كلاس سر در گم!
محمد بلوچ زهي
اكنون كه دو هفته از آغاز سال تحصيلي مي‌گذرد كلاف سر در گم كرونا ويروس در عرصه آموزش پيچيده‌تر از روزهاي نخست بازگشايي مدارس، سردرگمي را براي كلاس‌هاي درس و مدرسه به وجود آورده و معضلات و چالش‌هايي تازه پيش روي آموزش و پرورش. اما چالش‌هاي اين روزهاي كرونايي مدارس و سيستم آموزشي در سيستان و بلوچستان به‌دليل پايين بودن سطح آگاهي عمومي و نبود زيرساخت‌هاي لازم متفاوت‌تر از ساير نقاط كشور از دل فقر امكانات و نارسايي‌هاي موجود ظهور و بروزي دگرگونه تجربه نموده و همين امر به مراتب فضاي آموزش در اين استان كم برخوردار را دچار پيچيدگي‌هاي خاص و مصائبي بي‌شمار و نگران‌كننده كرده كه در ادامه به بخشي از اين مشكلات و موانع خاص و متعدد سد راه آموزش استان به اختصار پرداخته خواهد شد. در شرايطي كه اين استان رتبه نخست آمار ترك تحصيل دانش‌آموزان كشور را به خود اختصاص داده يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي دلسوزان و علاقه‌مندان توسعه نظام آموزشي پس از آغاز سال تحصيلي جديد زير سايه كرونا نگراني از احتمال افزايش چشمگير آمار ترك تحصيل دانش‌آموزان مقاطع مختلف در اين استان محروم بود كه اكنون در صورت تداوم وضعيت فعلي دور از انتظار نيست كه اين احتمال رنگ عمل به خود بگيرد. مي‌دانيم كه يكي از مهم‌ترين عوامل موثر و دخيل در ترك تحصيل دانش‌آموزان بلوچ و سيستاني وضعيت بد معيشتي و اقتصادي خانواده‌هاست و فقر فراگير در منطقه. بنابراين اكثر والدين نيازمند به محض رسيدن دانش‌آموز به دوره راهنمايي مانع از ادامه تحصيل فرزندان خويش خواهند شد و كودكان را براي تامين كمك خرج زندگي به كار خواهند گماشت. با اين وضعيت بايد توجه داشت بسياري از خانواده‌ها در اين استان محروم كه از قضا شمار بيكاران بالا و قابل توجهي نيز دارد و پايين‌ترين شاخص كسب درآمد را، با شيوع كرونا يا از كار بيكار شده‌اند و يا اينكه با كاهش چشمگير درآمد و اخذ دستمزد روبه‌رو هستند.
بنابراين فشارهاي اقتصادي تحميل شده بر خانواده‌ها و تامين نشدن نيازهاي اوليه جاري زندگي مزيد بر علت خواهد شد براي ترك تحصيل دانش‌آموزان كم بضاعت و گماردن كودكان به كار اجباري توسط والدين.
افزايش چشمگير هزينه‌هاي تحصيلي و ناتواني خانواده‌هاي نيازمند از تهيه لباس، كيف، كفش، لوازم تحرير و ساير ملزومات تحصيلي نيز دست به دست هم داده تا صداي زنگ هشدار افزايش قابل توجه آمار ترك تحصيل دانش‌آموزان اين استان محروم بيش از پيش به گوش برسد. اين‌ها تنها فقط بخش كوچكي از متعدد مصائب و موانعي است كه اكنون كرونا پيش روي خانواده‌ها و سيستم آموزشي سيستان و بلوچستان قرار داده حال اگر افزايش هزينه‌هاي تحصيلي جديد از جمله هزينه ماسك، مواد ضدعفوني‌كننده، تبلت يا گوشي‌هاي هوشمند و اينترنت كه اكنون بر دوش خانواده‌ها سنگيني مي‌كند را بر اين موارد اضافه كنيم ديگر به كجاي اين شب تيره بياويزيم قباي ژنده خويش را. يكي از مهم‌ترين عامل در افت تحصيلي دانش‌آموزان و پايين بودن كيفيت آموزشي مناطق محرومي چون سيستان و بلوچستان بر مي‌گردد به كيفي نبودن نيرو‌هاي انساني موجود در سيستم آموزشي كه همين معضل به خودي خود پديد آورنده بسياري از چالش‌هاي كنوني كرونايي عرصه آموزش خواهد بود.
در اينجا استناد خواهم نمود به گزارش‌هاي رسيده و بازديدهاي انجام گرفته از مدارس و آموزشگاه‌هاي سطح شهرها و روستاها كه بدون رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و در نظر نگرفتن رفتارهاي احتياطي فعاليت مي‌كنند.
براي مثال طبق دستورالعمل ستاد ملي كرونا آبخوري‌ها و بوفه‌هاي مدارس در حال حاضر تعطيل هستند اما اين در حالي است كه آبدارخانه‌هاي بسياري از مدارس كمافي‌سابق به فعاليت خود ادامه مي‌دهند و بساط چاي كادر آموزشگاه‌ها و دست اندركاران مدارس همچنان هست پا برجا. يا اينكه مطابق همين دستورالعمل كليه دانش‌آموزان و دست اندركاران و عوامل آموزشگاه‌ها و مدارس ملزم به استفاده از ماسك هستند اما متاسفانه طبق گزارش‌هاي موجود بسياري از معلمان و مديران آموزشگاه‌ها اين مورد را نيز ناديده مي‌گيرند. با مشاهده و گزارش ناآگاهي، بي‌ملاحضگي، رواج باورهاي غلط و نگرش‌هاي سطحي و عاميانه در مدارس نياز به آموزش‌هاي لازم در اين زمينه و ارتقاي‌سطح آگاهي معلمان بيشتر احساس مي‌شود. نبايد فراموش كرد بسياري از مدارس در سيستان و بلوچستان يا فاقد سرويس بهداشتي هستند يا اينكه سرويس‌هاي بهداشتي موجود از لوله‌كشي آب محرومند كه همين امر مي‌تواند خطري جدي تلقي شود براي شيوع و گسترش ويروس كرونا. اكنون هرچه بيشتر از سپري شدن روزها و هفته‌هاي سال تحصيلي مي‌گذرد كم‌كمك سر و كله چالش‌ها و موانع و مصائب بي‌شمار يكي پس از ديگري پررنگ‌تر مي‌شود ظاهر. حال با اين تفاسير اگر آموزش‌هاي مجازي و استفاده از اپليكيشن شاد نيز جايگزين آموزش حضوري در مدارس گردد باز هم به دليل پايين بودن ضريب دسترسي بسياري از روستاهاي مناطق محروم به اينترنت سيستم آموزشي تعطيل خواهد شد و قفل. بنابراين ضرورت دارد كه نسخه‌هاي نظام آموزشي كشور متناسب با شرايط، موقعيت و در نظر داشتن فرهنگ مردمان هر منطقه پيچيده شود نه به صورت كلي و يكسان براي همه. خير پيش.