تركيه و اجلاس سران ناتو
محمود فاضلي
از ديدگاه تركيه، اين كشور يكي از قوي‌ترين هم‌پيمانان ناتو است كه از سال 1952 در تمامي ماموريت‌هاي مهم ناتو مشاركت دارد و امروز نيز همانند سابق از افغانستان گرفته تا عراق، در ماموريت‌هاي دشوار شركت مي‌كند. كمك مالي و نظامي‌اش به ناتو، بيشتر از اكثر اعضاست، هزينه‌هاي دفاعي آن نسبت به درآمد ناخالص ملي 1.9 درصد است. به باور تركيه، قدرت ناتو از همبستگي و وحدت ميان هم‌پيمانان نشات مي‌گيرد. در اين راستا توجه به تهديدها و نگراني‌هاي امنيتي تمامي اعضاي پيمان، بايد به عنوان اصول اساسي مدنظر قرار داده شود. زيرا در عصر جهاني شدن، تا زماني كه همه ما در امنيت نباشيم، هيچ‌يك در امنيت نخواهند بود. تركيه اعتقاد دارد تنها كشور عضو ناتو است كه عليه گروه‌هاي تروريستي و در راس آن پ.ك.ك/ي.پ.گ، داعش و گروه گولن مبارزه مي‌كند. تركيه همان‌گونه كه تهديدات امنيتي پيمان را جدي مي‌گيرد، بايد تمامي هم‌پيمانان نيز نگراني‌هاي امنيتي تركيه را جدي بگيرند. تا زماني كه هم‌پيمان نشويم، همبستگي شكل نخواهد گرفت.
در حاشيه اجلاس ناتو، نشست چهارجانبه تركيه، فرانسه، انگليس و آلمان نيز برگزار شد. در اين نشست جزييات عمليات چشمه صلح در سوريه، بررسي اسناد و برگه‌هايي كه براي آنها تهيه شده بود در اختيار اعضا قرار گرفت. اما سه كشور ديگر از تاريخ خروج تركيه از خاك سوريه سوال كردند و آنكارا در پاسخ به آنها اين پرسش را مطرح كرد كه آيا شما هم‌مرز سوريه هستيد يا به خاك شما تجاوز شده است؟ تركيه مرز 911 كيلومتري با سوريه دارد و مورد حمله و تجاوز قرار گرفته است. تركيه براي برقراري صلح وارد اين منطقه شده و سرانجام صلح را ايجاد خواهد كرد.
تركيه از اين نشست چهارجانبه استفاده كرده و از همكاري اين كشورها با ي.پ.گ/پ.ي.د انتقاد و مدعي شد داعش را در اين منطقه نابود كرده و در اولين عمليات «شاخه زيتون» به سوريه، بيش از 3 هزار تروريست داعش را در الباب نابود كرده و اقوام و خويشاوندان نزديك بغدادي را دستگير كرده است. تركيه همچنين مدعي است نزديك به 4 ميليون پناهجو در اين كشور به سر مي‌برند و در حالي كه قرار بود در دو مرحله هر بار 3 ميليارد يورو به خاطر اين پناهجويان به آنكارا كمك شود ولي فقط 3 ميليون يورو كمك صورت گرفته است. به باور تركيه كارهاي زيادي باقي مانده كه بايد در ناتو انجام شود و اين مسووليت‌ها با حساسيت ايفا خواهد شد. تركيه كه به لحاظ قدرت نظامي در ناتو در رديف دوم قرار دارد به تلاش خود براي ارتقاي ارتش به موقعيت قوي‌تر و بهتر به لحاظ فناوري پيشرفته و استعدادها ادامه خواهد داد.
امانوئل ماكرون رييس‌جمهوري فرانسه نيز در كنفرانس خبري بعد از پايان اجلاس سران ناتو در لندن با اشاره به اجلاس چهار جانبه‌اي كه به همراه رهبران تركيه، آلمان و انگليس انجام دادند، اعلام كرد سه كشور در سه ماهه اول سال آينده به منظور ديدار در مورد سوريه، ليبي و ساير موضوعات مجددا با اردوغان گرد هم خواهند آمد. در بعضي موضوعات با تركيه اتفاق نظر نداريم، اما مذاكرات بايد ادامه يابد. وفاق با تركيه در خصوص تعريف ترور غيرممكن است. ثبات و امنيت اروپا فقط با برقراري روابط سالم با روسيه تضمين مي‌شود. روسيه ديگر دشمن ناتو نيست. در راستاي مناسبات هم‌پيماني و احترامي كه به امنيت تركيه و تاوان سنگيني كه اين كشور در برابر تروريسم پرداخته است، معتقدم كه بايد مذاكرات مربوط به وضعيت شمال شرق سوريه براي عدم احياي مجدد داعش تقويت شود.
فخرالدين آلتون، رييس اداره ارتباطات رياست‌جمهوري تركيه ضمن ارزيابي اجلاس سران ناتو در لندن مدعي است؛ تهديدهايي كه بيش از يك گروه تروريستي بين‌الملل متوجه تركيه است، بايد به عنوان تهديدي عليه ناتو ارزيابي شود. بايد در تشخيص گروه تروريستي موضع مشترك داشته باشيم. بعضي از هم‌پيمانان ما از يك گروه تروريستي كه كودكان را مسلح كردند، پاكسازي قومي انجام دادند و غيرنظاميان را به مهاجرت مجبور كردند، حمايت مي‌كنند. بايد با پ.ك.ك/ي.پ.گ كه يك گروه تروريستي جنايتكار بوده و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي را تهديد مي‌كند، به تناسبت ماهيت او رفتار شود. در سايه عمليات چشمه صلح تركيه نزديك به 400 هزار شهروند سوري به كشورشان برگشتند. عمليات نظامي نه تنها مبارزه با ترور، بلكه شرايط لازم براي بازگشت امن سوري‌ها را فراهم مي‌آورد. طبق گفته وي هزينه دفاعي تركيه ظرف 5 سال گذشته 53 درصد افزايش يافته و به 1.89 درصد درآمد ناخالص ملي رسيده است. تركيه در سال 2024 به هدف كمك 2 درصدي درآمد ناخالص ملي به ناتو دست خواهد يافت. 1200 سرباز ترك نيز در ماموريت‌هاي مختلف ناتو شركت مي‌كنند.
به اعتقاد يك كارشناس امنيتي و استراتژي تركيه، در ابتدا هدف تشكيل ناتو، مقابله با روسيه بود. ولي با فروپاشي شوروي، ناتو هدف ديگري برگزيد. اين هدف در سال‌هاي 90 به شكل «نوار سبز» يعني اسلام معرفي شد. اكنون ناتو با رهبري امريكا، فرانسه، انگلستان و ساير كشورها، تركيه را به عنوان دشمن مي‌پندارد. در اروپا همه مي‌فهمند كه منظور از ترك‌ها، مسلمانان هستند كه در هر فرصتي با اين وضعيت مواجه هستيم. مخصوصا بعد از جنگ جهاني اول، شاهد تلاش آنها براي حفظ منافع خود در خاورميانه به ويژه در بسترهاي نفتي بوديم. دولت‌هاي دست نشانده شكل گرفته در اين مناطق، دندان خود را تيز كرده‌اند. هدف اصلي آنها تركيه است، زيرا تركيه يك كشور ريشه‌دار با تجربيات تاريخي دولتي است. مي‌خواهند تركيه را در موقعيتي كه قدرت آن كاهش يابد، قرار دهند. علت ناديده گرفته شدن گروه‌هاي تروريستي مخالف تركيه از سوي ناتو، آمادگي آنها براي استفاده در مواردي عليه تركيه است.