قاضي‌القضات طالبان رييس هيات مذاكره‌كننده اين گروه شبه نظامي شد
آماده براي مصالحه يا مستحكم‌تر شدن سنگر مقابله
شهاب شهسواري
گروه شبه نظامي طالبان، فرد جديدي را به عنوان رييس هيات مذاكره‌كننده اين گروه در مذاكرات بيناافغاني معرفي كرده است. مذاكراتي كه گمانه‌زني در مورد آغاز آن از هفته پيش آغاز شد اما هنوز برگزاري آن در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. مولوي عبدالحكيم، رييس جديد هيات مذاكره‌كننده طالبان يك روحاني صاحب فتوا در اين گروه است كه گفته مي‌شود بدون نياز به مشورت دائم با شوراي رهبري گروه، راسا حين مذاكرات تصميم‌گيري كند. طالبان گفته است كه شنبه شب كل تيم ۲۱ نفره مذاكره‌كنندگان خود را معرفي كرده اما دفتر سياسي اين گروه شبه نظامي در دوحه قطر همراه با زلماي خليلزاد، فرستاده امريكا در امور افغانستان همچنان منتظر هستند تا نمايندگان مذاكره‌كننده دولت افغانستان براي حضور در اين مذاكرات به قطر برسند. ابتدا قرار بود كه هيات مذاكره‌كننده دولت افغانستان به رياست عبدالله عبدالله، رييش شوراي عالي مصالحه، پنجشنبه هفته گذشته به دوحه، پايتخت قطر برود تا با هيات گروه شبه نظامي طالبان گفت‌وگو كند اما اين سفر بعد از چند بار تاخير حالا به گفته سخنگوي رييس‌جمهور افغانستان معطل معرفي اعضاي هيات مذاكره‌كننده طالبان است؛ هياتي كه طالبان مدعي است، معرفي كرده و با ۲۱ نفر عضو در دوحه قطره منتظر حضور هيات دولت افغانستان هستند.
صديق صديقي، سخنگوي رياست‌جمهوري افغانستان روز دوشنبه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالي در مورد دلايل به تاخير افتادن آغاز مذاكرات بيناافغاني مدعي شد كه هيات افغانستان براي مذاكرات آماده و منتظر نهايي شدن فهرست گروه طالبان براي شركت در مذاكرات دوحه است. به گزارش خبرگزاري صداي افغان او گفت:«ما منتظر هستيم تا تعدادي از اعضاي طالبان كه در پاكستان حضور داشتند، فهرست هيات خود را نهايي كنند بايد آمادگي خود را داشته باشند و آن عده از ضرورت‌هايي را كه براي آغاز مذاكرات در روند صلح دارند بايد انجام دهند.» با اين حال رسانه‌هاي افغانستان از فقدان اجماع در مورد فهرست هيات اعزامي كابل به مذاكرات دوحه خبر مي‌دهند. هيات ۲۱ نفره‌اي كه هفته گذشته از سوي ارگ رياست‌جمهوري معرفي شد از سوي بسياري از گروه‌هاي سياسي مورد انتقاد قرار گرفت و تعدادي از افراد حاضر در آن، حضور خود در اين هيات را تكذيب كردند. بعد از آنكه ارگ رياست‌جمهوري اعلام كرد اين فهرست فقط يك فهرست پيشنهادي بوده هنوز شوراي عالي مصالحه، فهرست دقيقي از اعضاي هيات مذاكره‌كننده اعلام نكرده است. گمانه‌زني در مورد مذاكرات بيناافغاني در شرايطي ادامه دارد كه حملات طالبان در نقاط مختلف افغانستان عليه شهروندان عادي و نيروهاي امنيتي افغانستان ادامه دارد. در طول هفته جاري شبه نظاميان طالبان ده‌ها عمليات در ولايات افغانستان از جمله غزني، ننگرهار، فارياب و قندهار انجام داده‌اند كه به كشته شدن چندين شهروند غيرنظامي منجر شده است. مشخص نيست كه آيا آتش‌بس در جنگ طالبان عليه دولت مركزي و شهروندان غيرنظامي، بخشي از دستوركار مذاكرات دوحه خواهد بود يا نه. طالبان از اسفند ماه سال گذشته با دولت ايالات متحده امريكا توافق كرده كه به ازاي خارج شدن بخشي از نظاميان امريكايي از خاك افغانستان، حملات خود را به پايگاه‌هاي نظامي خارجي و شهرهاي بزرگ در افغانستان متوقف كند. هر چند حملات به نظاميان خارجي در خاك افغانستان متوقف شده است اما جنگ طالبان عليه نيروهاي امنيتي افغانستان همچنان ادامه دارد. گروه شبه نظامي طالبان همواره مدعي شده كه دولت مركزي اين كشور را به رسميت نمي‌شناسد و حاضر به مذاكره با آن نيست، مشخص نيست كه هيات مذاكره‌كننده جديد طالبان، هيات اعزامي از كابل را در چه جايگاهي مي‌پذيرد و آيا در مورد صلح با دولت افغانستان آمادگي دارد يا نه.
سفر خليلزاد به قطر
همزمان با اين تحولات، زلماي خليلزاد، نماينده ويژه وزارت خارجه امريكا در امور افغانستان هم روز جمعه به قطر سفر كرده است تا براي تسهيل گفت‌وگوهاي بين افغاني وساطت كند. سفر خليلزاد به صورت غيرعلني انجام و يك روز بعد از انجامش توسط وزارت خارجه امريكا رسانه‌اي شد. وزارت خارجه امريكا در بيانيه‌اي تاكيد كرده كه زلماي خليلزاد با هدف پيشبرد تلاش‌‌هاي جاري ايالات متحده امريكا براي آغاز هر چه زودتر گفت‌وگوهاي ميان افغانان به منطقه سفر كرده است. به گزارش طلوع نيوز اين بيانيه مي‌‌افزايد كه طرف‌هاي افغان براي كاهش پايدار خشونت‌‌ها و يك راه‌حل سياسي كه منجر به پايان جنگ شود، آماده هستند. وزارت خارجه امريكا از رهبران افغان خواسته است كه از فرصت تاريخي كنوني براي صلح استفاده كنند و «همه طرف‌‌ها براي از بين بردن موانع براي آغاز گفت‌وگوهاي ميان افغان‌ها گام برداشته‌‌اند و اكنون زمان آغاز اين گفت‌وگوها فرا رسيده است.»
قاضي‌القضات طالبان؛
رييس هيات مذاكره‌كننده دوحه
رييس جديد هيات مذاكره‌كننده طالبان فردي به نام عبدالحكيم است كه جانشين عباس استانكزي، رييس پيشين هيات شده است. به نوشته رسانه‌هاي افغانستان عبدالحكيم از مفتي‌هاي بلندپايه گروه طالبان است و سال‌ها مقام «قاضي‌القضات» در اين گروه شبه نظامي را بر عهده داشته است. به نوشته ذبيح‌الله مجاهد فهرست اين هيات ۲۱ نفره به رهبري قاضي‌القضات طالبان روز شنبه به طرف‌هاي ديگر اعلام شده است. مجاهد تاكيد كرده است كه «يك هيات قدرتمند از شوراي رهبري و امارت اسلامي براي اين مذاكرات معرفي شده‌اند.» ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي گروه شبه نظامي طالبان در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر خبر داده كه محمد نعيم وردك نيز به مقام سخنگويي هيات نمايندگي طالبان در مذاكرات بين‌افغاني گماشته شده است.
به گفته منابع خبري، مولوي عبدالحكيم يك روحاني صاحب فتواي ارشد در گروه طالبان و شوراي كويته است كه رابطه بسيار نزديكي با ملا هيبت‌الله آخوندزاده، رهبر كنوني گروه طالبان و ملا اختر محمد منصور، رهبري پيشين اين گروه شبه نظامي دارد. به اعتقاد گروهي از كارشناسان در دوره گذشته مذاكرات هيات اعزامي از سوي طالبان به دليل فقدان اختيارات كافي، توانايي چنداني در مذاكره با طرف امريكايي نداشتند و براي توافق با هر پيشنهادي بايد مدت طولاني با روساي خود در كويته و افغانستان گفت‌وگو مي‌كردند. رحيم‌الله يوسف‌زاي، كارشناس پاكستاني به طلوع‌نيوز مي‌گويد:«فكر مي‌كنم كه اين يكي از خواستهاي هميشگي امريكا بود كه هيات گفت‌وگوكننده طالبان بايد با صلاحيت باشد. امريكا همواره انتقاد مي‌كرد كه هيات سياسي طالبان در دوحه فاقد صلاحيت كامل است و در هر موضوع بايد راهنمايي‌هايي از رهبري‌شان بگيرند كه سبب تاخير اين روند مي‌شد اما اكنون با اين تغييرات ۶۵ درصد اعضاي اين هيات، عضو شوراي رهبري طالبان نيز هستند.» گفته مي‌شود كه مولوي عبدالحكيم يك روحاني صاحب فتوا و با نفوذ در شوراي رهبري طالبان است و شخصا اختيار دارد تا تصميم‌هاي سخت بگيرد و براي مصالحه راسا تصميم‌گيري كند.
به رغم اين تغيير در هيات مذاكره‌كننده طالبان، پيش از آغاز اين گفت‌وگوها نمي‌توان پيش‌بيني كرد كه تغيير رياست هيات مذاكره‌كننده به معناي افزايش اختيارات مذاكره‌كنندگان براي مصالحه با دولت افغانستان است يا به معناي محكم‌تر شدن موضع آنها و مقاومت در برابر خواسته‌هاي كابل.
امرالله صالح: ترامپ نرمال نيست
در شرايطي كه واشنگتن به كابل فشار وارد مي‌كند تا در آستانه انتخابات امريكا، مذاكرات با طالبان را آغاز كنند و يك دستاورد ديپلماتيك براي دونالد ترامپ با پايان جنگ ۱۹ ساله در افغانستان ايجاد كنند، معاون رييس‌جمهور افغانستان تاكيد كرده است كه مطابق زمان‌بندي هيچ قدرت خارجي تن به مذاكره و مصالحه نمي‌دهد. امرالله صالح، معاون رييس‌جمهور افغانستان در مصاحبه با يك شبكه تلويزيوني افغانستان تاكيد كرد كه نبايد دونالد ترامپ را معيار سياست‌هاي امريكا تلقي كرد چراكه «رفتار ترامپ در دنياي سياست نرمال نيست.» به گفته صالح احتمال خروج امريكا از افغانستان ناچيز است. اين مقام ارشد افغانستان در گفت‌وگو با شبكه خبري طلوع‌نيوز تاكيد كرد:«ما هيچ چارچوبي در قيد هيچ زمان نيستيم تا زماني كه مطمئن نشديم كه عزت ملت در اين صلح تامين مي‌شود ما مطابق تقويم با هيچ قدرتي به مذاكره تن درنمي‌دهيم.»