فرار از تبعيض

«دوست دارم بازيگر شوم»؛ اين جمله‌اي از آنيتا ايران‌نژاد است كه روزگاري براي تست بازيگري در «درخت گردو»ي محمدحسين مهدويان، مقابل دوربين ايستاد و به زبان كردي سوراني صحبت كرد. دخترك ۸ ساله‌اي كه تمام تلاشش را به كار گرفت، تا شايد ديده شود، شايد بازيگر شود و شايد سرنوشت خانواده‌اش را تغيير دهد. خانواده‌اي ۵ نفره كه روياي بازيگري و تغيير سرنوشت دخترشان تعبير نشد و تصميم گرفتند اين روياهاي بزرگ را جايي آن‌ سوي مرزها دنبال كنند. رسول ايران‌نژاد كارگر ساختماني و همسرش خانه‌دار بود. زوجي كه به ‌دليل شرايط بد اقتصادي، ارديبهشت‌ماه امسال، ايران را با روياي مهاجرت به مقصد انگليس ترك كردند. آنها و 3 فرزندشان از محل زندگي‌شان در روستاي گلينه از توابع سردشت به تركيه، از تركيه به ايتاليا و پس از ۲۰ روز قرنطينه به فرانسه مي‌روند. پس از چند نوبت تلاش ناكام براي سفر با قطار تا انگلستان، تصميم مي‌گيرند خود را با قايق به آنجا برسانند. رسول ايران‌نژاد (۳۵ ساله)، همسرش شيوا محمدپناهي (۳۵ ساله) و فرزندان‌شان آنيتا (۹ ساله)، آرمين (۶ ساله) و آرتين (۱۵ ماهه) ششم آبان‌ماه سوار بر قايقي كه مي‌پنداشتند زورق اميدشان است، به سوي كانال «مانش» مي‌روند تا از آنجا خود را به انگليس برسانند. اين قايق اما نزديك شهر دانكرك فرانسه دچار حادثه مي‌شود و از ميان 19 سرنشين قايق، تمامي اعضاي خانواده ۵ نفري ايران‌نژاد جان خود را از دست دادند. خبري كه بازتابي گسترده در رسانه‌هاي خارجي داشت و اگرچه تا پيش از آن كمتر كسي از زندگي اين ۵ نفر خبردار بود، با مرگ به صفحه اول بسياري از رسانه‌ها رفتند.  وضعيت نامساعد معيشتي مرزنشينان سردشت اما ماجراي امروز و ديروز نيست و زندگي به برخي مردم شهرهاي مرزي و طبيعتا سردشت، چندان روي خوش نشان نداده است. همين موضوع باعث شده كه چنانكه نماينده مردم اين شهر در مجلس يازدهم گفته، در ۵ ماه گذشته بيش از 1000 نفر از مردان و زنان سردشتي دست به مهاجرت بزنند. آماري كه اگرچه بيشتر شامل مردان جوان است اما ۲۰ تا ۳۰ درصد آن هم متعلق به خانواده‌هايي است كه با همديگر دست به مهاجرت زده‌اند. آن‌طور كه كمال حسين‌پور، نماينده مجلس هم گفته در شهرك صنعتي سردشت حتي 2 كارخانه صنعتي هم فعال نيست و علاوه بر اينكه ميزان فعاليت صنعتي اين شهر به ‌گفته اين نماينده، صفر است، امكان كشاورزي هم براي مردم اين شهرستان به‌ دليل پوشش جنگلي، چيزي در همين حد و حدود است. مهاجرت مردم سردشت به كشورهاي ديگر اما علاوه ‌بر نبود شغل، دليل ديگري هم دارد؛ «تبعيض فاحش» شهرهاي مرزي با مركز كشور، تعبيري است كه عثمان مزين، وكيل دادگستري سردشتي از آن مي‌گويد و نبود امكانات آموزشي، شغلي و رفاهي را علت انتخاب «كولبري» براي امرار معاش مردم اين منطقه در طول سال‌هاي گذشته مي‌داند. شغلي كه به‌ گفته اين وكيل دادگستري نتيجه آن «نقص عضو» يا «كشته شدن» است. چنانكه آمار اعلام شده هم نشان داده در سال ۹۸، بر اثر واكنش نيروي انتظامي يا حوادث طبيعي ۷۰ كولبر كشته و ۱۵۴ نفر زخمي شده‌اند. حالا اما همان درآمد ناچيز كولبري هم كه بر اثر جابه‌جايي بارهاي چند ده‌كيلويي از كوه‌ها نصيب مردم مي‌شد، تا حدودي قطع شده است. بنا به گفته كمال حسين‌پور، از ۳ بازارچه مرزي سردشت، ۲ مورد تعطيل شده‌اند. تورم افسارگسيخته ماه‌هاي اخير كه بر اثر تحريم‌هاي امريكا عليه ايران و همچنين افزايش شيوع كرونا رخ داده هم دست به دست هم داده تا وضعيت اقتصادي اين مردم مرزنشين را بيش از پيش به وخامت بكشاند. مردمي كه ساكن «اولين شهر شيميايي جهان» هستند و به ‌گفته نماينده فعلي شهروندانش در مجلس، همين حالا هم ۴هزار نفر جانباز شيميايي در آن زندگي مي‌كند، اما براي ۱۲۰هزار شهروند آن تنها يك بيمارستان ۹۶ تختخوابي وجود دارد.  تمامي اين عوامل كه كمال حسين‌پور در گفت‌وگويي با رويداد 24، از آن به عنوان شرايط «بسيار سخت سردشت» ياد كرده، باعث مي‌شود، خانواده‌هايي مانند ايران‌نژاد،‌ دار و ندارشان را بفروشند و به‌رغم تمام مخاطرات، دست به مهاجرت بزنند. اما «مهاجرت» تنها راه‌حل مردم سردشت نيست؛ چنانكه عثمان مزين هم به اين مهم تاكيد كرده و گفته كه اگر شرايط «زندگي عادلانه» براي اين افراد فراهم شود و بتوانند به راحتي امرار معاش كرده و تبعيض ميان كردستان و مناطق مركزي از بين برود، جوانان ناچار به ترك وطن و حضور در كشور‌هاي اروپايي نيستند؛ چه آنكه بسياري از اين مهاجران در كشور‌هاي اروپايي ناچارند مشاغل سطح پايين را بپذيرند. اين همان نكته‌اي است كه به سبب آن، نماينده مردم سردشت در مجلس از مسوولان مي‌خواهد تا آنچه در توان دارند براي فعال كردن صنعت در سردشت و رونق‌بخشي به مرز‌ها به كار گرفته و بازارچه‌هاي مرزي تعطيل را هم فعال كنند تا مردم در شهرشان داراي شغل و درآمد بوده و جان خود را براي مهاجرت از كشور به خطر نيندازند.