حفاظت به سبك نامتعارف دفتر حفاظت و مديريت حيات وحش
گروه اجتماعي|سرانجام شهاب‌الدين منتظمي، مديركل دفتر حفاظت و مديريت حيات وحش وضعيت باران، بچه شامپانزه ۳ ساله باغ وحش تهران (ارم) را مشخص كرد و بنا شد كه اين حيوان در باغ وحش تهران باقي بماند و به گروه همسالانش ملحق نشود.
تمركز چند ماه گذشته دفتر حفاظت و مديريت حيات وحش روي موضوع اين بچه شامپانزه در نوع خود بي‌مانند است و ظاهرا اين بچه شامپانزه به يكي از اولويت‌هاي اول دفتر حيات وحش بدل شده است. جالب‌تر اينكه اين دفتر درباره خبرهاي پراهميت ديگر نظير شيوع طاعون نشخواركنندگان كوچك (پي‌پي‌آر) در پارك ملي كلاه قاضي با بيش از ۱۸۰ مورد تلفات كل و بز وحشي، مرگ توله خرس سياه هرمزگان و آزار و اذيت يك فوك خزري در سواحل بهشهر همچنان سكوت اختيار كرده است.
روز گذشته مديركل دامپزشكي استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر اعلام كرد كه با اقدامات كنترلي و پيشگيرانه «طاعون نشخواركنندگان كوچك» در كلاه قاضي اصفهان مهار شده و تلفات دام به حداقل رسيده است، اما هنوز مشخص نيست كه چرا هيچ‌گونه اطلاع‌رساني در مورد اين بيماري در زمان مقرر انجام نشده حال آنكه به گفته حسين اكبري، سرپرست معاون نظارت و پايش حفاظت از محيط زيست استان اصفهان شيوع اين بيماري از زمستان سال گذشته محرز و منجر به تلف شدن تعدادي كل و بز وحشي در اين منطقه شده است، اما خبر آن همچنان تا مرداد ماه امسال عملا مسكوت گذاشته شده و نهايتا يك خبرگزاري مستقل از سازمان محيط زيست اين خبر را منتشر كرده است.
از سوي ديگر، ديد‌بان محيط زيست و حيات وحش ايران گزارش كرده كه توله خرس سياه روستاي كاريزا خيرآباد كه در شهرستان رودان بدون مادر پيدا شده بود، در اختيار باغ پرندگان شهرداري بندرعباس گذاشته شده و در قفسي كوچك در حالي كه طنابي به دور گردنش پيچيده و در معرض ديد عموم قرار داشته، خفه شده است. سكوت دفتر حفاظت و مديريت حيات وحش در اين زمينه هم قابل تعمق است، چراكه خرس سياه ايراني (Ursus thibetanus gedrosianus) يك زيرگونه به شدت در آستانه انقراض است و در جنوب شرق كشور به واسطه تخريب، تكه‌تكه شدن زيستگاه و البته كاهش اندازه جمعيت در معرض تهديد قرار دارد.
مورد ديگر آزار و اذيت فوك خزري در سواحل بهشهر است كه در ظرف روزهاي گذشته به شدت خبرساز ظاهر شد، اما دفتر حيات وحش در اين زمينه هم سكوت اختيار كرد و موضوع تنها با پيگيري يكي از فعالان محيط زيست محلي ختم به خير شد. حر منصوري، ديد‌بان ميانكاله گزارش كرد كه از صبح روز وقوع اين حادثه به همراه مسوول محيط زيست بهشهر براي بازديد به پلاژ رفته و ضمن گفت‌وگوي سازنده با فردي كه ناآگاهانه به فوك نزديك شده، توانسته جلوي بروز مشكل بزرگ‌تر را بگيرد. اين در حالي است كه كارشناسان هشدار مي‌دهند كه بخش زيادي از تعارضات با حيات وحش به‌طور غيرعمد توسط برخوردهاي غيرسازنده افزايش يافته است.
يكي ديگر از موضوعات تخصصي و مهمي كه دفتر حفاظت و مديريت سازمان حفاظت محيط زيست در مورد آن سكوت كرده، پاسخ به بيانيه جمعي از اساتيد دانشگاه و كارشناسان است كه در خرداد ماه سال جاري در خصوص حفاظت از يوزپلنگ آسيايي به‌ويژه تصميم به زنده‌گيري يوز از زيستگاه طبيعي براي تكثير در اسارت مطرح شد و در آن ۲۴ نفر از اساتيد و متخصصان محيط زيست دانشگاه‌هاي مختلف كشور خواستار شفافيت و پاسخگويي سازمان محيط زيست در اين رابطه شدند.
مساله ديگر موضوع كلينيك بازپروري حيات وحش پرديسان است كه هنوز سوالات بسياري در مورد آن مطرح است. در خرداد ماه سال جاري مديركل دفتر حفاظت و مديريت سازمان حفاظت محيط زيست در گفت‌وگو با ايرنا اعلام كرد كه كلينيك بازپروري و نگهداري حيات‌وحش پرديسان تعطيل نمي‌شود، بلكه ارتقا مي‌يابد تا توان همكاري با مراكز تحقيقاتي دانشگاهي را داشته باشد. با گذشت قريب دو ماه از اين خبر هنوز مشخص نيست كه ارتقاي كلينيك بازپروري حيات وحش پرديسان در چه راستايي بوده و چه امكانات تشخيصي يا تكميلي ديگري هم‌اكنون به اين مجموعه اضافه شده است. نكته حايز اهميت آنكه اين دفتر تخصصي در اوايل دهه ۹۰ از تشكيل گروه امداد و نجات حيات وحش در كشور سخن به ميان آورد و هنوز كه هنوز است پس از گذشت قريب ۷ سال مشخص نيست كه چرا اين گروه امداد به‌رغم نيازهاي رو به رشد حيات وحش كشور به درمان و بازپروري، تشكيل و حتي رونمايي نشده است؟
شايان ذكر است كه طي دو ماهه گذشته، هيچ آماري از ظرفيت و وضعيت حيواناتي كه احتمالا در اين كلينيك پذيرش شده‌اند نيز ارايه نشده است و مشخص نيست وضعيت حيوانات آسيب‌ديده و مصدوم قرار است از اين پس به چه صورت مديريت شود.
سوالات و ابهامات فوق‌الذكر در حالي مطرح مي‌شود كه انجمن حفاظت پرندگان، آواي بوم نيز طي هفته جاري از صدور مجوزهاي صيد گونه سهره طلايي در استان اصفهان ابراز نگراني كرده است.
همه موارد فوق در كنار يكديگر نگراني و دغدغه جدي ايجاد كرده و مشخص نيست كه چرا دفتر حفاظت و مديريت حيات وحش سازمان محيط زيست در مواردي با اين درجه از اهميت سكوت اختيار مي‌كند و در مواردي مانند بچه شامپانزه باغ وحش تهران عملا در برابر يك دامپزشك باتجربه و صاحب صلاحيت كه سال‌ها به حيات وحش خدمت كرده و اتفاقا طي ۳ سال گذشته مسووليت نگهداري از اين بچه شامپانزه را هم داشته، كوتاه نمي‌آيد.