اروپا زير فشار
عبدالرضا فرجي‌راد
رويكرد اروپا نسبت به گذشته تا حدودي متفاوت شده است، البته اين موضوع قابل پيش‌بيني بود. علت آن هم اين بود كه از ارديبهشت ماه ايران هر 60 روز يك گام را در راستاي كاهش تعهدات برجامي خود برمي‌داشت و گام پنجم ايران قدم بزرگي بود كه كليه محدوديت‌هاي ايران تحت برجام را از ميان برداشت و طبيعتا بايد اروپايي‌ها يك عكس‌العمل نسبت به اين موضوع انجام مي‌دادند. اما واقعيت ديگري وجود دارد كه امريكايي‌ها پس از تحولات منطقه‌اي و چندين تنشي كه پيش‌تر به وجود آمد و اكنون نيز وجود دارد، بايد عكس‌العملي نسبت به اين موضوع انجام مي‌دادند تا ايران بيش از پيش تحت فشار قرار گيرد.
در حال حاضر تحريم‌هايي كه امريكايي‌ها به شكل مستمر اعلام مي‌كنند هر چند نمي‌توان گفت كه بي‌تاثير نيست، اما ديگر آثار جدي خود مانند گذشته را از دست داده است. اقتصاد ايران اكنون به دليل تحريم‌ها در وضعيت نامطلوبي قرار گرفته است. بنابراين امريكايي‌ها نياز دارند كه يك قدم بزرگ بردارند تا بتوانند اگر ايران پشت ميز مذاكره‌اي كه امريكايي‌ها دنبال آن هستند نيامد، با فشارهاي بين‌المللي از طريق شوراي امنيت بار ديگر مانند برجام وارد مذاكره با ايران شوند. اين روندي است كه امريكايي‌ها پيگير آن هستند و مساله صادرات محصولات اتحاديه به امريكا براي اروپايي‌ها بسيار حايز اهميت است و امريكا يك بازار بزرگ براي آنها محسوب مي‌شود. موضوع ديگري كه وجود دارد، فشاري است كه انگليسي‌ها به اروپا وارد مي‌كنند. از زماني كه بوريس جانسون به عنوان نخست‌وزير بريتانيا معرفي شد، در ماه‌هاي اوليه حضور خود در اين سمت چندان موقعيت مستحكمي در اختيار نداشت. اما پس از پيروزي در انتخابات و اطمينان از خروج از اتحاديه اروپا، ديگر به دنبال پيروي از سياست‌هاي اروپايي نيست. جانسون در مصاحبه‌هاي چند وقت اخير خود سياست‌هاي فراآتلانتيكي را دنبال مي‌كند. اين سياست‌ها به دليل اينكه بخشي از آن به كشورهاي اروپايي از جمله فرانسه و آلمان بازمي‌گردد به آنها براي نزديكي بيشتر به سياست‌هاي امريكا فشار وارد مي‌كند. از همين‌رو شاهد آن بوديم كه جانسون عنوان كرد ما بايد طرح دونالد ترامپ را جايگزين برجام كنيم. اروپايي‌ها نيز به دليل اينكه با فشارهاي متعدد از سمت امريكا به دليل افزايش تعرفه‌هاي واردات بر برخي كالاهاي اروپايي و همچنين فشار از سمت بريتانيا روبه‌رو بودند، براي اينكه بتوانند تا حدي اين فشارها را خنثي كنند، مكانيسم حل و فصل اختلافات در برجام را كليد زدند. از سوي ديگر مي‌بينيم كه مصاحبه آقاي جوزف بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا كاملا متفاوت از بوريس جانسون بود. از همين‌رو اين كشورها منتظر آن هستند وارد مذاكره با ايران شوند تا ببينند چه نتيجه‌اي در پي خواهد داشت. بايد ديد كه آيا مي‌توانند كشورهايي مانند فرانسه و آلمان، ايران را راضي كنند كه حداقل از گام پنجم خود عقب‌نشيني كند تا بتوانند در برابر فشارهايي كه با آن روبه‌رو هستند، مقاومت كنند. اينها موضوعاتي است كه آن را در نظر دارند و تصور بر اين است كه دو طرف اين روند را با يكديگر ادامه مي‌دهند تا چه نتيجه‌اي در پي داشته باشد. آنچه مسلم است در كليت اروپا علاقه‌اي به ارسال اين پرونده براي شوراي امنيت ندارد و اگر اين پرونده بار ديگر به شوراي امنيت برود و تحريم‌هاي ذيل شوراي امنيت عليه ايران بازگردد طبيعتا بايد به‌طور كامل دنباله‌روي امريكا باشند. همان‌گونه كه آقاي ظريف نيز به اروپايي‌ها اشاره كرد كه نبايد دنباله‌روي قلدر باشيد، منظور ايشان اين بود كه اگر دنبال ترامپ برويد، مجبوريد تا انتها پيش برويد. اين اقدام به آن معني است كه همواره اين اهرم افزايش تعرفه مي‌تواند مثل يك اهرم فشار همواره بالاسر آنها باقي بماند و مجبور هستند هر زمان امريكايي‌ها بخواهند دنباله‌روي آنها باشند. در مذاكرات بعدي كه ايران با اروپايي‌ها خواهد داشت، يك چالش با اروپايي‌ها دارد كه در پشت سر آن امريكايي‌ها قرار دارند و چالش ديگر ميان اروپايي‌هاست كه يك طرف آن انگليس است كه از سياست‌هاي آقاي ترامپ حمايت و روز‌به‌روز هم سياست‌هاي خود را نسبت به جمهوري اسلامي تندتر مي‌كند. از همين‌رو بايد ديد كه طي ماه‌هاي آينده چه اتفاقاتي رخ خواهد داد. البته نمي‌توان گفت كه اروپايي‌ها در زمين امريكا بازي مي‌كنند، اما هيچ‌گاه اروپايي‌ها نسبت به امريكا مستقل نبودند. ولي مي‌دانند كه پيروي از ترامپ يعني نزديكي به جنگ و اگر چنين اتفاقي رخ دهد هيچ سودي براي اروپا نخواهد داشت و مشخص نيست چه تاثير مستقيمي بر اروپا بگذارد، چراكه جنگ با ايران تنها به مرزهاي ايران محدود نخواهد شد و مي‌تواند به مرزهاي مديترانه كشيده شود و اين موضوعي نيست كه اروپايي‌ها به دنبال آن باشند. با وجود اين حتي اروپايي‌ها در مذاكرات خود عنوان مي‌كنند كه امنيت اروپا پس از جنگ جهاني دوم وابسته به ايالات متحده است و بيش از يك حد مشخص نمي‌توانيم در برابر امريكا مقاومت انجام دهيم؛ اكنون به اين ماجرا منافع اقتصادي نيز افزوده شده است. تنها اميدواري كه اكنون وجود دارد، اين است كه كشورهاي منطقه با توجه به نگراني‌هاي به وجود آمده مانند گذشته خواهان ايجاد جنگ نيستند و مي‌دانند اگر درگيري رخ دهد، با توجه به پايگاه‌هايي كه امريكا در تمام كشورهاي منطقه دارد، ممكن است همگي درگير اين جنگ شوند. از همين‌رو مانند چند ماه گذشته ديگر كشورهاي منطقه خواهان درگيري نيستند. در صورتي كه برخي كشورهاي منطقه پيش از اين براي ايجاد درگيري به امريكا فشار وارد مي‌كردند، اما اكنون احساس كردند كه موضوع ايران يك مساله جدي است. در حال حاضر گزينه‌اي كه پيش روي اروپايي‌ها باقي مانده، اين است كه در مذاكرات آتي ميان ايران و اروپا، بخشي از اروپا تلاش مي‌كند كه بار ديگر ايران و امريكا وارد مذاكره شوند. طي روزهاي اخير نيز آقاي لودريان، وزير خارجه فرانسه بار ديگر اين موضوع را مطرح كرده بود و عنوان كرد كه تنها راه‌حل اين بحران مذاكرات ميان ايران و امريكاست. از همين‌رو اروپايي‌ها اميدوار هستند كه در اين مذاكرات كاري را انجام دهند كه خط ديگري را دنبال كنند كه به شوراي امنيت ختم نشود و تلاش مي‌كنند بار ديگر طرح آقاي ماكرون رييس‌جمهور فرانسه دنبال شده و مذاكراتي شكل بگيرد تا مقداري مسائل ترميم شود.