شايعه مصونيت گروه‌خوني « اُ» ازكرونا

در اولين روزهاي پس از شيوع ويروس كرونا در چين، محققان چيني كه تحقيقات فشرده براي شناسايي ساختار اين ويروس نوپديد را آغاز كرده بودند، اعلام كردند كه ممكن است برخي گروه‌هاي خوني، بيشتر يا كمتر در معرض خطر ابتلا به كوويد 19 باشند. در نتايج اين مطالعات گفته مي‌شد كه افراد با گروه خوني A نسبت به ديگر گروه‌هاي خوني و به خصوص نسبت به گروه خوني O، در مقابل ويروس كرونا آسيب‌پذيرتر هستند چرا كه بنا بر نتايج اين مطالعات، اغلب مبتلايان بستري در بيمارستان‌ها، داراي گروه خوني غير از O يا AB بوده و گروه خوني A داشتند. در يكي از اين مطالعات كه بر 2 هزار و 173 مبتلاي بستري در سه بيمارستان چين انجام شد، فقط 10 درصد از مبتلايان، گروه خوني AB و 25 درصد، گروه خوني O داشتند در حالي كه باقي مبتلايان، گروه خوني A و B داشتند و به استناد اين تحقيقات، گفته مي‌شد كه گروه خوني A نسبت به ساير گروه‌هاي خوني، بيشتر مستعد ابتلا به عفونت است.

حالا با گذشت 4 ماه از شيوع اين بيماري در سراسر جهان و در حالي كه تعداد مبتلايان به بيش از دو ميليون و 160 هزار نفر رسيده، تحقيقات درباره مصونيت يا خطرپذيري گروه‌هاي خوني، به نتايج قطعي‌تري نزديك شده هرچند كه هنوز جامعه پزشكي بر اين يافته‌ها مهر تاييد صددرصدي نمي‌زند. بنا به نتايجي كه تا امروز توسط محققاني در دانشگاه‌هاي معتبر جهان همچون دانشگاه ويرجينيا انجام شده، گروه‌هاي خوني از بابت قندها و پروتئين‌هاي همراه با يكديگر متفاوت هستند و همين تفاوت، به مصونيت يا استعدادپذيري گروه خوني در مقابل ويروس منجر مي‌شود. با وجود اين نتايج تحقيقات، جامعه پزشكي متفق است كه «هيچ گروه خوني از ابتلا به بيماري‌هاي ويروسي و عفوني مصون نيست» و مسعود مرداني؛ عضو كميته علمي مقابله با كرونا هم تاكيد دارد كه ارتباط بين گروه خوني و ابتلا به كوويد 19، هنوز در مرحله تحقيق و پژوهش است و با وجود ادعايي كه چند روز قبل يك اپيدميولوژيست در يك برنامه تلويزيوني داشت و نويد مي‌داد كه دارندگان گروه خوني O كمتر از باقي مردم در معرض خطر ابتلا به كوويد 19 هستند، اما همين دارندگان گروه خوني هم در صورت بي توجهي به خود مراقبتي يا مواجهه با يك مبتلاي كوويد 19 و رعايت نكردن فاصله‌‌‌گذاري اجتماعي، حتما از آلودگي به ويروس كرونا در امان نخواهند بود.

كاهش ذخاير خون، همچنان يك مشكل جدي است

ظرف روزهاي اخير، سخنگوي سازمان انتقال خون كشور ضمن فراخوان مجدد و جلب‌توجه شهروندان به ضرورت اهداي خون، يادآور شد: «بيشترين گروه خوني مورد نياز در كشور، گروه‌هاي خوني منفي و به خصوص؛ گروه خوني O منفي است كه مي‌تواند به تمام گروه‌هاي خوني، اهداي خون داشته باشد. اولويت ما هم اهداي خون افراد داراي گروه خوني منفي و به ويژه O منفي است. در مجموع، ۱۰ درصد اهداكنندگان خون در كشور، داراي گروه‌هاي خوني منفي هستند و از مجموع اين افراد، سه الي چهار درصد، داراي گروه خون O منفي هستند.» در حالي كه بحران‌هاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي و شرايط جوي و تغييرات آب و هوايي، برخلاف وقوع حوادث طبيعي، در كاهش آمار اهداي خون تاثيرگذار است، بنا بر اعلام سازمان انتقال خون، در سال 1398، به دنبال مراجعه دو ميليون و 552 هزار نفر از هموطنان براي اهداي خون، دو ميليون و 406 هزار واحد خون اهدا شده و حدود سه ميليون و 525 هزار واحد خون و فرآورده‌هاي آن شامل گلبول قرمز فشرده‌شده، پلاكت و پلاسما در مراكز درماني و بيمارستاني كشور توزيع شده است. سخنگوي سازمان انتقال خون كشور كه ظرف ماه‌هاي گذشته و در اوج سرماي هوا هشدار داده بود كه ذخاير خوني كشور به دليل افزايش بارش‌ها كاهش يافته و از هموطنان خواسته بود كه نيازمندان خون را فراموش نكنند، از ابتداي شيوع كوويد 19 در كشور، هشدارهاي خود را پررنگ‌تر كرد چرا كه به گفته حاجي بيگي، ترس از ابتلا به كوويد 19 در بسياري استان‌ها و كاهش تردد شهروندان در سطح شهرها، كاهش جدي ذخاير خوني را رقم زده است. در حالي كه به گفته حاجي‌بيگي، شاخص اهداي خون در ايران، 24.2 به ازاي هر هزار نفر است، اين مقام مسوول، ظرف روزهاي گذشته خبر داد كه 9 استان كشور با كاهش جدي ذخاير خوني مواجهند و در اين هشدار گفت: «استان‌هاي سيستان و بلوچستان، مازندران، گيلان، فارس، خوزستان، كرمان، تهران، هرمزگان و بوشهر نياز فوري به خون و فرآورده‌هاي خوني دارند و مردم، ضمن توجه به توصيه‌هاي مسوولان وزارت بهداشت درباره حذف ترددهاي ضروري، بدانند كه اهداي خون يك كار ضروري است.»

از روزهاي آغازين سال جاري، كارآزمايي باليني «پلاسما درماني» براي مبتلايان كوويد 19 در بيمارستان‌هاي تهران و قم آغاز شد كه به زعم مسوولان اين طرح درماني، نتايج كارآزمايي باليني اين طرح تا امروز هم موفقيت‌آميز بوده است. نيمه فروردين ماه، فرمانده عمليات مقابله با كرونا در كلانشهر تهران از بهبوديافتگان كوويد 19 خواست كه يك ماه پس از بهبودي، براي اهداي پلاسماي خون خود (به دليل دارا بودن آنتي‌بادي ويروس كرونا) براي نجات باقي بيماران اقدام كنند. عليرضا زالي تاكيد كرد با وجود آنكه پلاسما درماني، از روش‌هاي مورد تاييد سازمان غذا و داروي امريكاست، اما حتما تاثيرگذاري آن نيازمند مستندات باليني بيشتر است تا به عنوان يك مداخله اثر بخش، در روند درمان مبتلايان به كار گرفته شود. بنا بر اخبار رسمي، ظرف روزهاي گذشته، تعدادي از بهبوديافتگان كوويد 19، 500 سي‌سي از پلاسماي خون خود را براي كمك به بيماران اهدا كرده‌اند و طرح پلاسما درماني كه از نيمه اسفند ماه و به دنبال دريافت تاييديه كميته اخلاق و كميته علمي مقابله با كرونا، به عنوان يك مطالعه باليني در برخي شهرها آغاز شد حالا با استقبال بهبوديافتگان براي اهداي پلاسما مواجه شده است. اين مطالعه باليني فعلا در بيمارستان‌هاي بقيه‌الله، لبافي‌نژاد، مسيح دانشوري و شهيد بهشتي قم در حال اجراست و چند روز قبل هم حسن ابوالقاسمي؛ رييس اسبق سازمان انتقال خون و سرپرست طرح پلاسما درماني كوويد 19، خبر داد كه تاكنون۳۰۰ نفر از بهبوديافتگان كوويد 19، پلاسما اهدا كرده‌اند و نتيجه مطالعه باليني پلاسما درماني هم، كاهش ۴۰ درصدي مرگ مبتلايان كوويد 19 بوده است. در حالي كه به گفته ابوالقاسمي، اجراي پلاسما درماني براي درمان سارس و مرس (كه از اعضاي خانواده بزرگ ويروس كرونا هستند) و ابولا (بيماري ويروسي شايع در كشورهاي آفريقايي) موفقيت‌آميز بوده، ديروز هم سازمان غذا و داروي امريكا؛ FDA از بهبوديافتگان كوويد 19 كه حداقل، دو هفته از بهبودي كامل را سپري كرده‌اند، خواست كه براي اهداي پلاسماي خود به مبتلايان تحت درمان كمك كنند و تاكيد كرد كه اهداي پلاسماي يك بهبود يافته كوويد 19، مي‌تواند جان 4 نفر از مبتلايان اين بيماري نوپديد را نجات دهد.