مهلت انتخاب روش مديريت برگه‌هاي سهام تمديد شد
فروش 30درصد سهام عدالت در بورس از امروز
گروه اقتصادي
روز گذشته مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي از باز شدن درهاي تالار شيشه‌اي بورس به روي سهامداران سهام عدالت خبر داد. بر اين اساس از امروز افرادي كه گزينه مديريت سهام عدالت خود را به «مديريت مستقيم» تغيير داده‌اند، مي‌توانند در صورت تمايل تمام يا قسمتي از 30 درصد سهام خود را در بورس به فروش برسانند. تصميم فوق براي دارندگان سهام عدالت در حالي گرفته شده كه دولت تا 15 خرداد به مشمولان سهام عدالت براي تعيين نحوه مديريت برگه‌هاي سهام خود فرصت داده است. با وجود اينكه شاخص بورس پس از اعلام آزادسازي سهام عدالت مرز رواني يك ميليوني را رد كرده بود، به نظر مي‌رسد حضور آن دسته از سهامداراني كه تمايل به فروش بخشي يا تمام 30 درصد سهام‌شان را دارند، مي‌توانند افزايش موقتي در شاخص را به دنبال داشته باشند. رييس سازمان بورس معتقد است حتي با ورود تمام افرادي كه تمايل به مديريت سهام‌شان به صورت مستقيم را دارند، مصوبات شوراي عالي بورس در راستاي بهره‌مندي از منافع بلندمدت سهام عدالت است كه امكان تلاطم‌هاي ناگهاني را به حداقل مي‌رساند.
ورود به بورس پيش از پايان يافتن مهلت انتخاب روش مديريت سهام
شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه روز جمعه از سامانه استعلام و راه‌اندازي سهام عدالت رونمايي كرد. با راه‌اندازي اين سامانه، مشمولان سهام عدالت با مراجعه به سايت sahamedalat.ir و انتخاب گزينه مشاهده دارايي سهام عدالت مي‌توانند جزييات سبد سهامي خود را به تفكيك شركت‌هاي بورسي و ارزش هر سهم مشاهده كنند. بر اساس اعلام حسين فهيمي تا اواخر هفته گذشته حدود 12 ميليون و 700 هزار نفر روش آزادسازي مستقيم را براي مديريت سهام عدالت خود انتخاب كردند. اين گروه از دو طريق مي‌توانند سهام خود را مديريت كنند؛ يا به بانك‌ها براي فروش سهام‌شان در اولين فرصت وكالت بدهند كه در اين صورت بانك‌ها تضميني براي رقم فروش نمي‌دهند. يا مديريت سهام به دست خودشان باشد. در اين روش افراد پس از دريافت كد بورسي، ۳۰ درصد از هر سهم را در پرتفوي خود مشاهده خواهند كرد كه امكان معامله آن در بستر بورس از امروز فراهم خواهد شد. به گفته محمدرضا معتمد، معاون نظارت بر نهادهاي مالي سازمان بورس، باقي مقدار دارايي سهام عدالت ظرف مدت يك‌سال آينده آزادسازي و قابل معامله خواهد شد. مابقي افرادي كه روش غيرمستقيم را انتخاب كردند بايد منتظر بمانند تا در آينده‌اي نزديك سهم شركت‌هايي كه در سبد سهام‌شان قرار گرفته به بورس وارد شود.
حضور سهامداران در بورس
هفته گذشته حسين فهيمي از فعال شدن سبد سهام عدالت افرادي كه مديريت سهام‌شان را به صورت مستقيم در اختيار دارند، خبر داد. بر اساس گفته‌هاي او امروز و پس از شروع به كار بورس، مشمولان سهام عدالت مي‌توانند قسمت يا تمامي 30 درصد از سهام خود را به فروش برسانند يا شركت‌هايي كه در سبد سهام‌شان قرار دارد، مشاهده كنند.
مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي معتقد است با آزادسازي سهام عدالت و مديريت مستقيم آن توسط مشمولان، رابطه يك طرفه ميان دارنده سهم و سبد سهامي شركت‌ها از بين رفته و نبود امكان خريد و فروش سهام از روز شنبه براي هميشه منسوخ مي‌شود و هر فردي كه برگه سهام دارد، مي‌تواند در بورس حاضر شود. فهيمي در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به اين موضوع كه فقط افراد با كد بورسي مي‌توانند سهام عدالت خود را در بورس بفروشند، گفت: « افراد فعال در بورس و مايل به فروش سهام تا 13 خرداد با مراجعه به بانك‌ها و كارگزاري‌ها مي‌توانند 30 درصد سهام خود را به صورت يكجا به فروش رسانند، اما افرادي كه قصد فروش ندارند، مي‌توانند سهام را نزد خود نگه دارند. سود اين افراد محفوظ است.»
فهيمي درباره فروش سهام عدالت در كارگزاري‌ها گفت: تفاوت اين نوع فروش در اين است كه فرد مي‌تواند بر اساس قيمت روز سهام خود را بفروشد يا اينكه به سبد سهامي خود اضافه كند. وي با اشاره به اينكه براي كليه سهامداران عدالت كد بورسي صادر شده است، گفت: فقط افرادي كه قصد فروش اين سهام را دارند به بانك يا كارگزاري‌ها مراجعه كنند و افرادي كه قصد فروش ندارند نيازي به اين اقدامات نيست و سود سهام آنها، همچون گذشته به حساب‌شان واريز مي‌شود. وي بيان كرد: سهام عدالت جزو دارايي فرد محسوب مي‌شود و اگر سهامدار در بورس فعال باشد در سبد سهامي خود مي‌تواند تك‌تك سهام شركت‌ها را ببيند و اگر فرد در بورس فعال نيست مي‌تواند با مراجعه به سايتي كه شركت سپرده‌گذاري اعلام خواهد كرد سهام خود را مشاهده كند. جهش‌هاي ناگهاني بورس در روزهاي ابتدايي اعلام آزادسازي سهام عدالت و اصلاح قيمتي در هفته‌هاي گذشته، بيم تكرار سيكل‌هاي افت و خيز را افزايش داد؛ به گونه‌اي كه بسياري از كارشناسان معتقدند با ورود خيل زيادي از سهامداران، بورس مجددا رشدهاي زياد و افت‌هاي ديگري را تجربه خواهد كرد. با وجود هشدارها اما فهيمي نگران ريزش‌هاي شديد قيمتي در بورس نيست و معتقد است افرادي كه اصطلاحا بورس‌باز نيستند، تمايل دارند سهام عدالت خود را نگه دارند. او در توضيح اين گفته خود افزود: « اگر ده سال پيش، صاحبان سهام شركت‌هايي كه تحت عنوان سهام عدالت واگذار شده بود؛ سهام يك ميليون توماني خود را مي‌فروختند امروز سهام‌شان اين ارزش را نداشت لذا براي ده سال آينده هم وضعيت به همين صورت است بنابراين دليلي براي فروش وجود ندارد. عرضه‌هاي سهام عدالت بازار بورس را تحت تاثير قرار نخواهد داد، بلكه تعادلي بين عرضه و تقاضا ايجاد مي‌كند.» پيش از اظهارات فهيمي، حسن قاليباف‌اصل، رييس سازمان بورس در خصوص حضور سهامداران سهام عدالت در بورس گفته بود: « آزادسازي سهام عدالت و انتخاب روش مستقيم، تشويق به فروش سهام نيست و مصوبات شورا با محور تشويق دارندگان سهام عدالت به نگهداري و استفاده از منافع آن است.»
بفروشيم يا پس‌انداز كنيم؟
۴۹ ميليون مشمول سهام عدالت هستند كه ۴۶ ميليون نفر آنها در قيد حيات بوده و فقط ۱۲ ميليون و ۷۰۰ هزار نفر روش مستقيم را براي مديريت سهام انتخاب كرده‌اند كه شايد بتوان عمده دليل اين عدم استقبال را در مشخص بودن مزايا و معايب هر يك از اين روش‌ها جست‌وجو كرد.
در روش مستقيم مشمولان، مالكيت و مديريت سهام عدالت خود را به صورت مستقيم و بدون واسطه در اختيار مي‌گيرند. البته در اين روش مشمولان فقط مدير سهام خود در ۳۶ شركت بورسي و فرابورسي در سبد سهام عدالت مي‌شوند و مديريت باقي سهام‌شان در شركت‌هاي غيربورسي سهام عدالت در اختيار شركت‌هاي سرمايه‌گذاري استاني سهام عدالت قرار مي‌گيرد. در مقابل در روش غيرمستقيم هر چند مالكيت سهام در اختيار سهامداران عدالت است، اما مديريت اين سهام در اختيار شركت‌هاي سرمايه‌گذاري قرار گرفته و قرار است در آينده مشمولان سهامدار اين شركت‌ها شوند و فروش سهام عدالت اين دسته از مشمولان نيز در قالب فروش سهام شركت‌هاي سرمايه‌گذاري استاني صورت خواهد گرفت.
حالا با توضيحات مديرعامل شركت سپرده‌گذاري مركزي مشخص مي‌شود كه علاوه بر فراهم شدن فروش سهام عدالت در قالب روش مستقيم و غيرمستقيم، تمامي دارندگان سهام عدالت صرف‌نظر از اينكه كدام يك از اين روش‌ها را انتخاب كرده‌اند، مي‌توانند با مراجعه به شعب بانك‌هايي كه شماره شباي آن را براي دريافت سود در سامانه سهام عدالت ثبت كرده‌اند، فرم فروش وكالتي ۳۰ درصد از سهام خود را پر كرده و يكي، دو روز بعد، وجه حاصل از فروش اين قسمت از سهام عدالت خود را دريافت كنند.
هر برگه سهام عدالت داراي ارزشي بين 500 هزار تا يك ميليون تومان است كه به‌زعم كارشناسان طي زمان حدود 10 برابر ارزش پيدا كرده است. با وجود اينكه بازارهاي ارز، طلا و خودرو از مهم‌ترين بازارهاي با سوددهي بالا بوده، گرايش به بازار سرمايه كمتر شده بود. اما با آزادسازي سهام عدالت و ايجاد بسترهايي براي ورود افراد به بورس، «تنوع‌سازي در سبد دارايي» شكل جدي‌تري به خود گرفت. در كنار مشاركت مردم در بازار سرمايه و عمق بخشيدن به آن، مواردي مانند ورود افراد مبتدي به بورس و احتمال رفتارهاي توده‌وار و ريزش‌هاي ناگهاني باعث ايجاد نگراني‌هاي زيادي در بين فعالان بازار سرمايه شده است. از اين‌رو تاكيد بر واگذاري مديريت سهام به بانك‌ها و شركت‌هاي كارگزاري بارها از سوي افراد آشنا به بورس مطرح شد. بسياري از كارشناسان معتقدند رفتارهاي هيجاني افراد ناآشنا به الفباي بازار سرمايه مي‌تواند سبب نااطميناني بزرگي در بازار سرمايه شود كه نه تنها افراد تازه وارد بلكه فعالان قديمي بازار سرمايه نيز از آن متضرر مي‌شوند.