نه دولت برنامه دارد نه صنف
تحليل رفتن جريان نقد و بررسي آثار راه يافته به جشنواره تئاتر فجر در سال‌هاي اخير موضوعي است كه مي‌توان به بها‌نه‌اش پرونده‌اي جداگانه گشود. اين تحليل رفتگي البته ابدا به معناي كوچك‌تر شدن دايره منتقدان و چهره‌هاي صاحب‌نظر در زمينه هنرهاي نمايشي نيست بلكه برعكس، هر چه پيش مي‌رويم بر تعداد دانش‌آموختگان و افراد صاحب صلاحيت اظهارنظر درباره كيفيت نمايش‌ها افزوده مي‌شود اما اينكه چه عاملي علاقه‌مندان و اسامي كاربلد را از اين حوزه رانده و موجب شده، دايره‌اي گسترده عطاي جلسه‌هاي پرسش و پاسخ در فجر را به لقايش ببخشند، ماجرايي است قابل تامل. هر دو جبهه هنرمندان و مسوولان برگزاري جشنواره به يك نسبت در اين زمينه ايفاي نقش كرده‌اند اما به ضرس قاطع مي‌توان گفت، درخواست مكرر مسوولان و سوق دادن منتقدان به اين سو كه همواره هنگام گفت‌وگوها انواع شرايط را مد نظر قرار دهند يا گپ دوستانه و صميمانه جايگزين انتقادهاي برنده و نيش‌دار شود به ماجرا دامن زده است. بگذريم كه تجربه نشان داده، گروه‌هاي تئاتري حاضر در جشنواره هم بعضا انتقاد جدي را برنمي‌تابند. سال 82 بود كه انتقال نشست‌هاي نقد و بررسي آثار نمايشي به پاسي از نيمه شب انتقادهاي جدي به دنبال داشت. براساس دستورالعمل تازه، جلسه‌هايي كه تا پيش از آن در زمان معمول(پس از پايان اجراهاي هر روز و در همان سالني كه نمايش‌ها روي صحنه رفته بودند) برپا مي‌شد حالا ناچار به تغيير ساعت مي‌شد. انجمن منتقدان و نويسندگان تئاتر ايران و كانون ملي منتقدان به طور مشترك برگزاري جلسه‌هاي نقد را برعهده گرفتند. از آن زمان تاكنون هر دم از اين باغ بري مي‌رسد. يك سال تصميم بر اين است كه اصلا جلسه نقد نداشته باشيم چون بودجه نيست، دوره‌اي زور برنامه‌ريزان به گروه‌هاي تئاتر شهرستان‌ها رسيده و كانون ملي منتقدان را روانه بخش مناطق كرده‌اند، يك سال بعد تصميم بر اين مي‌شود كه فقط بخش نمايشنامه‌نويسي نقد و بررسي داشته باشد و... در تمام اين ادوار ضعف تشكيلاتي به شدت موج مي‌زند. يعني نه انجمن منتقدان و نويسندگان خانه تئاتر موفق شده مجراي عمل و دايره نفوذ جدي خود را زنده نگه‌دارد و نه كانون ملي منتقدان چنين قدرتي داشته است. حتي گاهي به نظر مي‌رسد، سروكله بعضي افراد فقط در موسم جشنواره پيدا مي‌شود و در تمام اجراهاي طول سال خبر چنداني از يادداشت‌ها و بررسي نمايش‌ها به چشم نمي‌خورد. علاوه بر بي‌برنامگي مسوولان اين ضعف بسيار جدي و ريشه‌اي است كه بعضي فقط در هنگامه برگزاري جشنواره‌ها منتقد مي‌شوند و باقي ماه‌هاي سال را در بي‌اعتنايي جدي طي مي‌كنند.