دو مرد جاودانه

جالب اينجاست كه هر دو نفرشان در ماه دسامبر (دي ماه خودمان) به دنيا آمده‌اند. يكي‌شان در بيست و سوم دسامبر هزار و هشتصد و هشتاد و شش و آن يكي سيزده سال و يك روز بعد ! وقتي كنار هم قرار مي‌گيرند تا فيلم كازابلانكا را بسازند يكي‌شان با آنكه در بوداپست مجارستان به دنيا آمده بود مورد قبول نظام استوديويي امريكا و برادران وارنر بود. اما كارگرداني درخشانش در فيلم كازابلانكا و دريافت جايزه بهترين كارگرداني در شانزدهمين مراسم اسكار هم باعث نشد تا برخي از منتقدان سخت‌گير طرفدار نگره مولف او را به عنوان فيلمسازي صاحب سبكي شخصي بشناسند. البته اين همگاني نيست و دلبستگان و علاقه‌مندان فيلم كازابلانكا نام او يعني مايكل كورتيز را هيچ ‌وقت فراموش نمي‌كنند. هر چند كه وقتي از اين فيلم ياد مي‌شود، آن مرد ديگر كه متولد بيست و چهارم دسامبر (سوم دي ماه خودمان) است همراه با بازيگر زن فيلم (اينگريد برگمن) بيشتر به ياد مي‌آيند. هر چند كه بازي اينگريد جوان در فيلم كازابلانكا مقبول اعضاي آكادمي اسكار واقع نشد و آنها ترجيح دادند اين بازيگر سوئدي را براي بازي در فيلم زنگ‌ها براي كه به صدا درمي‌آيند در ليست كانديداهاي بهترين بازيگر سال 1943 قرار دهند. البته اقبال مرد ديگر (همفري بوگارت) هم در مراسم اسكار آن سال بهتر از اينگريد برگمن نبود و نتوانست مثل مايكل كورتيز با مجسمه طلايي به خانه برود. البته اين ناكامي هشت سال بعد جبران شد و او در بيست و چهارمين مراسم اسكار توانست عنوان بهترين بازيگر مرد را به خاطر فيلم ملكه آفريقا به خود اختصاص دهد. فيلمي كه هيچ ‌وقت محبوبيت كازابلانكا را به دست نياورد و نتوانست همچون كازابلانكا در اسطوره شدن همفري بوگارت تاثيرگذار باشد. بوگارت كه در ابتدا مي‌خواست پزشك شود، اين شانس را به دست آورد تا با رعايت نكردن قوانين سخت‌گيرانه دانشگاه ييل وارد از آنجا اخراج و از سي و يك سالگي وارد سينما شود. سينمايي كه تصوير او را تا ابد جاودانه كرد. ناگفته پيداست در اين جاودانگي علاوه بر توانايي‌هاي همفري دفارست بوگارت افرادي همچون مايكل كورتيز، جان هيوستون، هوارد هاوكز و... هم نقش داشته‌اند. علاوه بر آن برخي از اتفاقات كه در نگاه اول حكايت از بدشانسي او دارند نيز در اين جاودانگي موثرند. از اخراجش از دانشكده پزشكي گرفته تا زخمي و مجروح شدنش در جنگ كه باعث مي‌شود لب بالايش به صورت نيمه فلج در آيد. نقصي كه بعدها در سينما براي او حسني مي‌شود. براي آنكه اين حسن را بهتر درك كنيد، پيشنهاد مي‌كنم در ماهي كه ماه تولد مايكل كورتيز و همفري بوگارت است يك‌بار ديگر به تماشاي كازابلانكا بنشينيد و با اين فيلم به كافه ريك برويد.