اولويت سلامت روان اجتماعي
حسن موسوي‌چلك
وزير بهداشت در مصاحبه‌اي نسبت به وضعيت رواني جامعه هشدار داده و گفته است: «درخصوص بهداشت روان جامعه اعلان خطر مي‌كنم. شيوع افسردگي و روان‌هاي گرفتار، زنگ خطري براي متخصصان عرصه سلامت و امور اجتماعي است.»
دغدغه وزير بهداشت به عنوان يكي از متوليان اصلي اين حوزه دغدغه درستي است. يكي از نگراني‌هاي جامعه ما مربوط است به حوزه سلامت رواني و اجتماعي. طبق آمار وزارت بهداشت 23 تا 25درصد مردم حداقل يك اختلال رواني دارند. البته اين آمار مربوط به چند سال قبل است.
در كنار اين، آمار پرونده‌هاي قضايي، آمار اعتياد، مصرف الكل و آمار خشونت، همگي نشان‌دهنده اين است كه ما با زنجيره بزرگي مواجهيم كه غفلت از آن مي‌تواند پيامدهاي ناگواري
به همراه داشته باشد. هميشه وقتي بحث سلامت در ميان است، سلامت را از بعد جسمي درنظر مي‌گيريم، چون مرگ آني دارد و سلامت رواني اجتماعي با فاصله خيلي زياد با حوزه سلامت جسم در جايگاه بعدي قرار مي‌گيرد. با نيم‌نگاهي به وضعيت سلامت اجتماعي كشور خواهيم ديد كه اين وضعيت نتيجه غفلت ديرينه‌اي است كه نسبت به حوزه سلامت رواني اجتماعي داشتيم؛ چه در عرصه سياستگذاري، چه در عرصه اجرا و چه در عرصه اطلاع‌رساني. با اين شرايط اگر غير از اين اتفاق مي‌افتاد بايد شك مي‌كرديم. تمام اينها در كنار حوزه ناكارآمد اقتصاد، پايين بودن سرمايه اجتماعي و بسياري مولفه‌هاي ديگر، زمينه‌اي را فرآهم كرده كه فشار به مردم را بيشتر مي‌كند.
اينها بيانگر اين است كه بايد موضوع سلامت روان اجتماعي در اولويت قرار مي‌گرفت. گرچه بنده معتقدم اين حوزه در عرصه سياستگذاري و اجرا همچنان غريب و مظلوم است. چقدر از منابع وزارت بهداشت در حوزه سلامت رواني مصرف مي‌شود؟
امروز باتوجه به بالا بودن هزينه درمان در حوزه كساني كه درگير بيماري‌هاي رواني مي‌شوند تمركز بر تخت روانپزشكي است نه حوزه ارتقاي سلامت روان. دغدغه وزير بهداشت به عنوان يكي از اصلي‌ترين متوليان اين حوزه دغدغه درستي است اما به نظر من سرمنشا آن خود وزارت بهداشت است. وزارت بهداشت است كه بايد به اين حوزه توجه بيشتري داشته باشد. گرچه در اين حوزه تنها وزارت بهداشت مسوول نيست و سازمان‌هاي ديگري مانند آموزش و پرورش به‌عنوان جايي كه مي‌تواند سواد سلامت رواني و اجتماعي را بالا ببرد، وزارت علوم، وزارت ورزش و جوانان، سازمان بهزيستي و سازمان‌هاي متعدد ديگري كه كم هم نيستند اما عموما ناكارآمدند، بايد در اين بخش بيشتر به فعاليت بپردازند. سياستگذاري در اين حوزه نيازمند بازنگري جدي است.
نكته مهم اين است كه گاهي بايد بپذيريم كه نمي‌توانيم بعضي شرايط را تغيير دهيم. با اين موافق نيستم كه بسوزيم و بسازيم اما، خودمان بايد هواي خودمان را داشته باشيم. درست است كه بخشي از فشارها ناشي از تصميم‌گيري‌هاي غلط است، اما مهارت‌هايي مثل خودمراقبتي، مقابله با استرس، مهارت‌هاي ارتباطي و مهارت كنترل خشم مي‌تواند در اين حوزه تاثيرگذار باشد.
يكي ديگر از بحث‌هاي مهم در اين حوزه بيمه‌ها هستند كه بايد در اين بخش فعاليت داشته باشند و برنامه‌هايي كه مربوط به ارتقاي سطح سلامت رواني اجتماعي مي‌شود، پوشش بيمه‌اي داشته باشند. پوشش بيمه‌اي كه مربوط باشد با برنامه‌هاي پيشگيري در ارتقاي سطح سلامت اين حوزه. گرچه امروز در تلاشند آنجايي كه مردم گرفتار مي‌شوند پوشش بيمه‌اي بدهند اما به نظر من نوشداروي پس از مرگ سهراب است.