قيمت نفت با شروع فاز اجرايي توافق اوپك پلاس اندكي رشد كرد
چشم‌انداز تاريك نفت
گروه اقتصادي| از روز گذشته توافق تاريخي براي كاهش فروش نزديك به 10 ميليون بشكه نفت در بازار اجرا شد. با شروع فاز اجرايي اين توافق، قيمت نفت برنت با افزايشي بيش از 4درصدي به حدود 27.5 دلار رسيد. اين در حالي است كه قيمت نفت پيش از شيوع كرونا بيش از 60 دلار بود و پس از پاندمي كرونا به مرز 20 دلار رسيد. بسياري پيش‌بيني مي‌كردند كه با امضاي توافق توسط اعضاي اوپك پلاس، قيمت نفت افزايش يابد كه اين اتفاق رخ نداد و در واقع تغيير قيمت طلاي سياه بسيار كم عمق بود و كمي بعد حتي تحت‌تاثير خبرهايي مبني بر افزايش ذخيره نفت در كشورها، افت تاريخي داشت. بر همين اساس هفته گذشته ورق تازه‌اي در تاريخ نفت رقم خورد و قيمت معاملات آتي نفت امريكا براي تحويل در ماه مه به حدود منفي 40 دلار و نفت برنت نيز با كاهشي 17درصدي به 21 دلار رسيد. هر چند با بسته شدن بازار معاملات آتي نفت براي تحويل در ماه مه قيمت براي ماه‌هاي آتي تغيير چنداني نداشت اما پس از گذشت چند روز و در سوم ارديبهشت ماه قيمت نفت خام امريكا براي تحويل در ماه ژوئن با 43.3درصد كاهش به 11 دلار و 57 سنت رسيد. روند نزولي قيمت معاملات آتي نفت براي تحويل در ژوئن ادامه داشت تا اينكه با اعلام برداشته شدن سختگيري‌هاي رفت و آمد در برخي كشورها ازجمله فرانسه و چين و اميد به افزايش تقاضاي نفت، قيمت معاملات آتي به 19 دلار و 54 سنت رسيد. اين در حالي است كه قيمت نفت سنگين ايران در سبد اوپك روز پنجشنبه كمي بيشتر از 14 دلار قيمت‌گذاري شد. كاهش 72درصدي قيمت نفت ايران و تفاوت معنادارش با قيمتي كه در بودجه سال جاري تعيين شده بود، مجلس را به فكر تعديل قيمت انداخت. در اين راستا كوروش كرم‌پور حقيقي، عضو كميسيون انرژي مجلس درخصوص امكان تغيير قيمت نفت در بودجه گفت: «نفت۵۰ دلار در بودجه ۹۹ باتوجه به شرايط كنوني بازار نمي‌تواند محقق شود، بنابراين بايد نسبت به بحث قيمت نفت تجديدنظر شود و براساس واقعيت‌هايي كه در سطح جهان و منطقه كشور است كار را پيش ببريم.»
خوش‌بيني با كاهش ذخاير امريكا
روز جمعه همزمان با اجراي مرحله نخست از قرارداد دوساله اوپك پلاس براي كنترل بازار نفت، قيمت طلاي سياه با افزايشي 4.2درصدي به 27 دلار و
58 سنت رسيد. قيمت نفت برنت در حالي به
27 دلار رسيد كه روز پنجشنبه و با نزديك شدن به قرارداد اوپك پلاس براي كاهش 9.7 ميليون بشكه نفت از بازار از يك‌سو و اعلام كاهش محدوديت‌هاي كاري در فرانسه و برخي كشورهاي اروپايي از نيمه دوم ماه مه، جهشي 12درصدي را تجربه كرد و به 23 دلار 42 سنت رسيد. در حال حاضر حدود
4.5 ميليارد نفر از جمعيت جهان در قرنطينه هستند و براساس آمارهاي اداره اطلاعات انرژي، در سه ماهه منتهي به آوريل كه سختگيري‌هاي رفت و آمد بيشتر شده و بسياري از كسب و كارها نيز در تعطيلي به‌سر مي‌برند، حدود 30درصد يا به عبارتي بين 30 تا
35 ميليون بشكه نفت در روز از تقاضاي كل نفت جهان كم شده است. همين امر سبب افزايش ذخاير نفتي در كشورهاي عمده توليدكننده مانند امريكا شد. براساس گزارش‌هاي اداره اطلاعات انرژي، ميزان ذخاير نفت خام امريكا در هفته گذشته با ۹ ميليون بشكه افزايش به ۵۲۷.۶ ميليون بشكه رسيده كه كمتر از ۱۰.۶ ميليون بشكه پيش‌بيني شده توسط تحليلگران بود. آهنگ رشد كمتر ذخاير نفتي امريكا نسبت به پيش‌بيني‌ها، خوش‌بيني‌هايي را براي افزايش قيمت نفت ايجاد كرد. خوش‌بيني نسبت به افزايش قيمت نفت در حالي است كه آمارها نشان از زيان يك تريليون دلاري شركت‌هاي اكتشاف و توليد نفت و گاز در سراسر جهان مي‌دهد. براساس تحقيقات موسسه «ريستاد انرژي» درآمد شركت‌هاي اكتشاف و توليد نفت و گاز در سال ۲۰۲۰ حدود يك تريليون دلار معادل ۴۰درصد در مقايسه با
۲.۴۷ تريليون دلار در سال ۲۰۱۹ كاهش خواهد يافت و به ۱.۴۷ تريليون دلار مي‌رسد. اگر قيمت نفت به اندازه كافي افزايش نيابد، بسياري از شركت‌هاي حاضر در اين صنعت اعلام ورشكستگي خواهند كرد.
كاهش سختگيري‌ها، اميد به بهبود قيمت نفت
چين بزرگ‌ترين واردكننده نفت در جهان، پس از ماه‌ها دست و پنجه نرم كردن با شيوع كرونا و درنهايت مهار اين بيماري، طي روزهاي اخير توانست بخشي از كاهش تقاضاي نفت خود را جبران كند. در اين روزها كه تقريبا فعاليت‌هاي اقتصادي و توليدي به روزهاي قبل از كرونا خود نزديك مي‌شود، مصرف بنزين در اين كشور افزايش يافته و همين امر مي‌تواند تقاضاي نفت از سوي چين را براي روزهاي آتي افزايش دهد. از سوي ديگر برداشته شدن نسبي قرنطينه در برخي كشورهاي مهم اروپايي مانند فرانسه و آلمان، اميدهايي را براي افزايش تقاضاي نفت طي ماه‌هاي آتي ايجاد كرد. هر چند به نظر مي‌رسد باتوجه به حجم كاهش تقاضا نفت، اين بازار تا مدت‌ها در عدم تعادل عرضه و تقاضا باقي بماند و قيمت نفت برنت و امريكا افزايش چنداني نيابند. كارشناسان بازار معتقدند كرونا عامل مهمي براي بازگرداندن تعادل يا ايجاد تلاطم‌هاي بيشتر در بازار نفت است. اگر اين ويروس تا مدتي ديگر به كنترل در‌آيد، تصميمات و اقدامات نفتي بازيگران اين بازار، مثمرثمر خواهد بود. در غير اين صورت بايد منتظر كاهش‌هاي ديگري براي قيمت نفت بود.
هشدار نهادهاي بين‌المللي
صندوق بين‌المللي پول چندي پيش و با انتشار گزارشي درخصوص عواقب ويروس كرونا بر اقتصاد جهان، نفت 35 دلاري را براي سال جاري ميلادي، محتمل‌ترين قيمت دانست. به اعتقاد اين نهاد بين‌المللي بحران فعلي كه گريبان جهان را گرفته، رشد اقتصادي جهان را در سال 2020 به اندازه منفي 3درصد پيش‌بيني كرد. صندوق بين‌المللي پول معتقد است به دليل سقوط قيمت نفت در سال جاري رشد اقتصادي كشورهاي صادركننده نفت به‌طور متوسط 4.4درصد كوچك‌تر خواهد شد. علاوه بر پيش‌بيني كاهش قيمت نفت از سوي صندوق بين‌المللي پول، آژانس بين‌المللي انرژي نيز نسبت به رخدادهاي اخير بازار و قيمت نفت واكنش نشان داد. براساس گزارش اخير اين سازمان تقاضا براي نفت در سه ماهه ابتداي امسال و پيش از اعلام قرنطينه نيمي از جمعيت جهان، 5درصد افت داشت. هر چند كه اين ميزان پس از شيوع در 210 كشور و ناحيه به مرز 30درصد رسيد، اما آژانس هشدار داد كه با وجود اقدامات اوپك پلاس براي جلوگيري از كاهش بيشتر قيمت نفت، حتي پس از بهبود در شرايط نيز ممكن است تقاضا نفت نسبت به مدت مشابه سال 2019 حدود 10درصد كاهش پيدا كند، چراكه شمار بسيار زيادي از افراد كار خود را از دست مي‌دهند و از سوي ديگر مخازن نفتي نيز به سرعت در حال پر شدن هستند، بنابراين تا زمان استفاده كشورها از ذخاير نفتي كشورشان، تقاضاي نفت در بازار تغييري نمي‌كند.