فرصت تازه مسلمانان
بهمن دهستاني
روز جهاني قدس بار ديگر فرا رسيده است و در حالي كه بيشتر جوامع اسلامي درگير مبارزه با ويروس كرونا هستند، دوباره آنان را به همبستگي و تفاهم و عدم غفلت از مسائل محوري امت اسلامي فرا ميخواند. روز جهاني قدس در كنار مناسبتهايي همچون يومالنكبه يا يومالارض، فرصتي استثنايي براي رقم زدن سرنوشتي تازه در مسير مقاومت است.
ما اكنون در شرايطي به سر ميبريم كه رژيم اشغالگر اسراييل آن را دوراني طلايي براي توسعهطلبيهاي خود به شمار ميآورد. حمايت كم سابقه يا بيسابقه دولت ايالات متحده امريكا به رهبري ترامپ از توسعه اشغالگريهاي دولت نتانياهو و نيز علني شدن و افزون شدن جريان عاديسازي روابط ميان برخي كشورهاي عربي با تل آويو كه با رونمايي از معامله قرن جهش دوبارهاي يافت؛ دو مسالهاي است كه سرنوشت فلسطين و بزرگترين مساله امت اسلامي را در وضعيت بيسابقهاي قرار داده است تا آنجا كه اكنون سخن از اشغال اراضي كرانه باختري است! و نخستوزير اسراييل اين دوره را يكي از بهترين زمانها در روابط ميان برخي پايتختهاي عربي اسلامي و تلآويو توصيف ميكند. گذشت بيش از 70 سال از يومالنكبه و مرور اقدامات اسراييل نشان ميدهد كه پيشروي و توسعهطلبي صهيونيستها، مسالهاي توقفناپذير است و در هر دورهاي ابعاد جديدي پيدا ميكند و هيچگاه التيام و بهبود نيافته است مگر آنگاه كه ملت فلسطين با مقاومت از خود دفاع كردهاند. شگفت آنكه اين رژيم اشغالگر و كشورهاي بزرگ حامي آن نشان دادهاند حتي حاضرند، تلاشهاي رهبران فلسطيني براي صلح را هم به شكست بكشانند و ناديده بگيرند و اين روزها ميبينيم كه در قضيه غور اردن چگونه حتي امنيت يك كشور همسايه عربي متعهد به رعايت امنيت اسراييل را نيز تهديد ميكنند. روز جهاني قدس با ريشهها و هويت عميق اسلامي خود هر ساله نويدبخش تجديد راهحلها و ابتكارات جوامع اسلامي براي قضيه فلسطين است. جملهاي از امام خميني در اين باره خواندني است:«جمعه آخر ماه مبارك رمضان روز قدس است و در دهه آخر ماه رمضان به احتمال زياد شب قدر است ... روز قدس كه همجوار شب قدر است، لازم است كه در بين مسلمانان احيا شود و مبدا بيداري و هوشياري آنان باشد». به عبارت ديگر روز جهاني قدس به خاطر پيوند با مهمترين مناسبت اسلامي، آييني فرامذهبي براي پيروان همه مذاهب اسلامي است و ميتواند هر ساله آغازي براي انديشيدن و همانديشي درباره چالشهاي كلان مسلمين باشد. امسال به خاطر الزامات و محدوديتها و مراقبتهاي به وجود آمده بر اثر بيماري كرونا، مهمترين تجلي روز جهاني قدس كه برگزاري راهپيماييها در نقاط مختلف جهان بوده است، ممكن نيست اما متقابلا ميتواند زمينهساز بروز فرصتهاي تازهاي براي پيوستگي بيشتر جوامع ما باشد. واقعيت آن است كه حتي ميان مردم ايران و فلسطين هم ارتباطات و گفتوگو اندك است و شايد شناخت كافي نيز نسبت به هم نداشته باشند. در شرايط كرونا و توسعه استفاده و ارتباطات انساني در فضاي مجازي، فرصتهاي تازهاي براي ملتهاي حامي فلسطين خلق ميكند كه نبايد آنها را كوچك شمرد. سالها پيش از انقلاب اسلامي در ايران نخستين صندوق حمايت از مردم فلسطين در نوع خود در خاورميانه توسط جمعي از علماي ديني برجسته ايراني در مشهد، قم و تهران تاسيس ميشود در زماني كه رژيم شاه با دستگاه اطلاعاتي وابسته به موساد با آن مخالفت ميكرد اما شايد در حال حاضر از اين ابتكارات گذشته بيخبر باشيم اما نيازمند طرح نسل جديدي از ابتكارات هستيم. ما مسائل زيادي براي فكر كردن و به اشتراك گذاشتن با يكديگر داريم. از مباحث و موضوعات حقوق بشري گرفته تا بررسي راهحلهاي ممكن براي قضيه قدس و الاقصي. مساله فلسطين همواره يكي از موضوعات اصلي مورد توجه محافل و فعالان حقوق بشر در جهان بوده است اين در حالي است كه مردم ايران شايد تنها ملتي در جهان باشند كه به خاطر مواضع خود در قبال فلسطين و حمايت از مقاومت در منطقه با تحريمهاي بيسابقهاي در تاريخ معاصر مواجه شده است. طبعا ارتباط بيشتر و مستقيم نخبگان، روشنفكران و فعالان و مردمان كشورهاي اسلامي با مردم فلسطين، انگيزه ملتها را براي پايداري، همدلي و مواسات با فلسطينيان بيشتر ميكند. اين بسيار مهم است كه مردم فلسطين اخلاص و دغدغه و مودت مردم ايران را درك كنند و شايد اكنون در دوره كرونا زمينه درك متقابل بيش از گذشته فراهم است. درباره راهحلهاي ممكن براي قضيه فلسطين، پيشنهادات گوناگوني وجود دارد كه ميتواند يكي ديگر از موضوعات مهم براي همانديشي ميان جوامع اسلامي و مردم فلسطين باشد مثلا ايران بارها به عنوان يك ابتكار بينالمللي بر لزوم همهپرسي از ساكنان اصلي سرزمين فلسطين تاكيد كرده است. نبايد فراموش كرد كه اساسا روز جهاني قدس براي از انزوا درآمدن و قدرت گرفتن جوامع مسلمان در مقابل رژيم اسراييل و قدرتهاي حامي او شكل گرفت و اكنون نبايد گذاشت تا عوامل قدرت و هويت جهان اسلام تضعيف شود. روز جهاني قدس در طول بيش از 40 سال برگزاري خود توانسته حتي بر ژئوپليتيك و معادلات خاورميانه تاثير بگذارد و كانوني با عنوان محور مقاومت خلق كند كه به يك عنصر پايدار در فرآيندهاي منطقهاي تبديل شده است كه ديگر كسي نميتواند آن را ناديده بگيرد لذا روز جهاني قدس را بايد به فرصتي براي آفرينش و تجديد قدرت و ابتكارات ميان ملتهاي باورمند به مساله فلسطين تبديل كرد.
توضيح: نسخه عربي اين يادداشت همزمان در روزنامه الاستقلال چاپ فلسطين به مناسبت روز قدس منتشر شده است.