فرمانده ستاد مشترك ارتش پاكستان براي كاهش تنش‌ها در روابط دوجانبه به رياض سفر كرد
انتقام سخت سعودي از اسلام‌آباد
گروه جهان
فرمانده ستاد مشترك ارتش پاكستان به عربستان‌سعودي رفته است تا بلكه بتواند اندكي از تنش اخير در روابط اين دو متحد مهم منطقه‌اي را بگيرد. تنشي كه از دو هفته پيش با انتقادات تند وزير خارجه جمهوري اسلامي پاكستان از پادشاهي عربستان‌سعودي به دليل عدم تشكيل جلسه اضطراري سازمان همكاري اسلامي آغاز شد. بلافاصله اعلام شد كه دولت عربستان‌سعودي به اسلام‌آباد اعلام كرده است كه بايد دو قسط يك ميليارد دلاري از بسته كمك 3 ميليارد دلاري رياض به پاكستان را پيش از موعد پس بدهد. رسانه‌هاي پاكستان بلافاصله اين اقدام رياض را تلافي انتقادهاي وزير خارجه اين كشور از بي‌عملي عربستان‌سعودي در واكنش به اقدامات دهلي‌نو در كشمير ارزيابي كردند. سخنگوي ارتش پاكستان سفر ژنرال قمر جاويد بجوا، رييس ستاد مشترك ارتش پاكستان به عربستان را تاييد كرده اما گفته است كه «هدف اين سفر عمدتا گفت‌وگو در مورد همكاري‌هاي نظامي» است. اعلام نظامي بودن اهداف اين سفر از گمانه‌زني‌ها در مورد تلاش اين مقام بلندپايه ارتش پاكستان براي گفت‌وگو با مقام‌هاي سعودي بعد از دو هفته تنش در رابطه دو كشور كم نكرده است.
اظهارات جنجالي قريشي
دو هفته پيش، شاه محمود قريشي، وزير خارجه پاكستان در گفت‌وگويي با يك شبكه تلويزيوني پاكستاني به شدت از عربستان به دليل عدم برگزاري جلسه اضطراري سازمان همكاري اسلامي براي بررسي محاصره كشمير و اقدامات اخير دولت هند در اين منطقه انتقاد كرد. قريشي گفت:«من بار ديگر به سازمان همكاري اسلامي مي‌گويم كه كمترين انتظار ما برگزاري يك جلسه وزراي امور خارجه كشورهاي عضو است. اگر چنين اقدامي انجام نشود، آن‌گاه از نخست‌وزير عمران خان خواهم خواست تا شخصا ترتيب دعوت از رهبران كشورهاي اسلامي را بدهد كه آمادگي همكاري با ما در مساله كشمير دارند.» سال گذشته بعد از آنكه عمران خان، نخست‌وزير پاكستان، دعوت نخست‌وزير وقت مالزي، ماهاتير محمد را براي شركت در اجلاس سران كشورهاي اسلامي در كوآلالامپور پذيرفت، رياض به‌شدت به او اعتراض كرد تا جايي كه عاقبت نخست‌وزير پاكستان از اين سفر صرف‌نظر كرد. همه كشورهاي متحد عربستان‌سعودي، شركت در اجلاس سران كشورهاي اسلامي در مالزي را به بهانه «موازي‌كاري با سازمان همكاري اسلامي» تحريم كردند هر چند رهبران ايران، مالزي، تركيه و قطر در اين نشست شركت كرده بودند. پاكستان انتظار داشت به ازاي لغو سفر عمران خان به مالزي، دولت عربستان درخواست اين كشور براي برگزاري جلسه اضطراري وزراي خارجه سازمان همكاري اسلامي را عملي كند اما اين نشست هرگز برگزار نشد.
وام‌هايي كه پس گرفته شد
به نوشته رسانه‌هاي پاكستان، دولت عربستان در ماه‌هاي گذشته تقريبا همه وام‌هايي كه دو سال پيش در پي توافق عمران خان با محمد بن سلمان، وليعهد سعودي به پاكستان داده بود را پس گرفته است. عمران خان بعد از انتخاب به عنوان نخست‌وزير عربستان‌سعودي را به عنوان مقصد اولين سفر خارجي خود انتخاب كرد. او در اين سفر توانست وام فوري 3ميليارد دلاري را از عربستان براي كمك به خزانه خالي پاكستان دريافت كند همچنين اعتبار 10 ساله‌اي براي دريافت نفت خام به صورت نسيه از عربستان تا سقف 3 ميليارد و 200 ميليون دلار بگيرد. اما به نوشته رسانه‌هاي پاكستاني، دولت سعودي از ارديبهشت ماه سال جاري فروش نفت نسيه به پاكستان را كاملا متوقف كرده است. علاوه بر اين دولت پاكستان مجبور شده در اقدامي فوري، دو هفته پيش، مدت‌ها قبل از فرارسيدن سررسيد، يك ميليارد دلار از وام دريافتي از عربستان را پس بدهد. حالا خبر مي‌رسد كه عربستان خواهان پرداخت يك قسط يك ميليارد دلاري ديگر هم از طلب‌هايش شده است.
هجمه رسانه‌اي سعودي عليه اسلام‌آباد
هر چند دولت عربستان‌سعودي رسما واكنشي به اظهارات وزير خارجه پاكستان نشان نداده است اما رسانه‌ها و كارشناسان نزديك به پادشاهي سعودي كه غالبا نظرات دربار را منعكس مي‌كنند به تندي از اسلام‌آباد به دليل درخواست‌هايش از سعودي و «قدرناشناسي» انتقاد كرده‌اند. علي شيهابي، كارشناس سعودي ساكن امريكا در حساب كاربري توييتر خود نوشت:«نخبگان پاكستاني عادت كرده‌اند كه بعد از دهه‌ها حمايت عربستان‌سعودي اين كمك‌ها را وظيفه فرض كنند اما ديگر اين ضيافت تمام شد، پاكستاني‌ها هم بايد براي اين رابطه دوجانبه منفعتي به ارمغان بياورند.»
علي عواض العسيري، سفير پيشين عربستان‌سعودي در پاكستان در يادداشتي براي عرب‌نيوز، ارتباط اين دو رويداد را با يكديگر كاملا تكذيب كرده است و از «رسانه‌هايي كه براي ايجاد شكاف در رابطه تاريخي عربستان و پاكستان تلاش مي‌كنند» انتقاد كرده است. اما در ادامه اين يادداشت بلند، ديپلمات بلندپايه پيشين سعودي به‌شدت به وزير خارجه پاكستان حمله كرده كه چرا اين اظهارات را در مورد عربستان مطرح كرده است. علي عواض‌العسيري مي‌نويسد:«پرونده كشمير نه عربستان‌سعودي است و نه متحدانش در خليج [فارس] مسوول هيچ سوءنيتي عليه منافع پاكستان يا آرمان كشميري‌ها نيستند. چگونه است كه كسي ممكن است فكر كند آنها به اندازه كافي براي كشمير كار نكرده‌اند؟ وقتي پارلمان پاكستان حاضر نشد از تلاش نظامي عربستان‌سعودي براي بازگرداندن دولت قانوني يمن حمايت كند ما خم به ابرو نياورديم.»
اتحاد با تركيه و ايران
اين مقام پيشين وزارت خارجه سعودي به شدت از پيشنهاد شاه محمود قريشي براي دعوت از رهبران كشورهاي اسلامي به اسلام‌آباد انتقاد مي‌كند و مي‌نويسد:«چنين اقدامي فقط به رژيم‌هاي ايران و تركيه كمك مي‌كند و اجازه مي‌دهد كه ميان امت اختلاف بيندازند.» اين ديپلمات پيشين سعودي با تكرار اتهام‌هاي واهي عليه ايران مي‌نويسد:«از عراق تا سوريه، از لبنان تا ليبي دست آنها [ايران و تركيه] به خون مردم مسلمان آلوده است. آنها از گروه‌هاي نيابتي تروريست حمايت مي‌كنند و در كشورهاي اسلامي آشوب و اغتشاش ايجاد مي‌كنند.»
همزمان با انتقادات تند رسانه‌هاي عربستان‌سعودي از پاكستان، رسانه‌هاي هندي هم خط تحليلي تلاش پاكستان براي پيوستن به يك محور جديد بين‌المللي را دنبال مي‌كنند. روزنامه د پرينت هند در گزارشي مي‌نويسد:«اين روزها تحليلگران تلويزيون‌هاي پاكستان مرتبا از نقش پيش روي پاكستان در اتحاد پنج‌جانبه ايران، تركيه، پاكستان، روسيه و چين مي‌گويند كه قرار است در مقابل محور شراكت امريكا، اسراييل و هندوستان تشكيل شود. سفير ايران در پاكستان هم اخيار اسلام‌آباد را به مشاركت در اين ائتلاف پنج‌جانبه تشويق كرده است آن هم بدون توجه به موانعي كه براي همكاري‌هاي اين گروه كاملا متفرق وجود دارد.»
رسانه‌هاي هندي معتقدند كه اتحاد عربستان با امريكا و سياست نزديكي امريكا به هند در برابر اتحاد پاكستان با چين و همراهي اسلام‌آباد با تركيه و ايران، باعث مي‌شود تا دولت رياض ترجيح بدهد كه در موضوع محاصره كشمير تحت سلطه هند و لغو قوانين خودمختاري جامو و كشمير از دهلي‌نو حمايت كند. به نوشته رسانه‌هاي هندي، دولت‌هايي مانند عمان و امارات متحده عربي هم در مسير همراهي با هندوستان با رياض همگام هستند و به همين دليل است كه رياض تمايلي به برگزاري جلسه سازمان همكاري اسلامي ندارد. علي عواض عسيري، سفير پيشين سعودي در پاكستان هم به صورت تلويحي اين موضوع را تاييد مي‌كند و مي‌نويسد:«شكي نيست كه عربستان‌سعودي در راستاي اجراي سياست گسترش همكاري با كشورهاي آسيايي، ميلياردها دلار در هند سرمايه‌گذاري كرده است. علاوه بر اين هندي‌ها اگر نگوييم بيشتر از پاكستاني‌ها، دست‌كم اندازه آنها به عنوان نيروي كار خارجي در عربستان‌سعودي حضور دارند و جمعيت آنها به حدود 3 ميليون نفر مي‌رسد.»