فدراسيون كوتاه آمد
ما يك نهاد عمومي غيردولتي هستيم
سامان سعادت
سال گذشته و بعد از استعفاي مهدي تاج، برگزاري انتخابات به عنوان اولين ماموريت به سرپرست جديد فدراسيون فوتبال محول شد. سازوكار انتخابات فدراسيون كليد خورد و حتي نامزدها هم با همان سيستم قديمي جمع‌آوري 10 امضا حضور خود را اعلام كردند. چند روز بعد اما فيفا در نامه‌اي به فدراسيون فوتبال گفت انتخابات شما غيرقانوني است. مشكل فيفا عدم لحاظ كردن اصلاحات درخواستي اين نهاد در اساسنامه فدراسيون فوتبال ايران بود. فيفا از مدت‌ها قبل چندين ايراد به اساسنامه موجود گرفته بود و از فدراسيون خواسته بود اين ايرادات را برطرف كند. اين نهاد در تاريخ‌هاي ۱۵ و ۲۶ مهرماه، ۲۰ آذرماه و ۲۶ دي‌ماه سال ۹۸ با ارسال نامه‌هاي جداگانه وظيفه فدراسيون را گوشزد كرده بود، اما هر بار انجام اين اصلاحات به زمان ديگري موكول شده بود.
فدراسيون فوتبال ايران در ابتدا تلاش كرد با نامه‌نگاري و چانه‌زني موافقت فيفا را كسب كند و قول داد بعد از انتخاب رييس جديد بلافاصله مشكلات اساسنامه حل خواهد شد. با اين حال فيفا زير بار نرفت و فدراسيون مجبور شد تصويب اساسنامه جديد را در دستور كار قرار دهد. اين كار با توجه به شيوع كرونا و تعطيلي برخي ادارات و شرايط قرنطينه تبديل به پروسه‌اي طولاني شد. در نهايت روز گذشته با اعلام مهدي محمدنبي دبيركل فدراسيون فوتبال، اساسنامه جديد به تاييد هيات رييسه رسيده و قرار است براي فيفا ارسال شود تا در صورتي كه آنها نيز مغايرتي ميان اساسنامه جديد با اساسنامه فيفا پيدا نكردند، فدراسيون جديد بر اساس آن شكل بگيرد.
فيفا در نامه‌هاي سال گذشته چندين مورد مغايرت اساسنامه فدراسيون ايران با اساسنامه فيفا برشمرده بود. از جمله اين مغايرت‌ها مي‌توان به دخالت دولت در انتخابات با اعطاي حق راي به وزير ورزش و معاونش، جمع‌آوري 10 امضا و داشتن 10 سال سابقه مديريت براي شركت در انتخابات كه باعث مي‌شود انتخابات روند منصفانه‌اي نداشته باشد، انتخابي نبودن اعضاي كميته انضباطي و كميته استيناف و همچنين مساله تاييد صلاحيت نامزدها اشاره كرد. اما شايد اصلي‌ترين دغدغه در مورد اساسنامه جديد فدراسيون تعريف رابطه اين نهاد با دولت بود.
در چند سال گذشته تعريف فدراسيون فوتبال به عنوان «نهاد مستقل غيردولتي» يا «نهاد عمومي غيردولتي» محل اشكالات زيادي بوده است، چراكه يكي از اين دو تعريف اجازه مي‌دهد افراد بازنشسته در انتخابات فدراسيون فوتبال و هيات رييسه حضور داشته باشند و تعريف ديگر چنين اجازه‌اي نمي‌دهد. در سال 97 مجلس مصوبه‌اي را تصويب كرد كه بر اساس آن هيچ بازنشسته‌اي حق ندارد در دستگاه‌هاي دولتي مشغول به كار باشد. بر اساس همين قانون برخي نمايندگان مجلس از مهدي تاج خواستند از رياست فدراسيون استعفا بدهد. همچنين گفته شد برخي از اعضاي هيات‌رييسه نيز بايد فدراسيون را ترك كنند. بعد از اين مصوبه مهدي تاج تلاش بسيار زيادي انجام داد تا در مسند رياست فدراسيون باقي بماند و در نهايت هم با تهديد تعليق فوتبال ايران در صورت استعفا به دليل دخالت دولت در سمتش ابقا شد. اما در تاييد اساسنامه جديد تعيين تكليف اين موضوع آن هم يك‌بار براي هميشه در دستور كار قرار گرفت.
در جلسه يكشنبه هيات رييسه فدراسيون فوتبال مصوب شد كه فدراسيون به عنوان نهاد عمومي غيردولتي معرفي شود. نبي بعد از جلسه در اين رابطه گفت: «اين جلسه با حضور تمام اعضا برگزار شد و تقريبا به مدت 10 ساعت به طول انجاميد. با توجه به پيشنهادات واصله از اعضاي مجمع در خصوص اساسنامه و همچنين بر اساس الزامات فيفا و با رعايت قوانين داخلي كشورمان، به يك جمع‌بندي رسيده و موارد بررسي شده براي فيفا ارسال خواهد شد تا نظرات مشورتي فدراسيون جهاني در اين زمينه اخذ و نهايتا برابر مفاد اساسنامه، مجددا به اعضاي مجمع ارايه خواهد شد. يكي از مواردي كه در اين نشست بررسي شد، بحث ماده يك در اساسنامه بود. در اين ماده مشخصا اعلام مي‌شود كه فدراسيون فوتبال به عنوان نهاد عمومي غيردولتي است.»
دبير كل فدراسيون فوتبال در خصوص اركان مستقل فدراسيون نيز عنوان كرد: «دقيقا متعاقب با ارجاعات (رفرنس‌هاي) بين‌المللي عمل شد. بر همين اساس، اعضاي كميته‌هاي اركان قضايي، كميته حسابرسي و كميته انتخابات بايد طي فرآيند قانوني توسط مجمع انتخاب شوند.»
با اين تصميم گرچه فدراسيون يك نهاد غيردولتي معرفي شده است، اما بايد از تصميمات دولت در زمينه استخدام و به كار‌گيري نيروها پيروي كند و ضمنا نظارت نهادهاي غيرفوتبالي بر خودش را نيز بپذيرد. نبي پيش از اين در رابطه با ماهيت فدراسيون گفته بود: «طبق آنچه در سال ۹۰ تصويب شده و در دو دوره اخير فدراسيون هم طبق آن پيش رفته‌ايم؛ فدراسيون فوتبال نهاد مستقل غيردولتي است. در واقع برخي اعضاي مجمع مي‌گويند فدراسيون نهاد عمومي غيردولتي و برخي مي‌گويند نهاد مستقل غيردولتي. نهاد مستقل غيردولتي مشمول نظارت دستگاه‌هاي نظارتي نمي‌شود، اما ما در ايران زندگي مي‌كنيم و بايد به قوانين داخلي جمهوري اسلامي ايران احترام بگذاريم. اگر فدراسيون فوتبال نهاد عمومي غيردولتي قلمداد شود، مباحثي مانند سازماندهي، به كار‌گيري اشخاص، اشتغال و... تابع قوانين سازمان‌هاي خصوصي مي‌شود.» صادق درودگر، رييس سازمان اقتصادي فدراسيون فوتبال نيز بعد از جلسه هيات‌رييسه در رابطه با تعريف جديد فدراسيون گفت: «وقتي فدراسيون فوتبال از كمك‌ها و مواهب دولت برخوردار مي‌شود، مشمول تعريف نهادهاي عمومي غيردولتي مي‌شود. نمي‌توانيم كمك دولتي را بدون نظارت دريافت كنيم.»
وي با اشاره به بدهي‌هاي موجود در اين فدراسيون گفت: «بايد وضعيت‌مان را با دولت هماهنگ كنيم تا بتوانيم كارهاي‌مان را انجام دهيم. ما در حال حاضر ۱۲۰ تا ۱۳۰ ميليارد تومان بدهي داريم كه نيازمند كمك‌هاي دولتي است. ما مانند ساير فدراسيون‌ها نيستيم كه درآمد بسيار زيادي داشته باشيم و حتي در شرايطي كه كرونا شيوع پيدا كرده، به كشورهاي ديگر هم كمك كنيم.»
با توجه به اظهارات نبي و درودگر تكليف اساسنامه فدراسيون مشخص شده و بايد ديد واكنش فيفا و بعد از آن مجمع عمومي فدراسيون فوتبال به اين مصوبات چيست. ممكن است فدراسيون جهاني فوتبال فيفا روي تعريف فدراسيون به عنوان يك نهاد مستقل دولتي تاكيد كند و اين بدان معناست كه تمام پروسه اصلاح اساسنامه بايد از نو آغاز شود. مدتي پيش علي كفاشيان، رييس و نايب‌رييس سابق فدراسيون فوتبال گفته بود كه فيفا روي مستقل و غيردولتي بودن فدراسيون تاكيد دارد.