پاسخ به پرسش متداول اين روزها
«ساترا» تنظيم‌گر چه حوزه‌اي است؟
زهرا روشن‌دل
در هفته‌هاي اخير بحث‌هاي مختلفي درباره مرجع صدور مجوز سريال‌هاي نمايش خانگي در رسانه‌ها مطرح شده است. با توجه به همگرايي بسترهاي انتشار محتوا مروري بر چارچوب‌ها و رويكرها از منظر تنظيم‌گري و مقررات‌گذاري مي‌تواند روشنگر باشد.
امروزه وجود توسعه نهادهاي تنظيم‌گر براي فضاي آنلاين امري لاجرم به منظور حفاظت از منافع عمومي بوده است و اكثريت كشورها سياست‌هايي را به منظور توسعه نهادي اين نهادها در دستور كار خود قرار دادند كه به عنوان نمونه مي‌توان به واگذاري مسووليت تنظيم‌گري محتواي رسانه‌اي آنلاين به نهادهاي تنظيم‌گر پخش راديويي -تلويزيوني اشاره كرد. در كشور ما با توسعه زيرساخت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات و پيدايش خدمات نوين رسانه‌اي و همچنين فعاليت سرويس‌هاي رسانه‌اي خارجي مساله طراحي و پياده‌سازي نظام بومي حكمراني فضاي مجازي در دستور كار نهادهاي سياستگذار كشور قرار گرفت بر همين مبنا به استناد نظريه شوراي محترم نگهبان كه انتشار و پخش برنامه‌هاي صوتي و تصويري از طريق سيستم‌هاي فني قابل انتشار فراگير (همانند ماهواره، فرستنده، فيبر نوري و غيره) براي مردم در قالب امواج راديويي و كابلي غير از سازمان صدا و سيما را مجاز نمي‌دانست و همچنين با عنايت به تجربه غني اين سازمان در سياستگذاري توليد و پخش محتواي صوتي و تصويري در ابلاغيه به شوراي عالي فضاي مجازي در سال 94، شكل گرفته، مسووليت تنظيم‌گري رسانه‌هاي صوتي و تصويري بر بستر به سازمان صدا و سيما واگذار شد كه بر همين مبنا ساترا به عنوان نهاد تنظيم‌گر اين عرصه و به منظور توسعه ظرفيت حكمراني جمهوري اسلامي ايران در فضاي سايبر تاسيس شد. ساترا پس از تاسيس خود راهبرد اصلي خود را بر توسعه صنعت رسانه‌اي بومي و ملي قرار داده و بر همين اساس تلاش كرده تا با ابزارهاي مختلف موجبات توسعه اين صنعت را فراهم آورد و در كنار آن زمينه ساز ارتقاي كيفي فعاليت رسانه‌اي صوتي و تصويري فراهم باشد بر همين مبنا و به منظور طراحي يك نظام تنظيم‌گري پويا و كارآمد ساترا كوشيده تا وضع قواعد در ميان تمام اجزاي زنجيره ارزش گام‌هاي موثري در راستاي تحقق راهبرد خود بردارد. اگر چه ساترا تمركز اصلي خود را در وضع قواعد بر بسترهاي انتشار قرار داده است اما بر اساس تجربيات بين‌المللي يك نظام تنظيم‌گري كارآمد و پويا كه منجر به توسعه صنعت مي‌شود بدون تعيين نسبت با ساير اجزاي زنجيره ارزش كارايي نداشته فلذا ساترا از نگاهي يكپارچه در تنظيم مقررات بهره مي‌برد.
آنچه از روز اول تاسيس اين سازمان به كرات و در مصاحبه‌هاي مختلف توسط مسوولان ساترا مورد تاكيد قرار گرفت، مداخله محوري تنظيم‌گرايانه اين سازمان عمدتا ناظر بر ارايه‌دهندگان خدمات بوده كه همچنان همين مسير در حال پيگيري است. لذا حوزه فعاليت اين سازمان همانند تمام رگولاتورهاي رسانه‌هاي صوت و تصوير فراگير در دنيا از انتشار شروع مي‌شود. به عبارت بهتر ساترا مسير تنظيم‌گري محتوا را از دريچه انتشار طراحي و اجرايي‌سازي كرده است. مسائل مرتبط با حوزه مالكيت فكري، حريم خصوصي، قوانين محتوايي براي انتشار، انحصار در بازار و... كه همه آنها در رسانه و پس از انتشار رخ مي‌دهد، در حوزه فعاليت‌هاي سازمان تنظيم مقررات رسانه‌هاي صوت و تصوير فراگير در فضاي مجازي قرار مي‌گيرد و اين سازمان قصد ورود پيشيني به مجوز‌هاي توليد سريال ندارد زيرا اين توليدات عمدتا توسط توليد‌كنندگان مستقل از رسانه به انجام مي‌رسد. همان‌گونه كه تا پيش از اين سريال‌هاي شبكه نمايش خانگي كه معمولا با هدف انتشار در قالب لوح فشرده از نهادهاي قانوني مجوز مي‌گرفتند، امكان پخش از رسانه‌هاي صوت و تصوير را داشتند، در آينده نيز همين رويه ادامه دارد. ولي در دو ماه گذشته وزارت ارشاد از صدور مجوز جديد در حوزه سريال امتناع كرده و شنيده‌ها حاكي از اين است كه مرجع صدور «مجوز توليد» سريال‌هاي شبكه نمايش خانگي قرار است از اين وزارتخانه خارج و به يك دستگاه فرهنگي ديگر منتقل شود. ساترا ضمن احترام به تصميم‌گيران حوزه فرهنگ كشور، همانند گذشته هر نهادي كه متولي قانوني صدور «مجوز توليد» باشد را به رسميت مي‌شناسد و با آن حداكثر همكاري ممكن را انجام مي‌دهد. اما برنامه‌هاي تركيبي و تلويزيوني مانند مسابقات، جُنگ‌ها، برنامه‌هاي گفت‌وگو محور و... كه معمولا توسط رسانه صوت و تصوير توليد مي‌شود و نيازمند پيش توليد جدي نيستند و همچنين فاصله ضبط و پخش آنها در اغلب موارد به كمتر از چند روز مي‌رسد، در حوزه فعاليت‌هاي رسانه‌هاي تحت مجوز ساترا قرار مي‌گيرد. طبيعتا مطابق دستورالعمل‌هاي ساترا مورد بررسي قرار مي‌گيرد. حال مي‌توان دقيق‌تر به مطالب رسانه‌اي اخير رجوع كرد و صحت و سقم ادعاهاي مطرح شده را مورد ارزيابي قرار داد.
مديركل تنظيم و تدوين مقررات ساترا