ماجراي آرشيو و تيتراژ در سينما

دو فيلم مستند «تيتراژ در سينماي ايران» و «آرشيو متروك» به كارگرداني مهرشاد كارخاني كه محصول سال‌هاي 92 -88 است اين روزها در گروه سينمايي هنر وتجربه نمايش داده مي‌شود و با استقبال خوبي هم از جانب مخاطبان اين گروه همراه بوده است. دو فيلم مستندي كه هر كدام جداگانه به مبحث پژوهشي - سينمايي مي‌پردازند و به نوعي گذشته سينماي ايران و جهان را كالبدشكافي مي‌كنند ولي به دليل نزديكي موضوعات دو فيلم مستند به هم، هر دو به صورت تلفيقي در يك سانس براي مخاطب نمايش داده مي‌شود. در فيلم «آرشيو متروك» مخاطبان با برشي از تاريخچه اكران و نمايش فيلم‌هاي سينمايي خارجي و ايراني در سينماهاي ايران مواجه مي‌شوند كه به صورت شفاهي در اختيارشان قرار مي‌گيرد. كارخاني در اين فيلم مستند پاي صحبت‌هاي مردي مي‌نشيند كه به طرز شگفت‌انگيزي سينما را دوست داشت و اساسا تمام زندگي‌اش در سينما خلاصه مي‌شد. اين شخص احمد جورقانيان است؛ كسي كه بيش از 40 سال فعاليت مستمر در سينما به جمع‌آوري نسخه اصل، فيلم‌هاي شاخص، پوستر و آنونس سينما مبادرت مي‌ورزيد و 31 ارديبهشت سال 92 دنيا را ترك كرد. بسياري از تهيه‌كنندگان و نويسندگان سينمايي او را به عنوان بزرگ‌ترين آرشيودار فيلم در ايران مي‌شناختند. اطلاعات او از فيلم‌هاي ايران و جهان آنقدر گسترده و قوي بود كه بعضي از نويسندگان سينمايي براي تهيه مطالب خود سراغ آرشيو جورقانيان مي‌رفتند. كسي كه فقط براي سينما زندگي مي‌كرد و همان‌طور كه در بخش‌هايي از فيلم هم مي‌گويد: «با سينما ازدواج كرده، فرزندانش آرشيو‌هايش بودند و ديگران را بي‌هيچ منتي در عشق خود سهيم مي‌كرد.» در اين فيلم ديالوگي از زبان «احمد جورقانيان» گفته مي‌شود كه «مادرم بهم گفت چند تا فيلم ديگه مونده بخري بعد ازدواج كني؟ و من جوابي نداشتم». در مستند دوم با نام « تيتراژ در سينماي ايران» كه بلافاصله بعد از فيلم «آرشيو متروك» نمايش داده مي‌شود كارخاني به تجسس در تيتراژهاي ماندگار فيلم‌هاي سينما مي‌پردازد و آنها را مورد بررسي قرار مي‌دهد؛ تيتراژ‌هايي كه به صورت مجزا از فيلم خود قابليت بحث دارند و همچنان بعد از گذشت 40سال از ساخته شدن‌شان تاثيرگذارند و كهنه نمي‌شوند. در اين مستند نام فيلم‌ها، قهرمان‌ها، ضدقهرمان‌ها همه در تيتراژها مرور شده و براي مخاطب نمايش داده مي‌شود. كارخاني در اين فيلم با سينماگران زيادي به بازتعريف تيتراژ مي‌پردازد و نظر آنها را درباره نقش تيتراژ در معرفي فيلم‌ها جويا مي‌شود. سينماگراني در اين فيلم به تحليل اهميت تيتراژ مي‌پردازند كه در قيد حيات نيستند همچون ايرج كريمي يا اصغر بيچاره و عبدالله بوتيمار؛ ضمن اينكه اصغر فرهادي، رخشان بني‌اعتماد، فاطمه معتمدآريا، حامد بهداد، مسعود كيميايي، پگاه آهنگراني و... نام تيتراژ‌هاي مورد علاقه‌شان را مي‌گويند. هر دو فيلم مستند مهرشاد كارخاني به نوعي نشاني از گذشته باشكوهي است كه سينماي ايران و جهان طي كرد و به نظر مي‌رسد هر دو فيلم مستند براي علاقه‌مندان سينماي دهه 40 و 50 و حتي دانشجويان سينما جذاب و خاطره‌انگيز باشد.