تجربه آزادي پس از كرونا
رضا صميم
بي‌شك شرايط ويژه‌اي كه به سبب شيوع ويروس كرونا پديد آمده است بر تمام مناسبات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اثر گذاشته است. اقتصاد فرهنگ هم يكي از همين عرصه‌هاست كه از شرايط فوق‌الذكر تاثيرات عميق پذيرفته است. كنسرت‌ها و سينماها تعطيل شده‌اند و مردم ديگر اوقات فراغت‌شان را آن‌گونه كه پيش‌تر در سالن‌هاي كنسرت و سينما مي‌گذراندند سپري نمي‌كنند. سوال مهم اينجاست كه آيا پس از پايان همه‌گيري ويروس كرونا و رفع محدوديت‌ها مردم دوباره اوقات فراغت‌شان را در سالن‌هاي كنسرت و سينما خواهند گذراند؟ برخي معتقدند خيلي زود مردم به الگوهاي سابق گذران اوقات فراغت بازخواهند گشت، ولي من اعتقاد دارم به اين سادگي الگوهاي سابق دوباره چيره نخواهند شد. نه به اين دليل كه مردم خاطره خوش حضور واقعي در سال‌هاي كنسرت و سينما را از ياد خواهند برد بلكه به اين سبب كه لذت مصرف فرهنگي به ميانجي فضاي مجازي را چشيده‌اند. پيش‌تر هم فضاي مجازي خود را به مثابه رقيبي نيرومند براي فضاهاي سنتي گذران اوقات فراغت مانند سالن‌هاي سينما مطرح كرده بود، ولي اين بار در غياب مطلق فضاهاي سنتي يكه‌تازي كرد و قابليت‌هايي نشان داد كه پيش‌تر عيان نكرده بود
بايد اعتراف كرد حسي كه مصرف فيلم و موسيقي به ميانجي فضاي مجازي به انسان مي‌دهد حسي سرشار از تجربه آزادي است؛ آزادي در تعيين زمان و مكان مصرف. تجربه ناب اين حس توسط علاقه‌مندان به فيلم و موسيقي مخاطره بزرگي براي سرمايه‌گذاران فضاهاي سنتي گذران اوقات فراغت ايجاد خواهد كرد. من معتقدم پولي كه در مناسبات مصرف فيلم و موسيقي در جريان بود كاهش نخواهد يافت ولي مكان گردشش تغيير خواهد كرد. فضاي مجازي عنان گردش اين پول را بعد از رفع محدوديت‌هاي فعلي به دست خواهد گرفت. البته اين مخاطره ديگري هم به‌خصوص براي توليدكنندگان فيلم و صاحبان سينما دربر خواهد داشت. ژانرها و قالب‌هاي ديگري امكان مصرف شدن همگاني خواهند يافت. احتمالا در آينده سريال بر فيلم در ميزان جذب مخاطب و پول پيشي خواهد گرفت.
مخاطب در زمانه فعلي مايل است بيشتر از سابق درگير روايت‌هايي شود كه درام‌نويسان و درام‌سازان عرضه مي‌كنند. او مايل نيست تخيلش را در بند زمان كوتاه فيلم و مكان مشخص سينما نگه دارد و فضاي مجازي و ژانرهاي دراماتيك متناسب با آن، اين امكان را به او مي‌دهند كه تخيلش را رها كند. اين مخاطره بزرگي بر صنعت نمايش فيلم در سينماست؛ مخاطره‌اي كه بسته بودن سينماها در اين ايام آن را بسيار بيشتر از سابق واقعي جلوه مي‌دهد.