كشف غار لاسكو

مونتينياك شهر كوچكي است در جنوب‌غربي فرانسه. در چنين روزي از سپتامبر سال 1940 چند نوجوان از اهالي آنجا براي بازي از شهر بيرون زدند و سگ‌شان را هم همراه خودشان بردند. به نزديك غارهاي بيرون شهر كه رسيدند سگ گم شد و آنها در جست‌وجويش وارد غاري شدند و ناخواسته يكي از مهم‌ترين آثار به جاي مانده از انسان پيش از تاريخ را كشف كردند. روي ديوارهاي داخلي غار موسوم به لاسكو كه آن روز اتفاقي كشف شد حدود 600 نقاشي و نزديك به 1500 تصوير حكاكي شده وجود دارد كه قدمت‌شان به 15 تا 17 هزار سال، يعني به دوران پارينه سنگي متاخر برمي‌گردد. بيشتر اين تصاوير كه جزييات برخي آنها انصافا حيرت‌انگيز است حيواناتي مثل اسب و آهوي سرخ و گوزن زرد و گاو و گربه وحشي است، اما نقاشي‌هايي از چند موجود ديگر هم ميان‌شان ديده مي‌شود كه نامي براي‌شان نمي‌شناسيم و مي‌گويند كه احتمالا موجوداتي افسانه‌اي و اساطيري‌اند و به باورهاي انسان آن عصر از نيروها و موجودات فراطبيعي ارتباط پيدا مي‌كنند. در ميان آن همه تصوير نقاشي و حكاكي شده، فقط يك تصوير شبيه به انسان به چشم مي‌خورد كه آن‌هم موجود نري است با سر يا ماسك پرنده كه به گفته برخي اهل فن زماني نگهبان (يا متولي) آن مكان بوده است. هر چند ديگراني هم هستند كه معاني ديگري براي آن تصوير قائلند و از حضور يك انسان ميان آن همه حيوان تفسير متفاوتي دارند. اما خود غار لاسكو، چنان‌كه باستان‌شناسان مي‌گويند در دوره‌اي بسيار طولاني، براي چندين و چند نسل از انسان‌هاي آن عصر محلي بوده است كه مناسك پيش و پس از شكار را در آنجا برگزار مي‌كردند و از اين‌رو مي‌توان گفت كه غار لاسكو براي انسان پارينه سنگي تقدس و حرمت زيادي داشت. فرانسوي‌ها چند سال بعد از كشف لاسكو، غار را تجهيز و براي ورود مردم عادي مهيا كردند و از آن موزه‌اي طبيعي براي كسب درآمد ساختند. غار تا 1963 به روي عموم باز بود اما به مرور و با افزايش رفت و آمدها، خطر تخريبش هم بالا گرفت و دولت فرانسه به ناچار دستور به بستن ورودي آن داد. از آن پس مردم عادي از ورود به آن منع شدند و فقط دانشمندان يا افراد خاص، آن‌ هم با كسب مجوز امكان دسترسي به غار و مشاهده محيط داخل آن را دارند، اما چون نمي‌شد جلوي كنجكاوي مردم را گرفت و نيز از درآمدش هم چشم‌پوشي كرد چند سال بعد موزه‌اي دقيقا شبيه به غار لاسكو ساختند كه سال 1983 افتتاح شد و هنوز هم فعال است و هر سال چند ده هزار نفر بازديدكننده دارد. البته ناگفته نماند كه نقاشي‌هاي غار لاسكو، قديمي‌ترين آثار كشف‌شده اينچنيني نيستند و نمونه‌هاي قديمي‌تري هم در خود فرانسه، هم در نقاط ديگر جهان از برزيل گرفته تا اسپانيا و حتي در اندونزي پيدا شده است. نويسنده معروف آندره مالرو كه چند بار به لاسكو رفته بود در ضد خاطرات، خاطره‌اي از يكي از اين سفرهايش دارد كه سرنوشت سه نفر از نوجوان‌هاي كاشف غار را معلوم مي‌كند. مي‌نويسد: «از راهنماي دوست‌داشتني و باهوش مي‌پرسم: 
- بچه‌هايي كه مي‌خواستند توله‌سگ‌شان را پيدا كنند چه شدند؟
- خود منم.
تقريبا چهل ساله است.
- راستش را بخواهيد، توله‌سگ بهانه بود. من و همبازي‌هايم دنبال ماجرا مي‌گشتيم.
- همبازي‌ها چه شدند؟
- يكي در مبارزه مخفي كشته شد، آن يكي هم مقاطعه‌كار است.»