امريكا - گرينلند و ديپلماسي دلار
محمود فاضلي
به دنبال انتقادات گسترده از كمك مالي 82 ميليون كروني امريكا (12.1ميليون دلار) به گرينلند دانمارك، سفير امريكا در دانمارك مدعي شد كه هيچ «دستور كار پنهان» پشت اين كمك مالي وجود ندارد و خواهان بهترين‌ها براي گرينلند و دانمارك است و اين پول براي ترويج گردشگري، ارتقاي آموزش و حمايت از صنعت مواد اوليه در گرينلند است. او همچنين اين فرضيه را كه علاقه مجدد امريكا به گرينلند، نتيجه پيشنهاد تابستان گذشته ترامپ براي خريد گرينلند است را رد كرد و آن را نتيجه همكاري مستقيم بين دانمارك، گرينلند و امريكا مي‌داند.
امريكا
شواهد نشان مي‌دهد، واشنگتن براي توسعه آموزش زبان انگليسي، جهانگردي و مشاوره در امور كاني از جمله استخراج نفت يك بسته اقتصادي براي گرينلند جزيره دو ميليون كيلومتر مربعي خودمختار دانمارك در نظر گرفته است. اين در حالي است كه دانمارك هر سال 4 ميليارد كرون به گرينلند يارانه پرداخت مي‌كند. اندكي بعد از پايان جنگ جهاني دوم، امريكا يك پايگاه نظامي در گرينلند داير كرد و تلاش‌هايش براي بهينه‌سازي روابط با گرينلند به سياست امنيتي يك‌صد سال گذشته واشنگتن مربوط است. نكته مذكور نشان مي‌دهد، تشديد روابط با امريكا به پررنگ شدن استقلال گرينلند منجر نمي‌شود زيرا واشنگتن نفوذ خود را هرگز با ديگران تقسيم نمي‌كند. تمركز اصلي امريكا روي امور نظامي است نه روي مردم يا جامعه مدني در گرينلند. امريكايي‌ها قاعدتا براي مردمان و امور غيرنظامي اهميت قايل نمي‌شوند، توجه واشنگتن به دولت خودگردان بيشتر به خاطر جوانب نظامي منطقه است. اين سرزمين در آب‌هاي اقيانوس منجمد شمالي واقع شده و با داشتن حدود 56 هزار نفر جمعيت، سرشار از منابع ارزشمندي همچون مواد معدني، خالص‌ترين آب و يخ، ذخاير ماهي، غذاهاي دريايي، انرژي تجديدپذير و منطقه جديدي براي گردشگري است. اين جزيره در حلقه رقابت‌هاي ژئوپليتيك بين امريكا، روسيه، كانادا، دانمارك و نروژ قرار دارد.
در بسته اقتصادي امضا شده ميان امريكا و گرينلند كه دانمارك بيشتر نقش ناظر را ايفا كرد، مواد خام به خصوص خاك‌هاي كمياب مد نظر است. 70 درصد مبلغ بسته اقتصادي(8.6 ميليون دلار) صرف پروژه‌هاي كاني در گرينلند و باقي مانده صرف پروژه‌هاي كوچك‌تر خواهد شد. امريكا مدعي است اين كمك مالي براي ترويج گردشگري و آموزش داده شده و هيچ برنامه نهفته‌اي پشت آن وجود ندارد و موضوع پايگاه جديد در اين جزيره را با مقامات گرينلند و دانمارك مطرح نكرده است، امريكا علاقه‌مند به رونق اقتصادي در گرينلند است.
روسيه
اختلاف بين امريكا و روسيه درباره گرينلند ادامه دارد. وزارت خارجه امريكا اذعان كرد كه سياست شمالگان آن منعكس كننده نگراني‌ها درباره روسيه و چين است. سفير روسيه در دانمارك، امريكا را متهم كرد كه با ارتباط دادن كمك مالي به گرينلند با انتقاد شديد از روسيه، صلح در منطقه شمالگان را به خطر مي‌اندازد. او در شرايطي كه سفير امريكا در زمان ارايه پيشنهاد كمك 12 ميليون دلاري به اين جزيره آن را بخشي از قاره امريكاي شمالي برشمرده بود، گرينلند را به عنوان بخشي از قاره امريكاي شمالي نمي‌داند و آن را بخشي از اروپا مي‌داند. البته روسيه هيچ اعتراضي نسبت به كمك چند ميليوني به گرينلند ندارد بلكه نگراني اصلي ما اظهارات سفير امريكاست كه گفته بود، كمك امريكا براي «حفاظت» از گرينلند در مقابل «نفوذ خصمانه» روسيه است. روسيه صرفا علاقه‌مند به موفقيت گرينلند و مشاركت سازنده آن در توسعه پايدار شمالگان است. اگر كمك امريكا در اين راستا صورت گرفته باشد ما از آن استقبال مي‌كنيم اما متاسفانه سفير امريكا اين تصور را ايجاد كرده كه امريكا آماده است، مداخله كند تا مانع همكاري گرينلند با ساير كشورها شود. اظهارات سفير روسيه آشكارا اختلاف ديدگاه دو طرف درباره شمالگان را عيان مي‌كند و اين مساله مي‌تواند اختلاف بين دو ابرقدرت را تشديد كند.
دانمارك
به دنبال امضاي توافق بسته مالي امريكا براي گرينلند، يپه كوفود، وزير خارجه اين اقدام را قدم اول در همكاري بيشتر با امريكا دانسته و مدعي شد، دانمارك مايل است شاهد يك رابطه سودمند متقابل بين امريكا و گرينلند باشد. هدف تقويت يك شراكت و همكاري استراتژيك است كه ما سال‌ها از آن برخوردار بوده‌ايم از جمله در حوزه‌هايي كه خود ما براي تعهد بيشتر از جانب امريكا تلاش كرده‌ايم. ما سعي كرده‌ايم، گرينلند از حضور امريكا سودمند شود. حالا هم دولت‌هاي گرينلند و امريكا درباره نحوه هزينه كردن اين كمك مالي تصميم اتخاذ خواهند كرد. اين كمك براي توسعه گردشگري، آموزش، مواد اوليه و موارد ديگر به كار گرفته خواهد شد. حصول اطمينان از اين بابت كه اين پول مردم گرينلند را منتفع خواهد كرد در اولويت قرار دارد.
چند حزب در پارلمان دانمارك و چند نفر در پارلمان گرينلند عليه «ديپلماسي دلار» واشنگتن اعتراض كرده و اين اقدام امريكا را «فوق‌العاده تحريك‌آميز» ناميدند. سخنگوي حزب محافظه‌كار، امريكا را به تضعيف رابطه بين دانمارك و گرينلند متهم كرد. اما واكنش نمايندگان پارلمان از گرينلند متفاوت بود. برخي به محتواي اين برنامه مظنون هستند و گروهي ديگر واكنش‌هاي منفي به اين كمك مالي را تعجب‌آور دانسته و آن را يك فرصت عالي براي كمك به سرمايه انساني در گرينلند مي‌دانند. مارتين ليدگارد، وزير اسبق امور خارجه و رييس فعلي كميسيون سياست خارجي پارلمان دانمارك با نگراني از نيت كمك امريكا به گرينلند، معتقد است وقتي امريكا 82 ميليون كرون به گرينلند اختصاص مي‌دهد طبعا يك‌سري انتظارات دارد. با محتوي برنامه امريكا آشنا نيستم اما تصور مي‌كنم اين برنامه مضر نيست و هدف اصلي‌اش جذب اذهان و قلب‌هاي گرينلندي‌هاست. البته امريكا يك‌سري انتظارات دارد از جمله تشديد نفوذ در شمالگان. نبايد هراسان شويم و در عين حال نبايد ساده‌لوحي كنيم. راهبرد امريكا اقتصادي است نه نظامي- امنيتي.