رافائل گروسي با رييس سازمان انرژي اتمي و وزير خارجه ديدار كرد
ايران و آژانس در يك قدمي راه حل
گروه ديپلماسي
كرونا هنوز از جهان رخت نبسته است، اين را مي‌شد از تركيب صندلي‌ها و مواد ضدعفوني‌كننده روي ميز گفت‌وگوي رييس سازمان انرژي اتمي ايران و رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مشخصا فهميد. گروسي مي‌گويد كه همين بيماري باعث شده بود كه از زمان انتخابش به عنوان مديركل آژانس تاكنون به تهران سفر نكند، اين استدلال چه بهانه باشد چه منطقي، باعث شده كه در 4 ماه گذشته چالش‌هاي زيادي در مقابل روابط ايران و آژانس ايجاد شود تا جايي كه نگراني‌ها در مورد كاهش همكاري‌هاي ايران با آژانس و ارسال مجدد پرونده ايران به شوراي امنيت توسط شوراي حكام آژانس افزايش يابد. تاخير 6 ماهه گروسي در سفر به تهران و گفت‌وگو با مقام‌هاي ايراني به قيمت يك قطعنامه اضافه عليه ايران در شوراي حكام تمام شد، قطعنامه‌اي كه بعد از «مذاكرات سازنده» روز گذشته گروسي با علي‌اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي و محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران ديگر چندان موضوعيت ندارد. بر خلاف انتظار دولت‌هايي كه به گفته گروسي به آژانس «فشار» وارد مي‌كنند به گفته علي‌اكبر صالحي با اين سفر «فصل نويني» از همكاري‌ها ميان ايران و آژانس آغاز شد. گروسي بعد از ديدار با ظريف هم در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود نوشت:«ديداري با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران داشتم تا گفت‌وگوهايي كه در تهران در حال انجام گرفتن است، تداوم يابد. از تمايل او براي افزايش همكاري‌ها با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قدردانم.» گروسي امروز در پايان سفر دو روزه خود به تهران قرار است با حسن روحاني، رييس‌جمهور اسلامي ملاقات كند.
صالحي و نويد فصل نوين
علي‌اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي بعد از گفت‌وگوي دو ساعته با مديركل آژانس همراه با او در يك نشست خبري مشترك حاضر شد و از سازنده بودن گفت‌وگوهايش با مدير اين نهاد بين‌المللي سخن گفت. صالحي گفت: «فصل نويني با آمدن آقاي گروسي تحت مديريت ايشان از حيث همكاري بين ايران و آژانس با اين سفر آغاز مي‌شود و همكاري‌هاي ما بيش از پيش گسترش خواهد يافت. اميدواريم نتيجه اين سفر مرضي‌الطرفين باشد به گونه‌اي كه آژانس بر اساس اساسنامه و هم جمهوري اسلامي براساس توافقنامه پادمان و پروتكل الحاقي هر دو متقابلا به وظايف‌مان به گونه‌اي عمل كنيم كه در چارچوب مقررات لازم قرار بگيرد.» صالحي از موافقت با آژانس براي پيشبرد حرفه‌اي همكاري‌ها سخن گفت و تاكيد كرد: «صبحت‌هاي امروز بسيار سازنده بود و قرار شد، آژانس به صورت حرفه‌اي و مستقل كار خودش را پيش ببرد و ما هم در چارچوب تعهداتي كه داريم، عمل كنيم.» صالحي به رغم لحن خوشبينانه‌اش تاكيد كرد كه ايران زير بار هيچ خواسته غيرقانوني نخواهد رفت و افزود: بر اساس حاكميت و منافع ملي خود تصميم مي‌گيريم ولي آنچه را به آن تعهد كرديم قطعا به آن عمل مي‌كنيم و در همان چارچوب مذاكرات را انجام داديم و آژانس هم در چارچوب اساسنامه و موافقتنامه‌ها و تفاهمنامه‌هايش با ايران عمل مي‌كند. معاون رييس‌جمهور در ادامه تصريح كرد كه تفاهمات خوبي بين دو طرف انجام شده و قبلا رايزني‌هايي انجام شده و امروز درباره آن صحبت كرديم و قرار شده، بيانيه‌اي صادر شود و تيم‌هاي كارشناسي دو طرف روي آن كار مي‌كنند و زماني كه بيانيه كامل شد در وقت مقتضي اعلام خواهد شد. رافائل گروسي، مديركل آژانس هم در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييتر خود در مورد ديدار صبح ديروزش با صالحي نوشت:«ما در حال همكاري بر سر توافق در زمينه فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي پادماني آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ايران هستيم.»
6 ماه از دست رفته
موضوع درخواست دسترسي آژانس به دو مكان در ايران، اسفند ماه سال گذشته و دو ماه بعد از روي كار آمدن رافائل گروسي مطرح شد. ايران پذيرش درخواست آژانس براي بازرسي از اين دو سايت را به ضمانت آژانس براي بستن كامل پرونده‌هاي ادعايي مربوط به «فعاليت‌هاي گذشته» ايران مشروط كرده بود. موضوع بازرسي از دو مكان در نزديكي اصفهان و تهران همزمان با اخراج يك بازرس آژانس به دليل در اختيار داشتن مواد مشكوك هنگام بازديد از يكي از سايت‌هاي ايران و ادعاي آژانس در مورد بي‌پاسخ ماندن سوالاتش در مورد آثار مواد راديواكتيو در يك نقطه تهران به 4 موضوعي تبديل شد كه از زمان روي كار آمدن رافائل گروسي در دي ماه سال ۱۳۹۸ تا ديروز كه براي مذاكره با مقام‌هاي ارشد جمهوري اسلامي به تهران سفر كرد، مسائل مورد اختلاف تهران و آژانس بودند. در اين مدت، گفت‌وگوها ميان تهران و آژانس نسبت به گذشته كاهش محسوسي يافته بود و دو طرف يكديگر را به اقدامات قاطع در صورت عدم رعايت تعهدات تهديد مي‌كردند. شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خرداد ماه امسال با صدور قطعنامه‌اي از ايران خواسته بود كه دسترسي‌هاي ضروري به آژانس براي بازرسي از دو سايت مورد نظر براي بررسي فعاليت‌هاي ادعايي مرتبط با برنامه هسته‌اي كه مربوط به ۱۸ سال پيش هستند را بدهد. ايران ادعاها در مورد اين تاسيسات را پرونده‌سازي گروهي از كشورها عليه ايران توصيف كرده بود. همزمان با تصويب اين قطعنامه، مديركل آژانس مدعي شده بود:«با نگراني جدي مي‌گويم كه براي بيش از 4 ماه است كه ايران به ما اجازه دسترسي به دو مكان را نداده و براي حدود يك سال است كه در مباحثات محتوايي جهت شفاف‌سازي سوالات ما مرتبط با مواد هسته‌اي احتمالي و فعاليت‌هاي مرتبط هسته‌اي اعلام نشده، مشاركت نكرده است.» اين اظهارات درست مربوط به پس از شيوع جهاني بيماري كروناست، دوراني كه گروسي مي‌گويد، قصد داشته به ايران سفر كند اما به دليل شيوع بيماري از اين سفر باز مانده است. به نظر مي‌رسد كه بعد از سفر به تهران لحن گروسي اندكي نرم‌تر از گذشته شده است. او به خبرنگاراني كه از او در مورد موضع‌گيري آژانس در مورد برنامه هسته‌اي ايران سوال مي‌پرسيدند، تضمين داد كه آژانس تحت تاثير قرار نمي‌گيرد.
مدير كل آژانس: گرايش سياسي ندارم
گروسي كه از دي ماه سال گذشته كار خود را به عنوان مديركل جديد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بعد از درگذشت مديركل پيشين، يوكيو آمانو آغاز كرده است از ابتدا لحني نسبتا تند در مقابل برنامه هسته‌اي ايران در پيش گرفت به ويژه زماني كه بعد از انتخابش به اين مقام از قاطعيت در پرونده ايران سخن گفت. لحن او در تهران متفاوت از اظهارنظرهاي گذشته‌اش در وين در مورد پرونده هسته‌اي ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بود. او در پاسخ به سوال خبرنگاران كه در مورد تغيير رويكرد آژانس در مقابل ايران پس از انتخاب او به عنوان مديركل مي‌پرسيدند، تاكيد كرد:«هيچ تغييري در رويكرد آژانس ايجاد نشده و همكاري ايران و آژانس سازنده بوده و قرار است تداوم داشته باشد.» گروسي بر تعهد آژانس بر بررسي فني و دقيق اختلافات با تهران تاكيد كرد و گفت:«يك سري موضوعات بين ايران و آژانس است كه بايد حل و فصل شود. همكاري بين ايران و آژانس ادامه داشته و چيزي به صورت خطي وجود ندارد. من گرايش سياسي ندارم و قضاوت‌هاي آژانس براساس يافته‌هاي فني است. برخي موارد پيش مي‌آيد كه نياز به شفاف‌سازي دارد.» علي‌اكبر صالحي هم از رويكرد مديركل تشكر كرد و گفت:«جا دارد از آقاي گروسي و تيم همراه و مجموعه آژانس كه با روحيه تفاهم و در چارچوب واقعيت‌ها و مقررات و توافقنامه‌هاي موجود داريم عمل مي‌كنيم، تشكر كنيم.»
اجازه نفوذ بر تصميمات آژانس را نمي‌دهيم
او در مورد اتهام نفوذ برخي از كشورها در تصميم‌گيري‌هاي آژانس گفت:«آژانس رابطه انفرادي با كشورها دارد و هيچ وقت اجازه نمي‌دهد، بخش و كشور ثالثي بر اين روابط تاثير بگذارد. گزارش‌ها را با حساسيت و جزييات و سيستماتيك تهيه مي‌كنيم و حساسيت بالايي در آن است. دولت‌ها مي‌آيند و مي‌روند اما آژانس باقي مي‌ماند و رابطه كشورها با آژانس باقي مي‌ماند و اين مهم است.» مديركل آژانس همچنين عنوان كرد:«ضمانت مي‌دهيم نفوذي بر آژانس نيست ولي فشار هست. بخشي از سياست جهاني است تا جايي كه بتوانيم، اجازه نمي‌دهيم اين فشارها بر فعاليت ما تاثير بگذارد.» علي‌اكبر صالحي هم در اين نشست خبري بر اراده ايران براي جلوگيري از «اقدامات بدخواهانه دشمنان» تاكيد كرد و گفت:«به آينده بسيار اميدوارم و قطعا مسائلي كه پيش روست به نحو مقتضي و مرضي‌الطرفين حل خواهد شد. البته دشمنان ساكت نمي‌نشينند ولي ما هم بايد با تدبير خود سعي كنيم تمامي اقدامات بدخواهانه دشمنان را خنثي كنيم كه الحمدالله با تدبير و هوشياري و هوشمندي كه تاكنون جمهوري اسلامي ايران به خرج داده، توانسته به خوبي اين مساله را مديريت كرده و همچنان مديريت خواهد كرد.» مديركل آژانس درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي عربستان سعودي و نظارت آژانس بر اين فعاليت‌ها نيز خاطرنشان كرد: بين آژانس و عربستان رابطه برقرار است و معتقديم بايد اين فعاليت‌ها تحت نظارت قرار گيرد و يك سري تحولات در جريان است و اميدواريم نظارت بر برنامه هسته‌اي عربستان تداوم داشته باشد.
تاكيد ظريف بر لزوم بي‌طرفي آژانس
در ديدار محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه با رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، همكاري‌هاي جمهوري اسلامي ايران و آژانس بين‌المللي اتمي مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. وزير امور خارجه در اين ديدار تاكيد كرد: همكاري‌هاي ايران و آژانس همواره بر مبناي تعهدات بين‌المللي و در چارچوب فني و حرفه‌اي بوده است. ظريف افزود: همان‌طور كه آژانس نيز بارها تاييد كرده است بيشترين همكاري‌ها در حوزه پادماني بين ايران و آژانس وجود دارد و اين مسير مي‌تواند در همين چارچوب ادامه پيدا كند. وزير امور خارجه كشورمان اظهار اميدواري كرد با حل اختلافات موجود بر اساس اعتماد متقابل، همكاري‌هاي دوطرف در چارچوب مقررات پادماني و بر مبناي حسن نيت ادامه يابد. در اين ديدار آقاي گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاكيد كرد كه آژانس وظايف خود را بر اساس اصول بي‌طرفي و حرفه‌اي‌گري و همچنين در چارچوب صرف ملاحظات فني انجام مي‌دهد. وي افزود: همكاري‌هاي بين ايران و آژانس در گذشته به نفع دوطرف بوده و با غلبه بر برخي مشكلات مي‌توان اين همكاري‌ها را ادامه داد.