يادداشت جوزپ بورل، نماينده عالي اتحاديه اروپا در امور خارجه:
اروپا مي‌تواند براي نجات برجام هزينه بيشتري بكند
گروه ديپلماسي| جوزپ بورل، نماينده عالي اتحاديه اروپا در امور خارجه و سياست‌هاي امنيتي و نايب رييس كميسيون اروپا در مقاله‌اي در پايگاه خبري «پروجكت سينديكيت» به پنجمين سالگرد برجام اشاره كرد. بر اساس ترجمه خبرگزاري فارس از اين نوشتار، بورل نوشته است: پنج سال پيش اين هفته در وين، سه كشور اروپايي فرانسه، آلمان و انگليس به همراه چين و روسيه و امريكا با مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با حضور ايران درباره برنامه جامع اقدام مشترك به توافق رسيدند.براي بزرگداشت پنجمين سالگرد اين رويداد ما بايد يك واقعيت ساده را بدانيم: بدون اين توافق، ايران مي‌توانست تاكنون يك سلاح هسته‌اي را توسعه داده باشد و يك منبع بي‌ثباتي ديگر به منطقه اضافه مي‌كرد.امروز برجام تحت فشار بزرگ از چندين جبهه قرار دارد. من اطمينان دارم كه دست‌كم به دو دليل اقدام براي حفظ اين توافق نه تنها ضروري بوده بلكه فوري است.نخست بيش از ۱۲ سال طول كشيد تا جامعه جهاني و ايران اختلافات خود را كاهش داده و يك توافق حاصل شود. اگر برجام از دست برود هيچ جايگزين جامع و موثري در انتظار نخواهد بود.نگراني‌هاي جامعه بين‌الملل درباره برنامه هسته‌اي ايران سابقه طولاني دارد. مذاكرات براي ايجاد زمينه كاري براي يك راه‌حل مذاكره شده در سال ۲۰۰۳ و با ابتكار وزيران خارجه فرانسه، آلمان و انگليس آغاز شد و بسيار زود با مشاركت «خاوير سولانا» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا همراه شد. وي و جانشينانش «كاترين اشتون» و «فدريكا موگريني» هميشه درب را براي يك راه‌حل ديپلماتيك باز گذاشتند و پس از فراز و فرودهاي فراوان، برجام سرانجام به واقعيت پيوست.توافق بدون پافشاري ديپلماتيك ممكن نبود. اين نيازمند مشاركت كامل نه تنها امريكا بلكه روسيه و چين و البته ايران بود. توافق نهايي مستحكم بود. در بيش از ۱۰۰ صفحه و چند الحاقيه، تمامي جزييات يك بده‌بستان شفاف مشخص شد. ايران از محدوديت‌هاي شديد درباره برنامه هسته‌اي خود تبعيت مي‌كرد و در مقابل، تحريم‌هاي مالي و اقتصادي مرتبط هسته‌اي عليه ايران برداشته مي‌شد.برنامه جامع اقدام مشترك از طريق قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل (كه بايد به‌طور كامل اجرا شود) در قوانين بين‌المللي ثبت شد.اين توافق يك نمونه از آن چيزي است كه ديپلماسي اروپايي و چندجانبه‌گرايي موثر مي‌تواند از طريق نظم بين‌المللي قاعده‌محور به دست آورد.دوم، برنامه جامع اقدام مشترك صرفا يك موفقيت نمادين نبود، بلكه تعهدات خود را تحقق بخشيد و اثربخش بود. به لطف سطح بي‌سابقه دسترسي كه برجام براي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي فراهم كرده بود، اين نهاد قادر بود كه طي ۱۵ گزارش متوالي بين ژانويه ۲۰۱۶ تا ژوئن ۲۰۱۹ اعلام كند كه ايران به تمامي تعهدات خود تحت توافق عمل كرده است.در نتيجه آن، اروپا و ديگر شركا تحريم‌هايي كه در توافق مشخص شده بود را برداشتند. انزواي بين‌المللي ايران در حال پايان يافتن بود و عرصه‌اي براي بازيابي روابط تجاري و اقتصادي عادي را فراهم كرد؛ اگر چه در ماه مه ۲۰۱۸، امريكا تصميم گرفت كه از برجام خارج شود و تحريم‌ها را اعمال و راهبرد جديد «فشار حداكثري» را پيگيري كند.اگر چه بازگشت تحريم‌هاي امريكا تاثيرات منفي و شفافي بر اقتصاد مردم ايران داشت، ولي ايران همچنان براي ۱۴ماه ديگر به تعهدات خود پايبند بود. اما هم‌اكنون ايران بار ديگر سطح نگران‌كننده‌اي از اورانيوم غني شده را انباشته و در حال دستيابي به دانش هسته‌اي جديد است. برجام در حال فرسايش بيشتر بوده و نگراني‌ها از گذشته در حال ظاهر شدن است.در ماه ژانويه، فرانسه، آلمان و انگليس به‌طور رسمي نگراني خود درباره از سرگرفته شدن فعاليت‌هاي غني‌سازي ايران را ابراز داشته و از اين كشور درخواست كردند كه به پايبندي كامل بازگردد. ايران نيز به‌طور مشابه نگراني‌هاي خود را ابراز داشته و اعلام كرد كه مزاياي اقتصادي مورد انتظار را از برداشته شدن تحريم‌ها دريافت نكرده است.به عنوان هماهنگ‌كننده برجام، من به همكاري با تمامي گروه‌هاي باقيمانده در اين توافق و همچنين كل جامعه جهاني ادامه مي‌دهم. ما هر كار ممكن را براي حفظ چيزي كه ۵ سال پيش به دست آورديم را به كار خواهيم بست تا اطمينان يابيم كه توافق موثر باقي بماند.اين مهم است كه يادآوري كنيم برنامه هسته‌اي ايران همچنان تحت نظارت دقيق قرار داشته و ماهيت صلح‌آميز آن همواره راستي‌آزمايي شده است. به لطف رژيم بازرسي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ما همچنان چيزهاي زيادي درباره برنامه هسته‌اي ايران حتي تحت شرايط كنوني مي‌دانيم. اگر توافق از بين برود ما اين بينش را از دست خواهيم داد و به دو دهه قبل باز خواهيم گشت. من قاطعانه معتقدم كه برجام به عنصر كليدي ساختار عدم اشاعه جهاني تبديل شده و به همين دليل است كه من خواستار آن هستم كه تمامي گروه‌ها به اجراي كامل آن متعهد باشند. ايران به نوبه خود بايد به پايبندي كامل به تعهدات هسته‌اي خود بازگردد، اما اين نيازمند آن است كه قادر باشد تا از مزاياي قيد شده در توافق بهره ببرد.همان‌طور كه قبلا اقداماتي براي حمايت از شركت‌هاي‌مان در برابر تحريم‌هاي فرامنطقه‌اي امريكا ايجاد كرده بوديم، ما در اروپا مي‌توانيم كار بيشتري انجام دهيم تا انتظارات ايران براي تجارت مشروع را برآورده كنيم.اتحاديه اروپا تلاش‌هاي خود را تشديد خواهد بخشيد تا شكاف‌ها ميان اعضاي برجام را كاهش دهد. من معتقدم در صورتي كه ما برجام را حفظ و اجراي كامل آن را تضمين كنيم اين مي‌تواند به سنگ بنايي براي پرداختن به ديگر نگراني‌هاي مشترك از جمله آنهايي كه مربوط به امنيت منطقه‌اي است، تبديل شود. ما بايد به پويايي مثبت بيشتري بازگرديم. وقتي زمانش فرا رسيد ما بايد آماده دستيابي به توافق باشيم. اتحاديه اروپا تمايل به اين كار دارد، اما گام نخست حفاظت از توافق هسته‌اي ايران همان‌طور كه هست به‌طور كامل است و تمامي اعضا بايد به‌طور كامل به تعهدات‌شان پايبند باشند.