با اعلام خبر شهادت سردار قاسم سليماني، فرمانده سپاه قدس، اهالي هنر و ادبيات پيام‌ها، تحليل‌ها و يادداشت‌هاي مختلفي در باب اين ضايعه نوشتند، چنان كه موجي از پيام‌هاي تسليت و اظهارنظرها و فعاليت‌هاي مختلف فرهنگي در خبرگزاري‌ها و فضاي مجازي منتشر شد؛ پيام‌هايي كه اغلب در محكوميت اين ترور نوشته شده‌اند. در ادامه بخشي ازاين نوشته‌ها و اظهارنظرها را با هم مرور مي‌كنيم.
ذرات جانبخش خون سردار
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در پي اين شهادت پيام تسليتي نوشت و منتشر كرد. در متن پيام سيدعباس صالحي آمده است. «شهادت مظلومانه سردار سرافراز اسلام و سرباز ولايت و ياور امت، حاج قاسم سليماني موجب تاسف و حسرت عميق شد. حاج قاسم سليماني كه از يادگاران دوران دفاع مقدس بود با اخلاصي كم‌نظير و مجاهدت شجاعانه در جبهه‌هاي حق عليه باطل به دفاع از كيان اين سرزمين الهي و امنيت مردم ايران پرداخت و پس از سال‌ها مبارزه و حضور در خط مقدم مبارزه با داعش و تروريست‌هاي منطقه، در پي حمله جنايتكارانه تروريسم دولتي امريكايي به ياران شهيدش پيوست. ذرات مطهر خون پاك او جان تازه‌اي به انسجام ملي و مقاومت اسلامي خواهد داد. اينجانب شهادت اين الگوي مجسم اخلاص، شجاعت و انسانيت را به محضر حضرت ولي‌عصر روحي و ارواحنا فداه، رهبر معظم انقلاب (مدظله العالي)، ياران و همرزمانش در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و عموم هموطنان تبريك و تسليت مي‌گويم. از خداوند متعال براي سردار محبوب‌مان شهيد سليماني علو درجات و همنشيني با سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين (ع) و براي خانواده معزز و بازماندگان او صبر و اجر مسالت دارم.»
نجات‌دهنده مردم از دست داعش
حتي به باور معاندان
ابراهيم حسن‌بيگي، داستان‌نويس و نويسنده آثاري چون «اشكانه»، «ريشه در اعماق»، «نشانه‌هاي صبح»، «قديس»، «معماي مسيح» و... طي يادداشتي كه در خبرگزاري مهر منتشر شد، نوشت: نگراني بسياري از ما خالي بودن عرصه سياست از مردان بزرگ و كارآمد و امتحان پس داده است. سليماني امتحانش را در همه زمينه‌ها به خوبي پس داده بود. تنها آدمي بود كه همه دوستش دارند و كسي نسبت به او حب و بغضي نداشت. وقتي رسانه‌هاي معاند بيگانه از او به عنوان ژنرال ياد مي‌كردند و او را عامل اصلي نجات مردم از دست داعش مي‌دانستند، ما ايراني‌ها به او افتخار مي‌كرديم و صد البته نگران جان او هم بوديم. مي‌دانستيم او سرداري سردار است انالحق‌گويان. سليماني مثل شهيدي زنده در بين ما زيست. او روحي بود شهيد در حصار تني كه بي‌صبري مي‌كرد براي پيوستن به مقصد و مقصود. من اين بيتابي را سال‌هاي نه چندان دور در شهيد آويني هم مي‌ديدم. نوعي بي‌قراري كه از وجنات سليماني هم مي‌شد ديد كه ماندني نيست و روزي خواهد رفت. آويني شهيد قلم بود و سليماني شهيد قدم. هم او كه مرد قدم بود و عمل. مردي كه دشمنانش از او بيمناك بودند و دوستانش از او مسرور. روحش شاد.»
جايگاه شخصيت سردار در آينده هنر ايران
حسين‌اسرافيلي، شاعر در يادداشتش كه براي «اعتماد» نوشته، آورده است: «به گمان من سردار سليماني نياز به معرفي بيشتر ندارد. همه ما مي‌دانيم كه سردار سليماني حاصل تبليغات نبود كه بخواهيم با تبليغات او را براي آيندگان حفظ كنيم. سردار سليماني شخصيتي بود كه جداي از اختلافات حزبي و جناحي توانست طومار داعش را در عراق بپيچد و اين گروه ضد انساني را كه تا بن‌دندان مسلح هم بود از پاي درآورد. به گمان من بدون آنكه نياز به گفتن داشته باشد، خود هنرمندان در حوزه‌هاي مختلف از اين به بعد بخشي از فعاليت‌هاي فرهنگي خود را به شخصيت‌و منش والاي اين سردار بزرگ اختصاص خواهند داد. نكته جالب توجه درباره سردار سليماني اين است كه به‌شدت محبوب‌القلوب است و همه ما مي‌دانيم از زماني كه اين خبر دردناك مخابره شده، همه مردم ازكودك و زن و مرد درباره‌اش موضع گرفته‌اند و اين ترور ناجوانمردانه را محكوم كرده‌اند. مساله‌اي كه البته شامل هنرمنداني در عرصه‌هاي مختلف نيز مي‌شود. آنچه سردار سليماني براي ما به يادگار گذاشت و بايد براي نسل‌هاي مختلف نگه داريم، صلابت در راي و شجاعت در عملكرد است؛ يعني همان چيزي كه در جامعه جهاني امروز كمتر نظيرش ديده مي‌شود. نكته ديگري كه نام ايشان را بي‌گمان در تاريخ ماندگار خواهد كرد، تدبير و آشنايي تكنيكي به جنگ‌هاي منظم و غيرمنظم بود و همه اين موارد در كنار هم باعث پديد آمدن آثاري خواهد شد كه بي‌گمان هنرمندان به آن توجه خواهند كرد. گرچه همان‌گونه كه عرض كردم، خود سردار بهترين تبليغ است اما هنرمندان در هر حوزه‌اي بايد نسبت به نشان دادن ابعاد رشادت‌‌هاي اين بزرگمرد تاريخ معاصر عمل كنند. من بر اين باورم كه ظهور شخصيت‌هايي چون سردار سليماني هميشه و در هر برهه از تاريخ اتفاق نمي‌افتد و شانس مردمي كه اكنون در ايران زندگي مي‌كنند اين است كه بخشي از تاريخ سرافراز كشور را در قالب مردي چون سردار سليماني مشاهده كرده‌اند. پيشنهاد من به مسوولان فرهنگي كشور اين است كه از هم‌اكنون در حمايت از هنرمنداني كه قرار است براي سردار سليماني اثري خلق كنند حمايت همه‌جانبه كند زيرا آنچه كه سليماني و يارانش براي اين كشور انجام داده‌اند، داراي ارجي است كه ما هر كار بكنيم باز هم وامدارش هستيم. سردار سليماني گرچه در منش و عملكرد با قهرمانان تاريخ ما تفاوت دارد اما سرافرازي ما اين است كه در دوران حيات خودمان يكي از آدم‌هايي را ديده‌ايم كه بي‌شك آيندگان با غرور از او ياد خواهند كرد. سليماني بايد نه تنها در هنر و ادبيات بلكه بايد در همه ابعاد سياسي و فرهنگي مورد مطالعه قرار گيرد چون او نابغه‌اي در عصر ما بود كه هم تبديل به انساني تعالي شد و هم توانست در صحنه‌هاي نظامي بهترين تاكتيك‌ها را به كار گيرد. كوتاه سخن اينكه سردار سليماني را از هر طرف كه بنگريم هنر خالص است و براي پرداختن به وجوه شخصيتي او نياز نيست راه دوري برويم. شما نگاه كنيد كه از مدت زمان لحظه شهادت ايشان فقط چند ساعت بيشتر نمي‌گذرد اما موج آثاري كه در شعر و نقاشي و دلنوشته و... در وصفش نوشته و خلق شده از صدها مورد فراتر رفته است. موردي كه نشان دهنده عمق ارادت هنرمندان به اين شخصيت بي‌بديل تاريخ معاصر است. بنده ضمن عرض تسليت به ايران و ايرانيان به خاطر اين عزاي بزرگ، هيچ شكي ندارم كه هنرمندان بيش از اين در وصف سليماني خواهند نوشت و فيلم خواهند ساخت و آثار فاخر توليد خواهند كرد.»
خوني كه ضامن سربلندي آزادگان جهان است
رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي نيز در پيامي شهادت سردار حاج قاسم سليماني را تسليت گفت. در پيام اشرف بروجردي آمده است: «شهادت سردار بزرگ و خستگي‌ناپذير، پاسدار حريم انسانيت و مدافع سرافراز مظلومان عالم، نماد شهامت و درايت، حاج قاسم سليماني اگر چه ثلمه‌اي است عظيم براي ايران و اسلام و مجاهدان راه حق اما روح بزرگ او به مقصد مطلوب رسيد و بي‌شك خون مطهرش ضامن سربلندي آزادگان جهان خواهد شد و قطعا مستكبران و مزدوران امريكايي پاسخ اين غم بزرگ را به جد و جهد ملت‌هاي مظلوم خواهند گرفت.
اينجانب شهادت اين بزرگمرد را به عموم آزادي‌خواهان عالم، مقام معظم رهبري، ملت قهرمان ايران، خانواده معزز و همه همراهان و همرزمان آن شهيد والامقام تسليت عرض كرده و از خداوند متعال صبري جميل مسالت مي‌كنم.»
شهادتي در حكم الهام‌بخش مقاومت
فرهنگستان هنر نيز پيام تسليتي منتشر كرد. در متن اين پيام مي‌خوانيم: «شهادت سردار والامقام، حاج قاسم سليماني و نيز شماري از همرزمانش كه در راه عشق به وطن و حمايت از ولايت و ملت شريف ايران همواره كوشيدند، موجب تأثر و تألم ملت شريف ايران و جبهه مقاومت شد. حاج قاسم سليماني، سردار سرافراز سپاه اسلام، چهره درخشان مقاومت اسلامي و نماد هنر ايستادگي در برابر مستكبران امريكايي، متجاوزان صهيونيستي و تروريست‌هاي منطقه بود. خون اين سردار افتخارآفرين، الهام‌بخش مقاومت در سراسر جهان اسلام خواهد بود. شهادت اين شهيد بزرگوار را به پيشگاه حضرت ولي‌عصر (روحي و ارواحنا فداه)، رهبر معظم انقلاب (مدظله العالي) ياران و همرزمانش در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و عموم هموطنان تبريك و تسليت مي‌گوييم و از خداوند متعال براي سردار بزرگ‌مان، شهيد قاسم سليماني، همنشيني با سرور و سالار شهيدان، حضرت اباعبدالله الحسين (ع)، و براي خانواده معزز و بازماندگان ايشان، صبر و اجر جزيل مسالت داريم.»
هجرتي جز با شهادت متصور نبود
انجمن قلم نيز در پي شهادت سردار قاسم سليماني بيانيه‌اي صادر كرد. در متن اين بيانيه آمده است: «براي برخي مردان خدا هجرت از دنيا با مرگي جز شهادت قابل تصور نيست.
شهادت سردار بزرگ، حاج قاسم سليماني را كه نماد مجاهده در راه خدا و مبارزه با ظلم و استعمار بود، به حضرت ولي‌عصر(عج)، مقام معظم رهبري، خانواده و همرزمان و دوستداران ايشان و همه ايرانيان و مردم آزاده جهان تسليت مي‌گوييم. سردمداران شيطان بزرگ و پيروان آنها بايد بدانند كه اين شهادت‌ها مسير حق‌طلبي و مبارزه با ظالمان را از بين نمي‌برد و عزم حق‌جويان را در قطع دست شياطين محكم‌تر خواهد كرد. با شهادت حاج قاسم سليماني‌ها، نور فروزان انديشه متعالي آنان روز به روز تابنده‌تر شده، گسترش بيشتري پيدا خواهد كرد و ضمن بيدار كردن جان‌هاي خفته به منزوي شدن هر چه بيشتر تفكر تجاوزگر امريكايي منجر خواهد شد. نويسندگان و شعراي ايراني وظيفه خود مي‌دانند كه با سلاح قلم، پاسدار خون شهداي اسلام از جمله شهيد سليماني و همراهان مجاهدش باشند و حماسه رشادت و شهادت آنان را در تاريخ جاودانه سازند.»
محبوب دل‌هاي مظلومان
وزير ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي نيز در پيامي نوشت: «جهان تشيع و ايران اسلامي سردار بزرگ و ظلم‌ستيز، مدافع حريم و حرم، مجاهد نستوه و خدمتگزار محبوب ايرانيان را از دست داد. سردار سپهبد حاج قاسم سليماني فرمانده بي‌مثال نيروي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي پس از عمري مجاهدت و افتخارآفريني در راه دفاع از كيان اسلام و مبارزه با دشمنان دين و قرآن به افتخار شهادت نائل شد. بزرگمردي كه به تعبير مقام معظم رهبري شهيد زنده بود و از اين پس در قلب تمام ايرانيان زنده و جاودانه خواهد ماند. بي‌ترديد او سردار محبوب دل‌هاي ايرانيان و به‌ويژه مظلومان بود، نماد خدمت بود و خواهد ماند، شهادتش نيز به ملت سرافراز و قهرمان ايران نيرويي مضاعف در تقابل با استكبار جهاني به‌ويژه امريكاي تروريست خواهد بخشيد.
شهادت شكوهمند آن سردار شجاع و بي‌نظير را به مقام معظم رهبري، رييس‌جمهوري اسلامي ايران، نيروهاي خدوم سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، خانواده معزز آن شهيد بزرگوار و ملت شهيدپرور ايران اسلامي تسليت مي‌گويم. پروردگار متعال روح آن اسطوره ايثار و حماسه را در بهشت برين با مولي‌الموحدين اميرالمومنين(ع) محشور گرداند»
حامل نگين سليمانيِ به خون‌غلتيدگان
خانه سينما، نيز پيام تسليتي را براي شهادت سردار سليماني صادر كرد. در پيام اين نهاد صنفي آمده است: «او هم به ديدار حق شتافت؛ او كه امانتدار و حامل نگين سليماني شاهدان به خون غلتيده اين سرزمين بود، خود به ديدار يار و ديار حق پيوست. خانه سينما و هنرمندان سينماي ايران همراه ملت قهرمان صبور و صلح طلب ايران اين جنايت را محكوم كرده و از همه هنرمندان جهان مي‌خواهد در نفي خشونت و تروريسم ما را همراهي كنند.»
تسليت و نفي هر شيوه از تروريسم
رييس انجمن كارفرمايي تهيه‌كنندگان سينماي ايران هم از سوي اين نهاد پيامي نوشت و منتشر كرد. در پيام فرشته طائرپور مي‌خوانيم: «هيچ قصه‌اي ناتمام و هيچ قهرماني ناشناخته نخواهد ماند. انجمن كارفرمايي تهيه‌كنندگان سينماي ايران (اكت) در راستاي نفي هر شيوه از تروريسم و هرگونه خشونت، ترور سردار قاسم سليماني را در دياري كه همواره حكايت از شهادت مردان خداجوي داشته، تسليت گفته و باور دارد كه روايت جنايت حكومت‌هاي جنگ‌طلب و سلحشوراني كه سينه‌ستبران جنگ‌هاي نابرابر بوده‌اند، در دفتر تاريخ جهان ناتمام نخواهد ماند.»
نمونه‌اي از فرزندان پاكباز انقلاب
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي هم از ديگر نهادهاي فرهنگي بود كه شهادت سردار قاسم سليماني، فرمانده پرافتخار نيروي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را تسليت گفت. در بخشي از متن پيام اين سازمان آمده است: «انقلاب اسلامي ايران در طي حيات پرثمر خويش فرزندان رشيدي را در دامن خود پروراند كه آرمان‌هاي حاصل از اين نهضت بزرگ را با اخلاص و پاكبازي تمام پاسداري كرده و مي‌كنند. سردار قاسم سليماني، سردار پر افتخار اسلام، مجاهد، مدافع مظلومان عالم و ارزش‌هاي الهي به همراه جمعي از رزمندگان اسلام از جمله فرزند مجاهد ابومهدي المهندس مورد حمله تروريستي قرار گرفتند و به شهادت رسيدند. او نمونه‌اي برجسته از فرزندان پاكباز انقلاب اسلامي بود كه حيات پرثمر خويش را وقف دفاع از مرزهاي ميهن و جهان اسلام و ارزش‌هاي والاي انساني كرد و سرانجام به دست شقي‌ترين آحاد بشر يعني امريكاي جنايتكار به شهادت رسيد. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي شهادت اين سردار پرافتخار اسلام را به رهبري معزز و معظم انقلاب، حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي و همه مسلمانان و آزادگان جهان و ملت شهيدپرور ايران اسلامي و خانواده آن عزيز تبريك و تسليت مي‌گويد و استمرار راه نوراني اين رهروان الهي رادر دفاع از مرزهاي اعتقادي و فكري، سرلوحه وظايف خود مي‌داند.»
انتقام سخت در شعر
ويژه برنامه شب شعر و رجز ضد امريكايي «انتقام سخت» همزمان با شب شهادت سردار قاسم سليماني ديروز جمعه ۱۳ دي در سينما فلسطين برگزار شد. همزمان با شام شهادت سپهبد سليماني، شب شعر و رجز ضد امريكايي «انتقام سخت» با حضور خانواده شهدا، آحاد مردم و هنرمندان در سينما فلسطين برگزار شد. در اين برنامه شعرايي چون ناصر فيض، علي‌محمد مودب، اميد مهدي‌نژاد، محمد‌مهدي سيار، محمدرضا طهماسبي، احمد بابايي، ميلاد عرفانپور، محمدحسين نجفي، پيمان طالبي، مبين اردستاني، حسين صيامي، علي داودي، محمد مهدي عبداللهي، فاطمه نانيزاد و محمدرضا وحيدزاده حضور داشتند و به شعرخواني پرداختند.
پوسترهاي خانه طراحان براي شهادت سردار
خانه طراحان انقلاب اسلامي پوسترهاي تازه خود را به مناسبت شهادت سردار سپهبد شهيد «حاج قاسم سليماني» طراحي و منتشر كرد. بامداد ديروز (جمعه 13 دي 1398) بود كه انتشار خبر شهادت سردار هميشه فاتح و يگانه دلاور جبهه ايثار و مقاومت، سپهبد شهيد «حاج قاسم سليماني»، قلوب آحاد شيفتگان جريان مقاومت و دلدادگان نهضت انقلاب اسلامي در سراسر جهان را متالم كرد. به همين مناسبت خانه طراحان انقلاب اسلامي پوسترهاي تازه خود را به منظور پاسداشت مقام رفيع سردار سپهبد شهيد «حاج قاسم سليماني» طراحي و منتشر كرد. اين پوسترها به ترتيب «مقتدر» و «يك جهان منتقمت خواهد بود» نام دارند.
به جرم نابودي داعش
در ميان سينمايي‌ها هم جداي از ابراهيم حاتمي‌كيا كه در ستوني از اين صفحه به واكنش او به اين سوگ و نيز فيلم «باديگارد» كه در سال 94 با حد قابل‌اعتنايي از الهام از شخصيت سليماني ساخته شد، نام‌هاي آشناي ديگري از بين سينماگران هم در ميان پيام‌دهندگان و يادداشت‌نويسان در باب ضايعه 13 دي در ميان سينماگران بودند. از آن ميان مي‌توان به دبير سي و هشتمين جشنواره فيلم فجر اشاره كرد. ابراهيم داروغه‌زاده در واكنش به شهادت حاج قاسم سليماني نوشت: «شهادت هنر مردان خداست. جرمش نابود كردن داعش در سوريه و عراق بود كه براي امريكا خيلي گران تمام شد.»
زلالي چشمه‌گون چشم‌هاي سردار
مديرعامل بنياد سينمايي فارابي نيز حاج قاسم سليماني را نام و شخصيتي ماندگار در ذهن و ياد مردم ايران توصيف كرد و از محكوميت اقدامي كه منجر به شهادت سليماني و يارانش شد، نزد هنرمندان ايراني نوشت. در پيام عليرضا تابش آمده است: «سردار شهيد ملي، حاج قاسم سليماني عزيز در جوار سكينه الهي آرام گرفت. زلالي چشمه‌گون چشم‌ها و روح بلند سردار، در خاطر ملت ايران ماندگار خواهد بود. شهادت در راه خدا به دست جنايتكاران و حضور بر سفره حضرت حق، گواراي وجودش باد. هنرمندان سينماي ايران ترور قهرمان محبوب مردم ميهن‌شان را محكوم مي‌كنند و ياد و خاطره مردان مردي را كه عزتمندانه و سرافرازانه با خدمت به خلق و خلوص و ايثارشان، آب و خاك اين سرزمين را از گزند پلشتي‌ها، در سايه سار امان و امنيت ماندگار و جاودانه ساختند، فراموش نخواهند كرد.»
طرح نقاش فلسطيني از چهره شهيد
شادي ابوالقمبز نقاش فلسطيني ساكن منطقه شجاعيه در غزه، طرحي را از چهره دو شهيد قاسم سليماني و حاج ابومهدي المهندس كشيده است. او هنر خود را وقف آفرينش تصاوير الهام‌بخش از شهدا و چهره‌هاي بارز مقاومت كرده معتقد است از اين طريق به وظيفه ملي خود عمل مي‌كند. شادي ابوالقمبز 20 سال است كه در رشته نقاشي فعاليت مي‌كند و طراحي زيبايش از چهره سردار شهيد حاج قاسم سليماني و شهيد حاج ابومهدي المهندس، نايب‌رييس حشد شعبي عراق، به يكي از ماندگارترين آثار او تبديل شده است.