تشديد اختلاف يونان و تركيه
محمود فاضلي
تنش ميان دو كشور عضو ناتو و سازمان امنيت و همكاري اروپا به دليل ذخاير طبيعي موجود در حوزه شرق مديترانه بالا گرفته است. تركيه فعاليت كشتي تحقيقاتي Oruc Reis در منطقه واقع در جنوب جزيره يوناني «كاستلوريزو» را تا يكم سپتامبر تمديد كرد. متقابلا نيروي دريايي يونان نيز اعلام كرد تركيه صلاحيت اعلام سيستم جهاني ايمني و اضطرار دريايي (ناوتكس) در منطقه مورد نظر را ندارد.
يونان
به نوشته رسانه‌هاي يوناني، رييس‌جمهور امريكا پس از تماس تلفني با رييس‌جمهور تركيه، مجددا با نخست‌وزير يونان تماس گرفته تا نتيجه تماسش با اردوغان را به آگاهي وي برساند. ترامپ به نخست‌وزير يونان گفته است اردوغان نارضايتي واشنگتن از تحولات شرق مديترانه را درك كرده است. يونان با تاييد تماس تلفني دوم ترامپ با اردوغان آن را نشانه علاقه امريكا جهت اجتناب از تشديد تنش در شرق مديترانه مي‌داند. به باور آتن، بديهي است كه تشديد تنش در منطقه در راستاي منافع امريكا نيست و وزنه سياسي امريكا را نمي‌توان ناديده گرفت.
شكي نيست رييس‌جمهور امريكا نسبت به وقوع درگيري نظامي بين دو عضو ناتو نگران است، چراكه وقوع چنين حادثه‌اي در آستانه انتخابات ماه نوامبر، شكستي براي سياست خارجي او تلقي خواهد شد. نخست‌وزير يونان در اين تماس تلفني، ترامپ را ترغيب كرد تا اردوغان رييس‌جمهوري تركيه تنش‌آفريني‌هاي لفظي و عملي وي را جمع كند. يونان گسترش آب‌هاي سرزميني از 6 به 12 مايل در درياي ايونيو را «حق مسلم» اين كشور مي‌داند و معتقد است حق يونان براي گسترش آب‌هاي سرزميني خود در ساير مناطق دريايي محفوظ است و آتن هر زماني كه مناسب بداند از حق خود استفاده خواهد كرد.
به اعتقاد وزير خارجه يونان، آتن تاكنون خونسردي از خود نشان داده، اما مصمم است از حاكميت و حق حاكميت خود دفاع كند و ناتو نبايد رفتارهايي كه اصول ائتلاف را نقض و انسجام آن را تضعيف مي‌كند، تحمل كند. شواهد نشان مي‌دهد فشار آتن روي ناتو جهت وادار كردن تركيه به عقب‌نشيني رو به افزايش است. وزير دفاع يونان در ديدار با دبير كل ناتو در حاشيه اجلاس وزراي دفاع اتحاديه اروپا، از موضع انفعالي ناتو در تنش اخير بين آتن و آنكارا انتقاد و تاكيد كرد سياست فاصله‌گيري ناتو براي يونان و حفظ انسجام ناتو مضر است و بنابراين اين سياست پذيرفتني نيست. يونان انتظار دارد اروپايي‌ها همبستگي خود را با اين كشور نشان دهند و اردوغان آنچه او به شركاي اروپايي گفته است، در عمل نشان دهد يعني از هرگونه تنش در لفاظي‌ها و اقدامات خود جلوگيري كند.
نشريه اشپيگل آلمان اخيرا مدعي شده است بين نخست‌وزير و وزير خارجه يونان در مورد وضع تحريم‌هاي اروپايي عليه تركيه اختلافاتي ديده مي‌شود، يونان ضمن تكذيب اين اختلاف مدعي است هيچ اختلافي بين نخست‌وزير و وزير خارجه در مورد ضرورت وضع تحريم‌هاي اروپايي عليه تركيه وجود ندارد.
آلمان
آلمان كه رياست دوره اتحاديه اروپا را بر عهده دارد، در مورد اختلاف يونان و تركيه در خصوص كاوش‌هاي هيدروكربن در شرق مديترانه، اقدامات ميانجيگري مهمي انجام مي‌دهد. برلين به تدريج به پاريس پيوست تا در سياست خارجي قدرت خود را بيشتر نشان دهد. رياست آلماني اتحاديه اروپا و شماري از كشورهاي ديگر چون ايتاليا و اسپانيا، ادامه گفت‌وگو با تركيه را در اولويت قرار داده‌اند. برلين مدعي است وضع تحريم‌هاي اروپايي، ابتكار آلمان براي قرار دادن تركيه در مسير «تفاهم و قانونمداري» را تضعيف خواهد كرد. ادعا مي‌شود بسياري از كشورهاي عضو اتحاديه اروپا معتقدند تركيه را نبايد تحت فشار قرار داد، چراكه موضع آن تندتر خواهد شد. اين موضع تلاش براي وضع تحريم‌هاي اروپايي عليه تركيه را دشوار كرده است. عدم قاطعيت كشورهاي اروپايي جهت تحريم تركيه موجب نارضايتي طرف يوناني شده است. يوناني‌ها معتقدند اگرچه تركيه با اقدامات تنش‌زاي روزافزون خود اوضاع را پيچيده‌تر مي‌كند، برلين مصرانه از تنش‌زدايي صحبت كرده بدون اينكه تركيه را تحت فشار قرار دهد. آلمان هشدار مي‌دهد كوچك‌ترين جرقه مي‌تواند به فاجعه منجر شود. برلين، يونان و تركيه را به گفت‌وگوي مستقيم جهت حل و فصل اختلافات خود فراخوانده و خواستار توقف فعاليت نظامي در منطقه است.
تركيه
به‌‌رغم دعوت به دفع تشديد تنش، مانورهاي نظامي دو رقيب در شرق مديترانه برگزار شد، در ميان افزايش تنش‌ها بين تركيه و يونان، هر دو عضو ناتو در حال نبرد بر سر مناطق دريايي سرشار از هيدروكربن هستند. آنكارا خواستار سهم عادلانه آب در مديترانه بوده و براي «گفت‌وگو بدون پيش‌شرط» با يونان آماده است. اردوغان بدون اينكه نامي از يونان ببرد، هشدار داد كه تركيه براي دفاع از منابع گاز خود در شرق مديترانه هيچ امتيازي واگذار نخواهد كرد. كساني كه مي‌خواهند با ما مخالفت كنند، قيمت آن را مي‌پردازند و اين كار صورت خواهد گرفت، در غير اين صورت از مسير ما دور شوند. آنچه مال ماست بر سرش مذاكره و مصالحه نمي‌كنيم، مصمم هستيم در راستاي تامين منافع خود در اژه و شرق مديترانه و درياي سياه هر كاري كه ضروري است را انجام دهيم. تركيه كشوري نيست كه بتوان صبر، توانايي و قاطعيت آن را به آزمون گذاشت. اين را بايد همگي درك كنند. وقتي مي‌گوييم كاري را انجام مي‌دهيم اين كار را انجام داده و هزينه آن را نيز مي‌پردازيم.
وزير امور خارجه تركيه در پاسخ به مواضع طرف يوناني تاكيد دارد: «يونان نمي‌تواند قلمرو منطقه‌اي آب‌هاي خود را به 12 مايل در درياي «اژه» توسعه بخشد و اين امر منجر به جنگ خواهد شد.» به اعتقاد او «تحريم‌ها تنها عزم تركيه براي دفاع از حقوق خود را جزم خواهد كرد و دولت تركيه از حق خود عقب‌نشيني نمي‌كند.»