امريكا و چين كنار آمدند اما...

گروه اقتصادي

شامگاه گذشته دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا از رسيدن به فاز نخست توافق تجاري با چين خبر داد. هر چند هنوز جزيياتي از توافق به دست رسانه‌ها نرسيده چراكه دو طرف همچنان بر عدم انتشار مفاد آن تاكيد دارند اما صحبت‌هاي دو طرف برخي از مفاد اين توافق را آشكار كرده است. بند اول، لغو تعرفه امريكا بر كالاهاي چيني است كه قرار بود از امروز اجرايي شود. بر اين اساس تعرفه بر 160 ميليارد دلار از كالاي چيني منتفي اعلام شد. علاوه بر لغو تعرفه بر 160 ميليارد دلار از كالاهاي چيني، كاخ سفيد موافقت كرده كه تعرفه‌هاي پيشين كه 112 ميليارد دلار كالاهاي چيني را در بر مي‌گيرد از 15 درصد به 7.5 درصد كاهش يابد. ترامپ معتقد است كاهش تعرفه براي نجات سازندگان اسباب بازي، وسايل الكترونيك و پوشاك است كه در خطر تعرفه‌هاي 15درصدي قرار داشتند. بند ديگر موافقت چين براي حذف برخي تعرفه‌ها به خصوص براي كالاهاي كشاورزي و خريد بيشتر از امريكاست. به گفته يكي از مقام‌هاي بلندپايه امريكايي، پكن قرار است با واردات حداقل 200 ميليارد دلار كالاها و خدمات امريكايي در دو سال آينده علاوه بر ميزان خريدي كه در سال 2017 از امريكا داشت به بزرگ‌ترين وارد‌كننده محصولات كشاورزي اين كشور تبديل شود. طبق آمار اداره تحليل اقتصادي امريكا، چين در سال ۲۰۱۷ و پيش از آغاز جنگ تجاري به ميزان ۱۳۰ ميليارد دلار كالا و ۵۶ ميليارد دلار خدمات از امريكا خريداري كرد. طبق گفته‌هاي رابرت لايتيزر، نماينده تجاري امريكا، قرار است پكن در مدت دو سال 32 ميليارد دلار محصولات كشاورزي بيشتري از امريكا خريداري كند. ترامپ در اين خصوص گفت:«زمان آن است كه كشاورزان دست به خريد تراكتورهاي بزرگ‌تري بزنند زيرا قرار است كسب و كارشان رونق بيشتري يابد.» اما شروع جنگ تجاري به دليل اتهام عدم رعايت مالكيت فكري و معنوي از سوي چيني‌ها بود. ترامپ معتقد است قوانين چين در راستاي حفظ مالكيت معنوي محصولات امريكايي عمل نمي‌كند. به همين خاطر بايد براي برخي كالاهاي چيني تعرفه وضع كرد تا سياست‌هاي تجاري و اقتصادي چيني سمت و سوي حمايت از اختراعات و نوآوري به خود بگيرد. به نظر مي‌رسد، چين به اين نتيجه رسيده كه لازم است براي همراه كردن همه كشورها با امريكا به توافق برسد. با وجود اينكه پس از انتشار اخبار اوليه فاز اوليه توافق تجاري، قيمت نفت و سهام وال استريت جهش يافت اما براي خروج از ركود جهاني و از بين رفتن ابهام در خصوص آينده اقتصادي و افزايش سرمايه‌گذاري نياز است كه توافق تجاري ابعاد بزرگ‌تري به خود بگيرد و كالاهاي بيشتري را شامل شود.

17 ماه در بيم و اميد

جنگ تجاري از 17 ماه پيش و با انتشار توييت ترامپ آغاز شد و آثار آن تاكنون نه تنها افزايش بيكاري كه كاهش رشد اقتصادي براي تمام كشورهاي جهان بود. از ژوئن سال گذشته ميلادي تاكنون كاخ سفيد بر 360 ميليارد دلار از كالاهاي چيني تعرفه وضع كرده است. در سمت مقابل چين نيز با وضع تعرفه بر 120 ميليارد دلار از كالاهاي امريكا همچنين LPG، اقدامات تعرفه‌اي واشنگتن را بي‌پاسخ نگذاشت. بخش عمده كالاهاي مشمول بر تعرفه از سوي چيني‌ها، سويا و محصولات كشاورزي بود. اين نوع كالاها براي كاخ سفيد بسيار حائز اهميت است چراكه اغلب حاميان ترامپ در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند و كسب وكارهاي مرتبط با كشاورزي دارند.

دلايل شروع جنگ تجاري

اتهام تقلب چين در رسيدن به فناوري‌هاي برتر جهان در زمينه خودرو، هوش مصنوعي و مخابرات يكي ديگر از دلايل امريكا براي شروع جنگ تجاري بود. كاخ سفيد معتقد است، چين فناوري را بدون توجه به مالكيت معنوي آن مي‌دزدد و شركت‌هاي خارجي را مجبور مي‌كند كه اسرار تجاري را براي چيني‌ها فاش كنند تا اجازه فعاليت در اين كشور را داشته باشند. اين در حالي است كه برخي از شركت‌هاي امريكايي بر اين قضيه پافشاري مي‌كردند كه پس از حضور در چين، موانع اداري براي‌شان افزايش يافته است. هر چند اتهامات فوق از سوي پكن رد شد و اين كشور، امريكا را براي اقدامات تلافي‌جويانه‌اي كه تمام جهان را تحت تاثير قرار داده و مانع از افزايش رقابت در تجارت بين‌الملل شود، متهم مي‌كند. اما اين دليل در تمام 17 ماه تا رسيدن به گام نخست توافق تجاري، يكي از اهرم‌هاي اعمال فشار ترامپ بر شركت‌هاي امريكايي حاضر در چين بود. او بارها از اين شركت‌ها خواست چين را ترك كنند. به نظر مي‌رسد با اعمال فشار از سوي امريكا و عدم همكاري كشورهاي اروپايي در خصوص توسعه و استفاده از اينترنت 5G چيني‌ها، مسوولان اين كشور در نظر دارند اصلاحاتي ساختاري را در جهت تقويت مالكيت معنوي و فكري شركت‌هاي خارجي در كشورشان انجام دهند. بايد به اين مورد اذعان كرد كه در صورت اجراي اصلاحات ساختاري در قوانين مالكيت فكري و معنوي محصولات خارجي در چين، استراتژي تلافي‌جويانه پكن براي مقابله با امريكا شكست خورده است چراكه تنها درگيري‌ها و تنش‌ها را افزايش داد.

استراتژي جايگزين چين

چين براي مقابله با امريكا از استراتژي‌هاي مختلفي استفاده كرد. يكي از آن‌، ترغيب كشورها براي استفاده از اينترنت 5G بود. اما اين سياست با انتشار اخباري مبني بر استفاده جاسوسي چين از اطلاعات كاربران تقريبا به بن‌بست خورد و اغلب كشورهاي اروپايي از استفاده از آن سرباز زدند. اما استراتژي ديگر چين نزديكي به اروپا براي كاهش بار هزينه‌اي تعرفه‌ها بود. از كشورهاي اروپايي تنها روسيه آن هم به خاطر ايستادگي در مقابل امريكا به دليل تحريم‌هاي اقتصادي نشات گرفته از واقعه كريمه حاضر به همكاري با چين شد و خط لوله «قدرت سيبري» را راه‌اندازي كرد. هر چند هدف روسيه تنها چين نبود اما راه‌اندازي اين خط لوله 3 هزار كيلومتري در شرايط جنگ تجاري به مثابه اعلان پشتيباني از رقيب تجاري امريكاست. با وجود اينكه ترامپ نتوانست از همراهي روسيه با چين جلوگيري كند اما ساير كشورهاي اروپايي را با خود همراه كرد. به گونه‌اي كه در 26 جولاي اتحاديه اروپا و امريكا به يك توافق تجاري رسيدند. ترامپ پس از اين توافق در توييت خود نوشت «امريكا و اتحاديه اروپا بهترين دوستان هستند.» هر چند تحليلگران معتقدند، دست بالاي امريكا در وضع تعرفه عليه كشورها نمي‌تواند براي ميان‌مدت كارايي داشته باشد. چراكه با وجود تهديدات مختلف از سوي امريكا، اروپاييان در حال بررسي روش‌هاي سرمايه‌گذاري در چين به دور از واكنش‌هاي تنبيهي امريكا هستند. روز گذشته وزارت بازرگاني چين گزارش داد كه ميزان سرمايه‌گذاري در اين كشور نسبت به يك سال گذشته 2.6 درصد افزايش يافته و به ۱۲۴.۴ ميليارد دلار رسيده است.

كاهش تنش در جهان در دستان امريكا و چين

كريستينا جورجيوا‌، رييس صندوق بين‌المللي پول در واكنشي توييتري پيرامون فاز نخست توافق تجاري چين و امريكا نوشت:«توافقي كه چين و امريكا در فاز نخست مذاكرات تجاري دو جانبه امضا كرده‌اند به كاهش تنش تجاري در جهان منجر خواهد شد. ما اميدواريم اين مساله همچنين يك قدم مهم به سمت يك توافق جامع كه بتواند ريشه‌هاي اختلافات تجاري را حل كرده و از يك نظام تجاري بين‌المللي شفاف، پايدار و باز حمايت كند، باشد.»

استقبال بازارها

چند ساعت پس از اعلام خبر توافق چين و امريكا، بازارهاي مختلف از شاخص‌هاي بورس تا نفت به آن واكنش نشان دادند. شاخص‌هاي بورس وال‌استريت روند رو به رشدي را تجربه كردند. شاخص داو جونز كه مهم‌ترين شاخص بورس وال‌استريت است 3 واحد رشد داشت. از سوي ديگر قيمت نفت پس از اعلام موضع چين و امريكا در قبال كاهش تنش‌هاي تجاري با افزايشي 1.5 دلاري همراه بود و به بيش از 65 دلار رسيد اين قيمت در 3 ماه اخير بيشترين نرخي است كه براي معامله نفت در بازارها شكل گرفته است.