رهبران چين، ژاپن و كره جنوبي بر حل و فصل ديپلماتيك پرونده كره شمالي تاكيد كردند
اتحاد شرقي براي چند جانبه‌گرايي
شهاب شهسواري
رهبران 3 قدرت اقتصادي شرق آسيا، صبح سه‌شنبه، هشتمين نشست سه جانبه رهبران را برگزار كردند. رهبران 3 قدرت اقتصادي شرق آسيا بر تلاش بر گسترش همكاري‌ها در زمينه تجارت آزاد و حمايت از احياي مذاكرات كره شمالي و امريكا براي خلع سلاح هسته‌اي كره شمالي تاكيد كردند. در شرايطي كه كره شمالي تهديد كرده در حال آماده كردن «هديه كريسمس» براي امريكا در صورت ادامه بن‌بست در مذاكرات با اين كشور است 3 قدرت آسيايي پيرامون اين كشور اميدوارند، بتوانند جلوي ملتهب شدن مجدد اوضاع شبه جزيره كره را در آستانه سال نو بگيرند. لي‌كه چيانگ، نخست‌وزير جمهوري خلق چين در شهر چنگ‌دو ميزبان آبه شينزو، نخست‌وزير ژاپن و مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي بود. در آستانه سال نوي ميلادي و فرا رسيدن ضرب‌الاجل پيونگ يانگ براي «مسير جديد» در برخورد با امريكا در مورد اين 3 كشور همسايه كره شمالي بر تلاش براي «ترويج گفت‌وگو و ديپلماسي براي حل و فصل مسائل شبه جزيره كره» تاكيد كردند. ديدار سه‌جانبه رهبران قدرت‌هاي شرق آسيا يك هفته بعد از سفر فرستاده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور كره شمالي به 3 كشور برگزار شد. گفت‌وگوهاي ديپلماتيك ميان امريكا و كره شمالي از اسفند ماه سال گذشته و با شكست نشست رهبران دو كشور در هانوي ويتنام متوقف شده است. كره شمالي خواهان گام‌هاي عملي جدي از سوي امريكا براي لغو تحريم‌هاي بين‌المللي عليه اين كشور است در حالي كه امريكا پيش‌شرط خلع سلاح هسته‌اي كره شمالي را اولين گام در پيشرفت گفت‌وگوها مي‌داند. چين با همراهي روسيه، هفته گذشته قطعنامه‌اي براي لغو بخشي از تحريم‌هاي بين‌المللي عليه كره شمالي و ايجاد روزنه‌اي از اميد براي پيشبرد گفت‌وگوها به شوراي امنيت سازمان ملل متحد بردند كه با مخالفت امريكا از تصويب بازماند.
نشست‌هاي سه جانبه 3 قدرت اقتصادي شرق آسيا از دودهه پيش و بعد از بحران مالي دهه 1990 در شرق آسيا آغاز شد. اين 3 كشور كه مجموعا نزديك به يك چهارم از كل تجارت جهاني را در انحصار خود دارند و سالانه معادل 720 ميليارد دلار كالا ميان خود مبادله مي‌كنند بر ادامه تلاش‌ها براي همكاري اقتصادي و ترويج تجارت آزاد جهاني تاكيد كردند. لي كه‌چيانگ، نخست‌وزير چين تاكيد كرد:«ما همه هوادار تجارت آزاد و ترويج ادغام اقتصادي هستيم. چين معتقد است كه حمايت از تجارت آزاد به حفاظت از چندجانبه‌گرايي و صلح جهاني كمك مي‌كند.» لي كه‌چيانگ، نفر دوم حكومت چين و مسوول اصلي مسائل اقتصادي ابرقدرت اقتصادي شرق در شرايطي بر چندجانبه‌گرايي و تجارت آزاد در شرق آسيا تاكيد مي‌كند كه دولت ايالت متحده امريكا، اصلي‌ترين رقيب تجاري و اقتصادي چين و متحد نظامي ژاپن و كره جنوبي از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ، سياست‌هاي حمايت‌گرايانه اقتصادي را در پيش گرفته و جنگ تجاري گسترده‌اي را با چين آغاز كرده است. پكن اميدوار است بعد از كناره‌گيري امريكا از مذاكرات توافق تجاري چند جانبه «شراكت اقيانوس آرام» بتواند با جلب همكاري ژاپن و كره جنوبي و 13 كشور ديگر آسيا، اقيانوسيه و امريكاي شمالي اين توافق بزرگ چند جانبه را بدون امريكا عملي كند.
مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي در نشست خبري سه‌جانبه رهبران تصريح كرد:«كره جنوبي، چين و ژاپن هر سه توافق كردند كه ارتباط‌هاي نزديك و همكاري براي خلع سلاح هسته‌اي و صلح پايدار در شبهجزيره كره را ادامه دهند. ما معتقديم كه صلح در شبهجزيره كره منفعت مشترك هر 3 كشور است.» به گفته مون، اين دستاورد از طريق «حمايت از گفت‌وگوي فوري ميان كره شمالي و ايالات متحده امريكا» امكان‌پذير است. لي كه‌چيانگ، نخست‌وزير چين هم كه كشورش مهم‌ترين شريك تجاري و امنيتي كره شمالي است در اين نشست تاكيد كرد: «گفت‌وگو و مشورت، تنها راه موثر در حل مسائل شبهجزيره كره است. ما 3 كشور علاقه‌منديم كه با همراهي جامعه بين‌الملل براي حل و فصل مسائل شبهجزيره كره از مسير سياسي همكاري كنيم.» آبه شينزو، نخست‌وزير ژاپن بر موضع كشورش در مورد نقض قطعنامه‌هاي كره شمالي با آزمايش موشك‌هاي كوتاه‌برد بالستيك تاكيد كرد. اين در حالي است كه امريكا، متحد اصلي ژاپن و كره جنوبي در مقابل پيونگ يانگ از زمان انجام مذاكرات ميان دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي اين آزمايش‌ها را محكوم نكرده و آنها را نقض توافق تلقي نمي‌كند. آبه تاكيد كرد:«ما بر اجراي كامل قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد تاكيد مي‌كنيم و اميدواريم كه مسير فرآيند مذاكرات امريكا و كره شمالي حفظ شود.»
نسيم بهبود در روابط سئول و توكيو
در كنار برگزاري نشست سه جانبه 3 قدرت اقتصادي شرق آسيا آبه شينزو، نخست‌وزير ژاپن و مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي نيز براي اولين بار بعد از 15 ماه با يكديگر ديدار و گفت‌وگو كردند. اين ديدار بعد از ماه‌ها اختلاف نظر شديد ميان دو كشور نشانه‌اي از بهبود در رابطه ميان دو متحد امريكا در شرق آسيا بود. با اين حال دو رهبر ضمن تاكيد بر لزوم همكاري ميان سئول و توكيو بر وجود گره‌هايي كهنه در روابط دو كشور تاكيد كردند. دعواي كهنه ميان كره جنوبي و ژاپن زماني دوباره زنده شد كه دادگاه عالي كره جنوبي حكم يك دادگاه مبني بر مجوز دريافت غرامت از كمپاني‌هاي ژاپني براي خانواده آسيب‌ديدگان دوران استعمار ژاپن بين سال‌هاي 1910 تا 1945 را تاييد كرد. ژاپن اين حكم را غيرقانوني و نقض قوانين بين‌المللي اعلام كرده و معتقد است كه بر اساس پيمان سال 1965 براي ايجاد روابط ديپلماتيك ميان دو كشور، مساله آسيب‌هاي دوران استعمار ژاپن در نيمه اول قرن بيستم حل و فصل شده است. در پي حكم دادگاه عالي كره جنوبي، ژاپن صادرات تعدادي از محصولات مهم فناوري را به كره جنوبي به بهانه فقدان نظارت مرزي و رسيدن فناوري‌هاي حساس به كره شمالي ممنوع كرد. در پي اين اقدام، مذاكرات تجاري ميان دو اقتصاد بزرگ شرق آسيا متوقف شد و حتي دو كشور تهديد كردند كه ممكن است، توافق اشتراك‌گذاري اطلاعات نظامي را لغو كنند هرچند با وساطت امريكا و توافق لحظه آخري ميان دو كشور اين توافق بار ديگر تمديد شد. به گفته مقام‌هاي دوكشور، همكاري اطلاعاتي در مورد تهديد نظامي كره شمالي براي امنيت هر دو كشور بنيادين است. مون و آبه با وجود اختلاف نظر شديد و ديداري كه «تند و پرتنش» توصيف شد در مقابل دوربين‌هاي خبرنگاران با لبخند با يكديگر دست دادند. ديدار اين دو رهبر در حاشيه نشست سه‌جانبه چين، كره جنوبي و ژاپن براي 30 دقيقه برنامه‌ريزي شده بود اما مون و آبه براي 45 دقيقه پشت درهاي بسته با يكديگر گفت‌وگو كردند.
به گزارش رويترز آبه شينزو، نخست‌وزير ژاپن بعد از گفت‌وگو با مون جائه اين تاكيد كرد:«كره جنوبي بايد مسووليت‌پذير باشد و راهكاري براي مسائل موجود پيدا كند. من از كره جنوبي خواسته‌ام تا گام‌هايي بردارد كه رابطه ميان ژاپن و كره جنوبي به سطح سالمي بازگردد.» مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي هم نسبت به حل و فصل سريع اختلافات اظهار اميدواري كرد. مون گفت:«ژاپن و كره جنوبي، نزديك‌ترين همسايه‌هاي به لحاظ فرهنگي و تاريخي هستند، ما حتي اگر مدتي هم دچار اختلافات آزاردهنده شويم، رابطه‌اي گسست‌ناپذير داريم.» كو مين‌جونگ، سخنگوي رييس‌جمهور كره جنوبي هم تاكيد كرد كه دو رهبر در اين ديدار بر ادامه ديدارهاي مرتب، به رغم اختلافات موجود در زمينه مسائل تاريخي و تجارت تاكيد كرده‌اند. اوكادا نائوكي، معاون وزير كابينه ژاپن هم تاكيد كرد:«دو رهبر گفت‌وگوي صريحي در مورد مسائل جاري داشتند اما همچنان اختلافات جدي ميان آنها وجود دارد.» به گفته اين مقام ژاپني، فضاي گفت‌وگوي دو رهبر تند بود اما ستيزه‌جويانه نبود.