آينده فرهنگ با كرونا
محيط طباطبايي
پيش آمد اپيدمي كرونا باعث تغييرات بسيار زيادي در فعاليت‌هاي روزمره شهروندان و مردم شد. يكي از مهم‌ترين روش‌هاي مقابله با گسترش اپيدمي آن بود كه فضاهاي عمومي و اجتماعي تعطيل شود. در همين زمان استفاده از فضاي مجازي، براي آن بخش از فعاليت‌هايي كه مي‌توانست به شكل حضوري نباشد، دريچه جديدي را به روي فعاليت‌هاي فرهنگي مردم گشود. اين شيوه در فضاي گالري‌ها و موزه‌ها و نمايشگاه‌ها و بسياري از موارد ديگر استفاده شد. موزه‌ها در ايران به خصوص بعد از تعطيلات عيد نوروز، ابتدا در تهران و سپس در شهرستان‌ها، موفق شدند تورهاي مجازي و فعاليت‌هاي مختلفي را حتي به شكل بازديد زنده برقرار كنند كه همين باعث تغييري بسيار مثبت در شيوه فعاليت موزه و فعالان حوزه فرهنگي ايران شد. حدود يك هفته پيش كميته كرونا تصميمي گرفت و از طريق رياست‌جمهوري به تمام واحدها ابلاغ كرد كه تمامي موزه‌ها و فضاهاي تاريخي مجددا بازگشايي شوند. باز شدن موزه‌ها و فضاي تاريخي از لحاظ رواني و اجتماعي امري است پسنديده اما واقعيت اين است كه ما در موزه‌ها و به خصوص در فضاهاي تاريخي با اين مساله روبه‌رو هستيم كه هنوز آگاهي لازم را نداريم كه مواد شيميايي و نظافتي چه تاثيري بر آثار مختلف تاريخي مي‌گذارند. به اين ترتيب اصل بر سلامتي فردي است كه وارد فضاي تاريخي مي‌شود تا بتواند آن فضا را كه وظيفه اصلي ما حفاظت از آن براي نسل بعد است به نحو احسن انجام دهد. به همين علت كميته ملي موزه‌هاي ايران كه كارگروهي را در بحث حفاظت از آثار تاريخي دارد مكلف كرده است كه با استفاده و جمع‌بندي از تجربيات منتشر شده فعلي در سطح كشور و جهان به فرمتي مشترك برسد تا بتوانيم دستورالعمل‌هايي را براي گشايش موزه‌ها، فضاهاي تاريخي و آرشيوهاي ملي داشته باشيم. اين امر طي يكي دو روز آينده از طريق كميته ملي به نهادهاي مربوط اعلام مي‌شود. طبعا در اين فعاليت‌ها تعدادي از افراد بايد وسايل حداقلي حفاظتي مانند دستكش و ماسك داشته باشند و در گروه‌هاي كوچك و مسيرهاي از قبل تعيين شده كه فاصله اجتماعي در آن رعايت شده است، بازديد را صورت دهند. اميدوارم همه ما با كمك يكديگر اين دوره بحران را نه تنها پشت‌سر بگذاريم بلكه تجربيات‌مان راهكاري باشد براي ساير فعالان حوزه موزه در تمامي دنيا. پيش‌بيني اين است كه بحران اپيدمي كرونا به اين زودي‌ها به‌طور كامل ريشه كن نمي‌شود و بايد انديشيد كه چه كارهايي مي‌توان انجام داد.
بحران‌ها براي بشر هميشه باعث ايجاد راهكارهاي جديد شده‌اند. اين اپيدمي هم اين راهكار را براي ما باز كرد كه از فضاي مجازي و اينترنتي اجتماعي چگونه مي‌توانيم براي موزه‌ها استفاده كنيم و اتفاقا حتي اگر اين اپيدمي به پايان برسد، چنين شيوه‌هايي مي‌تواند باقي بماند. چرا كه سالمندان و كساني كه توانايي بدني كافي ندارند يا فاصله‌هاي مسافتي بلندي دارند مي‌تواند از موزه‌ها و مكان‌هاي فرهنگي شهر خود ديدن كنند. چنين امكاناتي باعث مي‌شود مخاطبان موزه‌ها گسترده‌تر شوند و شعار امسال شوراي بين‌المللي كه «برابري، فراگيري و تنوع» هست در آن واقعيت عمل پيدا كند و ما شاهد حضور بيشتر و بهره‌برداري كامل‌تر مردم از موزه‌ها باشيم.