سخنگوي دولت درباره گزارشي عجيب از آمار مرگ ومير كرونايي در ايران
به «اعتماد» توضيح داد
واكنش‌هاي سلبي
يازدهم مردادماه بود كه گزارشي در بخش فارسي شبكه بريتانيايي بي‌بي‌سي منتشر شد كه آمار رسمي ابتلا و مرگ بر اثر كرونا در ايران را با پرسش‌هايي جدي مواجه كرد. در مجموع بيش از ۳۰ دقيقه آنتن اين شبكه در اختيار كارشناسان و گزارشگراني قرار گرفت كه تلاش داشتند «آمار و ارقام» ابتلا و مرگ بر اثر كرونا را كه جمهوري اسلامي اعلام مي‌كند، با آمار و ارقامي كه از منبعي داخلي دريافت كرده بودند، مقايسه كنند. همچنين در سايت اين شبكه فارسي‌زبان گزارش‌هايي متعدد و متنوع منتشر شد كه نشان مي‌داد آمار رسمي اعلام‌شده را زيرسوال مي‌برد. بي‌بي‌سي در اين گزارش مدعي شده بود كه براساس اطلاعاتي كه از سوي يك منبع ناشناس به دست‌شان رسيده، تعداد قربانيان كرونا تا پايان تيرماه رقمي حدود ۴۲ هزار نفر - يعني تقريبا ۳ برابر آمار رسمي- است. همچنين تعداد مبتلايان به كوويد-۱۹ تا پايان تيرماه ۴۵۰ هزار نفر - يعني يك و نيم برابر آمار رسمي- اعلام شد. پيش از اين هم بي‌بي‌سي فارسي با استناد به آمار سازمان ثبت احوال از مرگ و مير اضافي در زمستان ۹۸ تا بهار ۹۹ مدعي شده بود كه آمار مرگ و مير بر اثر كرونا كه از سوي وزارت بهداشت اعلام مي‌شود، احتمالا كمتر از آمار و ارقام واقعي است. در ادامه اين شبكه خبري مدعي شد كه براساس اطلاعاتي كه از سوي يك منبع ناشناس كه خود را از «دست‌اندركاران يك نهاد رسمي در جمهوري اسلامي» معرفي كرده، آمار رسمي دست‌كاري شده اعلام مي‌شود. البته بي‌بي‌سي كه صداي اين منبع ناشناس را به صورت تغيير داده، منتشر كرده، تاكيد دارد كه نمي‌تواند تاييد كند اين منبع الزاما از دست‌اندركاران يك نهاد رسمي در ايران است اما مدعي شده كه تيمي از گزارشگران بي‌بي‌سي از منابع متعدد و مختلف اطلاعات را راستي‌آزمايي كردند تا پيش از انتشار آن تا حد ممكن از صحت و سقم آن اطلاع يابند. اين گزارش‌ها پس از انتشار در يكي از بخش‌هاي خبري بي‌بي‌سي فارسي با واكنش‌هايي از درون كشور مواجه شد. البته بلافاصله پس از انتشار اين گزارش كه دامنه و گستره رسانه‌اي وسيعي هم داشت، مقامات داخلي واكنش نشان ندادند و تنها يك پايگاه خبري- تحليلي به نام «ديدار نيوز» اين موضوع را با ايرج حريرچي، معاون وزير بهداشت در ميان گذاشت و واكنش كوتاهي از او منتشر كرد. حريرچي تنها به بيان اينكه وزارت بهداشت، «به زودي در نشست‌هاي خبري در اين باره پاسخگو خواهد بود»، اكتفا كرد. پس از آن سيما سادات لاري، سخنگوي وزارت بهداشت و درمان به ادعاي بي‌بي‌سي فارسي پاسخ داد. بخش عمده‌اي از پاسخ او به عنوان يك كارشناس در حوزه مورد مناقشه البته ارجاع به شرايط كشورهاي اروپايي بود؛ گويي سخنگوي وزارت بهداشت نيز مي‌خواست در قامت يك سياستمدار به مقابله به مثل بپردازد از همين روي در آمار مرگ و مير در انگلستان به‌ويژه در خانه‌هاي سالمندان تشكيك ايجاد كرد. او البته در بخش كوتاهي از پاسخ به گزارش بي‌بي‌سي با تاكيد بر اينكه «به‌طور طبيعي گاهي آمارها نوسان دارد»، گفت: «اگر تعاريف و شاخص‌ها تغيير كند، همه آمارهاي دنيا باهم تغيير مي‌كند و مي‌تواند براساس تعريف جديد و معيارهاي متفاوت، كم يا زياد شود. مثلا سوال جدي در دنيا مطرح است كه comorbidityهاي همراه بيماري كرونا چگونه محاسبه مي‌شوند.» پس از اين واكنش‌ها هم برخي رسانه‌هاي داخلي تنها در گزارش‌هايي به «پروپاگانداي بي‌بي‌سي و بريتانيا» براي زيرسوال بردن عملكرد جمهوري اسلامي ايران در زمان شيوع كرونا پرداختند. در اين راستا شبكه خبري بي‌بي‌سي (بخش جهاني) نيز مصاحبه‌اي با سيدمحمد مرندي، فرزند عليرضا مرندي كه سرتيم پزشكي رهبري است، انجام داد كه او در پاسخ به پرسش نخست مجري برنامه مبني بر اينكه چرا مقامات جمهوري اسلامي آمار حقيقي كشته‌شدگان بر اثر ويروس كرونا را از مردم مخفي مي‌كنند، پاسخ مي‌دهد كه با مقامات وزارت بهداشت صحبت كرده و آنها تاكيد كرده‌اند اين خبر جعلي است و بي‌بي‌سي دروغ مي‌گويد. در ادامه اين گفت‌وگو مرندي به رفتار سياسي امريكا در قبال ايران در زمان شيوع كرونا اشاره كرد و همچنين از ۸ ميليارد دلار ايران مي‌گويد كه در اين شرايط از سوي كره جنوبي بلوكه شده است. او در اين گفت‌وگو تاكيد مي‌كند كه اين اطلاعات ساختگي است و دليل اين گفته خود را مشاركت پايين انتخاباتي عنوان مي‌كند. مرندي توضيح مي‌دهد كه بي‌بي‌سي در وبسايت خود مدعي شده مقامات جمهوري اسلامي شيوع كرونا در ايران را مخفي نگه داشتند تا مشاركت در انتخابات افزايش يابد. حال آنكه ايران 2 روز پيش از برگزاري انتخابات از شيوع كرونا در كشور خبر داده بود و اتفاقا همين خبر باعث كاهش شديد مشاركت در انتخابات شده است. ادامه اين گفت‌وگو نيز باز به شرايط تحريمي ايران و برخوردهاي بين‌المللي با جمهوري اسلامي اشاره شده و به جز آن، ساير مقامات داخلي يا رسانه‌ها نيز بيش از هر چيز به مساله جعلي بودن اين اخبار پرداختند. اگرچه مساله پرداختن به پروپاگانداي رسانه‌هاي خارجي در قبال بسياري از مسائل داخلي همواره مرسوم بوده، پرسش‌هاي بي‌پاسخي نيز مطرح است كه شايد پاسخ دقيق به آنها و نه صرفا، تاكيد صرف بر ساختگي بودن اطلاعات پروپاگانداي رسانه‌اي مي‌توانست تاثير بيشتري بر افكار عمومي داشته باشد. ازجمله اينكه در ميان واكنش‌ها به گزارش بي‌بي‌سي هيچ‌كس بر فهرستي دقيق با نام، شماره تلفن، شماره ملي، وضعيت بيماري و ... كه در اختيار اين شبكه خبري قرار گرفته و باعث شده، شبهه‌هايي در آمار داخلي ايجاد كند، اشاره‌اي نكرده و هنوز مشخص نيست اين فهرست رسمي كه به گفته بي‌بي‌سي به‌صورت رندوم مورد راستي‌آزمايي قرار گرفته، مربوط به كدام نهاد است، چگونه درز پيدا كرده و چرا مقامات داخلي در مورد آن هيچ صحبتي نمي‌كنند و تنها به عملكرد كشورهاي ديگر اشاره مي‌كنند. در واقع بيشتر واكنش‌ها به اين ادعا كه ادعاي كوچكي نيست بيش از آنكه ايجابي باشد تاكنون سلبي بوده است.
واكنش سخنگوي دولت به پرسش «اعتماد» در مورد ادعاي «بي‌بي‌سي فارسي»
آمار مرگ و مير در ايران براساس تست PCR است
علي ربيعي، سخنگوي دولت روز گذشته در پاسخ به پرسش «اعتماد» در مورد گزارش بي‌بي‌سي فارسي به پاسخي مختصر اكتفا كرده است. علي ربيعي در اين رابطه در پاسخي كه به‌صورت مكتوب در اختيار «اعتماد» قرار داده، تاكيد كرده است: «اين موضوع بارها از سوي ستاد ملي كرونا و وزارت بهداشت مورد اشاره قرار گرفته است. در ايران همانند بسياري كشورهاي دنيا آمار ابتلا و مرگ و مير به اين بيماري بر اساس تستPCR مشخص و به‌طور قطعي اعلام مي‌شود. ما در ايران حتي افراد داراي بيماري زمينه‌اي و سالمندان مبتلا را كه داراي تست مثبت هستند، جزو آمار قطعي اعلام مي‌كنيم؛ در حالي كه در بسياري از كشورهاي جهان اساسا اين دو گروه را اعلام نمي‌كنند.»