مقامات كشوري و لشكري بر ناكامي امريكا در فعال كردن مكانيسم ماشه تاكيد كردند
اسلحه بي‌گلوله
مقامات دولت امريكا گفته‌اند كه اقدامات تنبيهي و تحريمي را عليه ايران كليد خواهند زد. مقامات داخلي اما معتقدند امريكا نمي‌تواند هيچ اقدام تحريمي عليه جمهوري اسلامي انجام دهد. امريكايي‌ها بر ابرقدرت بودن‌شان حساب باز كرده و ايران هم به توافق برجام استناد مي‌كند. مقامات داخلي آن‌چنان به عدم همراهي ساير كشورهاي عضو شوراي امنيت و ۱+۴ با امريكا اميد دارند كه اخيرا حسن روحاني گفته‌بود شنبه و يكشنبه روز پيروزي ملت ايران است. اظهاراتي كه ابتدا در لفافه و تلويحي به نظر مي‌رسيد اما مشخص شد كه موضوع مورد اشاره روحاني «مكانيسم ماشه» و البته ايستادن كشورهاي ذي‌نفوذ سمت برجام و نه امريكاست. چه آنكه پس از اين اظهارات، محمدجواد آذري‌جهرمي نيز در پاسخ به پرسش يكي از كاربران توييتر نوشت: «امريكا مي‌خواهد تحريم‌ها را تشديد كند و شوراي امنيت سازمان ملل موافقت نخواهد كرد.» اظهاراتي كه نشان مي‌دهد هر قدر دولت ايران و باقي كشورهاي عضو اين توافق بر حفظ آن اصرار داشته و براي آن تلاش مي‌كنند، امريكا در تلاش براي رويارويي با تهران است. همچنين پيش از اين آلمان، بريتانيا و فرانسه خط خود را از امريكا جدا كرده و در بيانيه‌اي خواهان تداوم تعليق تحريم‌هاي ايران شدند. اما آنچه ديروز ساعاتي مانده تا تكليف تحريم‌هاي شوراي امنيت عليه ايران مشخص شود يك‌صدا از تريبون‌هاي داخلي شنيده شد، اين بود كه به‌كارگيري اين مكانيسيم جايگاه حقوقي ندارد، عملا اجرايي نخواهد شد و آنچه از خط و نشان امريكا حاصل مي‌شود، تنها به كار انتخابات ماه آينده آنها مي‌آيد. حال امريكا چه ماشه را بچكاند چه نه، به نظر نمي‌رسد گلوله‌اي در اين اسلحه باقي مانده باشد كه به سمت ايران پرتاب كند.
نگران نيستيم
اگرچه رييس‌جمهوري پيش‌تر از اين و در روز چهارشنبه صحبت از «پيروزي ملت بزرگ ايران» را ميان آورد و تلويحا اذعان كرد كه معتقد است امريكا براي اقناع شوراي امنيت همچون دفع گذشته توفيقي كسب نخواهد كرد و وزير ارتباطات نيز صراحتا از عدم موافقت شوراي امنيت خبر داد، ديروز هم علي ربيعي، سخنگوي دولت در يادداشتي مفصل در روزنامه دولتي ايران به اين موضوع پرداخت و تاكيد كرد كه ايران هيچ نگراني بابت مكانيسم ماشه ندارد. اين زبان منفصل دولت در اين يادداشت تاكيد كرد كه در دو سال گذشته امريكا همواره تلاش كرد تا باقي كشورها را براي خروج از برجام متقاعد و البته تهران را به خروج از آن تحريك كند اما موفق نشد و حالا در زمان باقي‌مانده تا انتخابات تلاش دارد تا توجهات را از كارنامه داخلي منحرف كرده و دنبال يك ماجراجويي تازه باشد. اما فارغ از تشريح شرايط ايالات‌متحده، ربيعي تلاش كرده تا در اين يادداشت به برجام‌ستيزان نهيب بزند و آنها را متوجه شرايط خطير اين روزها كند. چه آنكه در اين يادداشت تاكيد كرده دولت نگران فعال شدن مكانيسم ماشه نيست، بلكه نگران آن است كه ماشه از سوي ناآگاهان داخلي چكانده شود كه «هنوز مشت امريكا براي‌شان باز نشده» و نمي‌دانند كه با «بالا بردن تب برجام‌ستيزي» در زمين امريكا بازي مي‌كنند. او در همين راستا بر انسجام سياسي داخلي تاكيد كرد.
بازي تبليغاتي است
علاوه بر دولت كه در اين چند روز منتهي به روز تصميم‌گيري شوراي امنيت بارها اعلام كرده كه هيچ نگراني از فعال شدن مكانيسم ماشه ندارد، ديروز علي‌اكبر ولايتي، مشاور امور بين‌الملل رهبر انقلاب و عضو هيات نظارت بر برجام نيز تلاش‌هاي دونالد ترامپ را يك بازي تبليغاتي توصيف كرد. او البته با نگاهي ديگر و نه از منظر عدم همراهي اروپاييان و ساير كشورها با امريكا، تصميم ايالات‌متحده را نقد كرد. ولايتي اذعان كرد كه امريكايي‌ها به شكلي و اروپاييان هم به شكلي ديگر برجام را «نقض» كرده بنابراين اين توافق اساسا «اعتباري» ندارد كه حالا نگران نقض آن باشيم. «تبليغ و سروصدا و تلاش براي جذب افكار عمومي در داخل امريكا» توصيف ولايتي از اقدامات اخير ايالات‌متحده امريكا بود كه فعال كردن مكانيسم ماشه را نيز در همين راستا تعريف كرد. با اين حال برخلاف آنچه ربيعي يا به تعبيري تريبون دولت مبني بر انسجام سياسي از كنشگران خواسته بود، ولايتي تلويحا از دولت انتقاد كرد و گفت كه نبايد در راستاي يك ديپلماسي ضعيف به انتخابات آبان امريكا دل بست، چراكه «ما تعهدات‌مان را انجام داديم اما طرف مقابل تحريم‌ها را برنداشت پس برجام يكطرفه اعتباري ندارد. مكانيزم ماشه هم يك بازي تبليغاتي است.»
جايگاه حقوقي ندارد
در ميان اظهارنظرهاي روز شنبه در مورد مكانيسم ماشه، صداي قوه مقننه نيز شنيده شد. مجتبي ذوالنوري، رييس كميسيون امنيت ملي مجلس يازدهم در آستانه اقدامات امريكا خبر داد كه در نشستي با حضور نمايندگان و برخي كارشناسان اين حوزه طرح سه فوريتي مقابله با اقدام امريكا در كميسيون بررسي شده تا در صحن علني روز يكشنبه درباره عملكرد و رفتار امريكا تصميم‌گيري شود. او البته تاكيد كرد كه خروج از NPT جزو پيشنهادات اين طرح نيست. همچنين رييس كميسيون امنيت ملي مجلس ترجيح داد اقدام جديد امريكا را از لحاظ حقوقي بررسي و تاكيد كرد كه اساسا «امكان فعال كردن مكانيسم ماشه توسط امريكا وجود ندارد زيرا جايگاه ايالات‌متحده حقوقي و قانوني نيست» و مكانيسم ماشه تنها مي‌تواند به درخواست يكي از اعضاي ۱+۴ فعال شود و ايالات‌متحده از برجام خارج شده است.
انتقام مي‌گيريم
از تريبون نظاميان هم ديروز صداي اعتراض به تصميم امريكا شنيده شد. همزمان با واكنش‌هاي نهادهاي مختلف سياسي در داخل كشور نسبت به درخواست امريكا براي فعال شدن مكانيسم ماشه، سردار حسين سلامي، فرمانده كل سپاه پاسداران هم كه در مراسم صبحگاه مشترك ستاد فرماندهي كل سپاه حضور داشت از اين تريبون استفاده كرد و در مورد مكانيسم ماشه گفت از آنجا كه امريكا اين روزها در منزوي‌ترين حالت سياسي خود به‌سر مي‌برد «مطمئن هستيم اگر مكانيزم ماشه امريكا چكانده هم شود، گلوله‌اي از آن شليك نخواهد شد.» سلامي همچنين به امريكا هشدار داد كه «وعده انتقام ما از شهادت سردار سليماني؛ قطعي، جدي و واقعي است.» و گفت: «امريكايي‌ها بدانند هر كسي را كه در ماجراي ترور ناجوانمردانه سردار سليماني نقش داشته است، مي‌زنيم و اين يك پيام جدي است. امروز هم همين است و اگر تار مويي از سر يك ايراني كم شود، كرك و پشم شما را به باد مي‌دهيم.» روز پنجشنبه ۲۰ آگوست مطابق با ۳۰ مرداد وزارت خارجه امريكا با ارسال نامه‌اي به اطلاع شوراي امنيت رساند كه قصد دارد «مكانيسم ماشه» را درباره پرونده هسته‌اي ايران و برجام فعال كند. آن‌طور كه در توافق‌بين‌المللي برجام منعقد شده و در قطعنامه ۲۲۳۱ به تصويب رسيده درصورتي كه ايران به تعهدات برجامي خود عمل نكند، امكان بازگشت تمامي تحريم‌هاي شوراي امنيت به صورت خودكار وجود دارد. امريكا تلاش دارد با اتكا به اين بخش از برجام شوراي امنيت را به بازگردادن تحريم‌ها ترغيب كند كه البته از آنجا كه سال ۲۰۱۸، ۱۳۹۷ شمسي از توافق خارج شده عملا نمي‌تواند با استناد به مفاد آن اقدامي انجام دهد. همچنين تا چندي ديگر بر‌اساس توافق برجام تحريم‌هاي تسليحاتي ايران برداشته مي‌شود كه ايالات‌متحده تلاش كرد در اين زمينه هم سنگ‌اندازي كرده و تحريم‌هاي تسليحاتي ايران را تمديد كند.