بخش خصوصي، مشتري بزرگ هوانوردي عمومي
محمد شفيع خاني| صنعت هوانوردي در يك تقسيم‌بندي كلي به 3 حوزه قابل طبقه‌بندي است، هوانوردي نظامي، خطوط هواپيمايي داراي برنامه پروازي برنامه‌ريزي شده و هوانوردي عمومي. از نظر تعداد هواپيما در ناوگان هوايي، هوانوردي عمومي بيشترين تعداد هواپيما را به خود اختصاص داده و شامل كليه فعاليت‌هاي مرتبط با طراحي، ساخت، پرواز، تعميرات و نگهداري همچنين فعاليت‌هاي صنعتي، آموزشي و پژوهشي مرتبط با وسايل پرنده‌اي است كه در خارج از حوزه هوانوردي نظامي و نيز خطوط هوايي داراي پروازهاي برنامه‌ريزي شده، صورت مي‌گيرد. يكي از حوزه‌هاي پر بازده و رو به رشد در صنعت هوانوردي، بخش هوانوردي عمومي است كه امروزه سهم قابل توجهي در تامين نيازهاي مربوط به حمل و نقل افراد و بعضا كالا در كشورهاي پيشرفته به ويژه در كشورهاي در حال توسعه به خود اختصاص مي‌دهد. نظر به پراكندگي و وسعت جغرافيايي برخي كشورها و محدوديت‌هاي موجود در بستر حمل و نقل زميني، هوانوردي عمومي توانسته است با گذشت بيش از 5 دهه از آغاز فعاليت‌هاي خود، فرصت مناسبي براي توسعه اين حوزه در دنيا فراهم آورد. در حال حاضر چرخه طراحي، ساخت، تعمير و نگهداري همچنين بهره‌برداري از هواپيماهاي رده هوانوردي عمومي در بسياري از كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه جهان در اختيار بخش خصوصي است. پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، فعاليت‌هاي هوانوردي عمومي حتي در كشورهاي كمونيستي نيز در حوزه اختيارات بخش خصوصي قرار داده شده است. نسبت فعاليت‌هاي مرتبط با حوزه هوانوردي عمومي بسته به پتانسيل‌هاي هر كشور متفاوت است ولي آنچه حائز اهميت است اينكه بخش خصوصي متولي اصلي صنعت هوانوردي عمومي در بسياري از كشورها به شمار مي‌رود. در كشورهاي تركيه، امارات و كشورهاي حاشيه خليج فارس، بهره‌برداران خدمات هوانوردي عمومي غالبا بخش‌هاي كشاورزي، محيط زيست، تفريحي، ورزشي و... بوده كه همگي جزو اپراتورهاي خصوصي به شمار مي‌روند. در بلوك شرق اروپا و كشورهايي همچون لهستان، جمهوري چك، ليتواني، اسلووني همچنين كشورهايي همچون آلمان، انگليس، فرانسه، امريكا، برزيل و ديگر كشورهاي امريكاي جنوبي تمام توليدكنندگان و بهره‌برداران خدمات هوانوردي عمومي را بخش خصوصي تشكيل مي‌دهند. اما در ادامه به وضعيت هوانوردي عمومي در برخي از اين كشورها مي‌پردازيم.
برزيل: كشور برزيل يكي از موفق‌ترين كشورهاي در حال توسعه در صنعت هوانوردي عمومي به شمار مي‌رود كه توانسته با اقداماتي نظير تاسيس مراكز هوانوردي عمومي، صنعت هوانوردي اين كشور را نهادينه كند و به عنوان دومين دارنده ناوگان هوانوردي عمومي در جهان شناخته شده همچنين باعث توسعه اين صنعت و صنايع وابسته به آن در اين كشور شود. با وجود كشورهايي همچون مكزيك، ونزوئلا، آرژانتين و شيلي، كشور برزيل بزرگ‌ترين سهم را در تجارت هوانوردي عمومي در امريكاي مركزي و امريكاي لاتين در اختيار دارد.
هند: صنعت هوانوردي عمومي در كشور هند به واسطه مديريت متمركز و اجراي سياست‌هاي كلان مندرج در برنامه توسعه هوانوردي اين كشور توانسته در بين كشورهاي در حال توسعه همانند چين از رشد قابل توجهي برخوردار باشد. هر چند در مقايسه با كشورهايي نظير برزيل اين رشد از سرعت كمتري برخوردار است. وزارت هوانوردي اين كشور مسووليت تدوين سياست‌هاي كلان حوزه هوانوردي را برعهده دارد. تدوين اين سياست‌ها با كمك سازمان‌ها و اشخاص فعال در صنعت هوانوردي و دريافت نظرات و ديدگاه آنها در توسعه صنعت هوانوردي عمومي صورت مي‌گيرد.
كانادا: يكي از پيش نيازها و زيرساخت‌هاي بسيار مهم در بخش هوانوردي عمومي، تمهيدات مربوط به امنيت پرواز است كه مي‌تواند عاملي تاثيرگذار بر رشد يا عدم رشد اين صنعت باشد. كشور كانادا به عنوان يكي از فعال‌ترين كشورهاي جهان در بخش هوانوردي عمومي به اين زيرساخت حياتي توجه ويژه داشته است اگرچه سازمان بين‌المللي هوانوردي(ايكائو) استانداردهاي بخش هوانوردي عمومي را به اندازه بخش تجاري و مسافرتي تعيين نكرده است اما شماري از مهم‌ترين شركاي جهاني در حوزه هوانوردي عمومي نظير امريكا، كانادا و اتحاديه اروپا با تدوين مقررات و قوانين بازدارنده ضمن كنترل دايم امور مرتبط، چابكي اين صنعت را حفظ و آن را تقويت كرده‌اند. نكته قابل توجه درباره كانادا اين است كه وزارت ارتباطات و حمل و نقل اين كشور، مسووليت تدوين سياست‌ها و راهكارهاي توسعه صنعت هوانوردي عمومي را بر عهده دارد.
ايالات متحده امريكا: اقتصاد هوانوردي عمومي بخش مهمي از اقتصاد امريكا را تشكيل داده است. اين بخش براي بيش از يك ميليون و سيصد هزار نفر فرصت شغلي ايجاد كرده است. گذشته از بخش هواپيماهاي نظامي امريكا از مجموع 260 هزار فروند هواپيماي غيرنظامي موجود در اين كشور، حدود 20 هزار فروند در بخش خطوط هوايي و مابقي 240 هزار فروند در بخش هوانوردي عمومي فعال هستند. در اين بخش بيش از 19 هزار و هشتصد فرودگاه موجود است كه 5 هزار فرودگاه عمومي و مابقي خصوصي هستند.