افزايش نگراني‌ها از رويارويي مستقيم نظامي سوريه و تركيه در ادلب
اردوغان: مسكو كنار بكشد
شهاب شهسواري
تركيه براي اولين بار در 9 سال گذشته به صورت مستقيم با ارتش سوريه وارد درگيري شده است؛ مناقشه‌اي كه روز دوشنبه رييس‌جمهور تركيه ادعا كرد، ادامه خواهد يافت و از روسيه به عنوان اصلي‌ترين پشتيبان ارتش سوريه خواسته است تا جلوي راه انتقام او قرار نگيرد. ارتش روسيه، آنكارا را به اهمال در اطلاع‌رساني در مورد جابه‌جايي نيروهايش در منطقه كاهش تنش متهم كرده و معتقد است كه به دليل بي‌اطلاعي طرف سوري از جابه‌جايي نيروهاي تركيه، اين نيروها زير آتشباري قرار گرفته‌اند كه گروه‌هاي تروريستي در سراقب استان ادلب را هدف قرار مي‌داد. دولت تركيه اعلام كرده است، عمليات نظامي در استان ادلب را با هدف آنچه انتقام‌گيري از حمله ارتش سوريه به نيروهاي خود مي‌خواند، ادامه خواهد داد. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه روز دوشنبه اعلام كرد كه ارتش تركيه با حمله به ارتش سوريه دست‌كم 30 تا 35 نيروي ارتش سوريه را به هلاكت رسانده‌اند. اين حملات بعد از آن انجام شد كه روز يكشنبه ارتش سوريه در حمله توپخانه‌اي به مواضعي در استان ادلب باعث كشته شدن دست‌كم 4 نظامي ارتش تركيه و زخمي شدن بيش از 9 نفر ديگر شد. ساعاتي بعد خبر رسيد كه با جان باختن دو تن از مجروحان، تعداد كشته‌شدگان تركيه در اين علميات به 6 نفر رسيده است. رجب طيب اردوغان روز دوشنبه وعده داده كه انتقام سخت‌تري از ارتش سوريه بگيرد و از ارتش روسيه خواسته است تا خود را از اين مناقشه ميان سوريه و تركيه كنار بكشد.
اردوغان روز دوشنبه پيش از ترك استانبول به مقصد كي‌يف، پايتخت اوكراين گفت:«ما به مقام‌هاي روس اطلاع داده‌ايم كه طرف ما در اين درگيري نيستند و اين مساله كاملا بر عهده رژيم [سوريه] است، آنها نبايد سر راه ما قرار بگيرند چون ما شهيد داده‌ايم، نمي‌توانيم ساكت بمانيم. ما به حملات تلافي‌جويانه با استفاده از اف-16هاي‌مان، هويتزرهاي‌مان و توپخانه‌مان ادامه مي‌دهيم، اهدافي كه توسط سازمان‌هاي اطلاعاتي ما تشخيص داده شوند در تيررس تجهيزات نظامي ما قرار دارند.» اردوغان مدعي شده است كه در طول روز دوشنبه، ارتش تركيه به 40 هدف در خاك سوريه حمله كرده و 30 تا 35 نيروي سوري را كشته است. اين آمار و ارقام از سوي خبرگزاري رسمي و تلويزيون سوريه مورد ترديد قرار گرفته است. سوريه اعلام كرده كه بر اثر حملات توپخانه‌اي ارتش تركيه هيچ تلفاتي بر جاي نمانده است. گروه موسوم به «ديدبان حقوق بشر سوريه» مستقر در لندن هم به نقل از منابع محلي از كشته شدن 13 نيروي ارتش سوريه در حملات ارتش تركيه خبر داده است. ارتش روسيه روز دوشنبه با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه ارتش تركيه هنوز در مورد عمليات نظامي در ادلب با مسكو هماهنگي نكرده و شايعات در مورد حملات هوايي جنگنده‌هاي اف-16 به مواضع ارتش سوريه را رد و تاكيد كرده هيچ هواپيماي نظامي تركيه، حريم هوايي سوريه را نقض نكرده است. به گفته ارتش روسيه طي روز گذشته فقط حملات توپخانه‌اي به برخي مواضع در ادلب انجام شده است. مسكو همچنين تماس تلفني ميان اردوغان و پوتين را هم تكذيب كرده است، با اين حال تاكيد كرده كه ارتباط مستمر ميان ارتش‌هاي تركيه و روسيه در ميدان برقرار است. عمر چليك، سخنگوي حزب حاكم عدالت و توسعه تركيه، روايت ارتش روسيه از اهمال تركيه در مورد اطلاع‌رساني را رد كرده است و با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي توييتر مي‌گويد:«تركيه به صورت مستمر و فوري اطلاعات را در اختيار روسيه قرار مي‌دهد و قبلا در مورد اين جابه‌جايي نيرو هم اطلاع‌رساني كرده بود. اينكه اطلاعات در اختيار روسيه نگرفته است، درست نيست و سازوكارهاي رايج استفاده شده بود.»
بر اساس روايت ارتش روسيه، كشته شدن 4 نظامي تركيه بعد از آن اتفاق افتاد كه نظاميان تركيه در روزهاي دوم و سوم فوريه بدون اعلام قبلي به ارتش روسيه در حال جابه‌جايي نيرو در مناطق كاهش تنش استان ادلب بودند كه اين جابه‌جايي نظاميان با واكنش توپخانه‌اي ارتش سوريه مواجه شد. ارتش روسيه بلافاصله بعد از با خبر شدن از آسيب ديدن نيروهاي تركيه در اين درگيري خواستار توقف آتش و كمك به خروج مجروحان و اجساد از محل درگيري شده است. ديميتري پسكف، سخنگوي كاخ رياست‌جمهوري روسيه(كرملين) به خبرنگاران گفته است كه رويدادهاي اخير باعث توقف عمليات در ادلب نمي‌شود چراكه «روسيه همچنان نسبت به تحركات گروه‌هاي تروريستي در استان ادلب نگراني دارد.»
لشكركشي تركيه به ادلب
تلاش تازه تركيه براي گسترش رويارويي‌هاي نظامي مستقيم با سوريه بعد از آن آغاز مي‌شود كه در طول يك هفته گذشته، آنكارا آشكارا از پيشروي‌هاي ارتش سوريه در استان ادلب انتقاد و تهديد كرد كه ممكن است مستقيما براي حفاظت از شبه‌نظاميان مستقر در اين استان وارد عمل شود. روز دوشنبه بر اساس گزارش رسانه‌ها، دولت تركيه ستوني جديد از يگان‌هاي زرهي ارتش را به استان ختاي در مرزهاي غربي سوريه اعزام كرد. آنكارا اين تغيير آرايش را با هدف «تقويت مرزهاي» تركيه توصيف كرده است. ديدبان حقوق بشر سوريه مستقر در لندن مدعي شده است كه از روز يكشنبه دست‌كم 320 خودروي نظامي و كاميون حامل تجهيزات ارتش تركيه از مرزهاي غربي سوريه از طريق گذرگاه كفر لوسين وارد استان ادلب شده‌اند. به گفته اين گروه ورود اين تعداد نظامي و اين ميزان تجهيزات ارتش تركيه به استان ادلب بي‌سابقه و غيرعادي به نظر مي‌رسد.
اولين تلفات تركيه
اين اولين بار است كه در تاريخ 9 ساله جنگ در سوريه، دولت تركيه تاييد مي‌كند كه نظاميانش را در درگيري مستقيم با ارتش سوريه از دست داده است. تابستان امسال نيروهاي تركيه از هدف قرار گرفتن يك كاروان نظامي‌شان در حمله هوايي ارتش سوريه خبر داده بودند. كارواني كه ارتش سوريه ادعا مي‌كرد در حال انتقال تجهيزات نظامي براي كمك به شبه‌نظاميان مستقر در خان‌شيخون بود كه به تازگي تسلط بر آن در اختيار دولت مركزي قرار گرفته است. ارتش تركيه بعدا اعلام كرد، افرادي كه در اين حمله هدف قرار گرفته بودند از نظاميان تركيه نبودند و آنها را «افراد غيرنظامي» معرفي كرد. بر اساس آمار منتشر شده از سوي رسانه‌هاي تركيه در حملات روز يكشنبه ارتش سوريه به سراقب در استان ادلب 6 نظامي تركيه جان خود را از دست داده‌اند.
تنش در كاهش تنش
تركيه در پي پيشروي نظاميان ارتش سوريه در استان ادلب تهديد كرده است كه «همه گزينه‌ها از جمله عمليات نظامي» را براي جلوگيري از تسلط دولت مركزي سوريه بر اين استان حفظ كرده است. رييس‌جمهور تركيه همچنين در طول هفته گذشته در اظهاراتي بي‌سابقه در مورد «فروپاشي روند آستانه» ميان ايران، تركيه و روسيه هشدار داده بود. بر اساس توافق آستانه، استان ادلب يكي از مناطق كاهش تنش در جنگ سوريه است كه مسووليت حفظ آتش‌بس در آن بر عهده نيروهاي ارتش تركيه گذاشته شده است. دمشق و مسكو در طول ماه‌هاي گذشته تركيه را متهم كرده‌اند كه از اجراي وظايف خودش از جمله حفظ آتش‌بس و جدا كردن گروه‌هاي تروريستي از شهروندان عادي خودداري كرده است. در هفته‌هاي گذشته به رغم توافق اخير ميان ولاديمير پوتين و رجب طيب اردوغان، روساي جمهوري تركيه و روسيه براي آتش‌بس در ادلب اين استان شاهد درگيري‌هاي مستمر ميان ارتش سوريه و گروه‌هاي مسلح است. ارتش سوريه ادعا مي‌كند كه به دليل حملات مستمر گروه‌هاي مسلح به مواضع خود مجبور به واكنش مي‌شود.