشورها جايگزين روابط با متحدان‌مان نيست، بلكه آن را تكميل مي‌كند.»
آينده ناتو در چند روز اخير به سرخط رسانه‌هاي تركيه تبديل شده است. تحليلگران حامي دولت دايما اهميت وجود ناتو در دوره پساشوروي و نظم جهاني چندقطبي را زير سوال مي‌برند. يكي از اين تحليلگران تا جايي پيش رفته كه مي‌گويد ناتو ديگر متحد ما نيست، بلكه تهديدي براي تركيه محسوب مي‌شود، اين سازمان هيچ‌گاه در مبارزات پرهزينه عليه تروريسم واقعا با آنكارا شريك نبوده است.
نيكوكار و گروگان
اين سخنان تنش‌زا از سوي دولت تركيه رد شده است، در عوض آنكارا مدت‌هاست كه ادعا مي‌كند ناتو نسبت به جايگاه استراتژيك آن روي نقشه هم نيكوكار و هم گروگان بوده است و در يك منطقه بي‌ثبات براي ايجاد تعادل ميان كشورها و منافع قدرت‌هاي خارجي تلاش كرده است.
تركيه معتقد است در عصري كه ماهيت درگيري به سرعت در حال تغيير است و در اين حد درگير تهديدات نامتقارن -مانند جنگ سايبري و گروه‌هاي مسلح شبه نظامي- است، ناتو بايد براي ادامه مسير اصلاحاتي انجام دهد.
پس از اين نشست دو روزه دو نكته مشخص شد؛ اول اينكه ناتو تنها به اندازه يك متحد سياسي، متحدي امنيتي است. اتحاد و موافقت در مورد منافع امنيت ملي اعضا نيازمند تعهد پايدار و گام‌هاي عملي در طول زمان است.
دوم؛ با اينكه تركيه به اين زودي‌ها منافع ملي خود در سوريه را رها نمي‌كند، اما ناتو مي‌تواند با گفت‌وگو و از طريق رويكرد «منافع مشترك» راه‌حل‌هاي متوازني را ارايه دهد. اين در حالي است كه ناتو بدون اعمال خشونت سابقه انعطاف‌پذيري لازم را ندارد كه راه‌حلي براي بن‌بست فعلي پيدا كند.
تركيه نمي‌تواند به صورت قانوني از ناتو اخراج شود و با خطر تحريم‌هاي امريكا و انزوا در ميان اعضاي ناتو روبه‌رو است. منزوي كردن بيشتر لهستان و كشورهاي بالتيك نيز هيچ منفعت خاصي براي آنكارا نخواهد داشت.
منبع: Middle East Eye