۴۱ سال پس از تسخير

 سيزدهم آبان‌ماه ۴۱ سال پيش، گروهي از دانشجويان و فعالان دانشجويي 4 دانشگاه تهران كه خود را دانشجويان پيرو خط امام مي‌ناميدند، به سفارت ايالات متحده امريكا در تهران واقع در خيابان طالقاني حمله كرده و ديپلمات‌هاي امريكايي را گروگان گرفتند. ماجرا از آنجا كليد خورد كه شاه پس از خروج از كشور و بعد از مدتي سرگرداني در اينجا و آنجاي جهان، به امريكا رفت. موضوعي كه خشم طيفي از دانشجويان را به دنبال داشت و در نتيجه گروهي از آنان تصميم گرفتند در جريان راهپيمايي ۱۳ آبان كه به مناسبت سالروز كشتار دانش‌آموزان در سال ۵۷ رخ داده بود، سفارت امريكا را تسخير كنند. اعتراض نسبت به پذيرش شاه ازسوي دولت امريكا، اعتراض به عملكرد دولت موقت در ماه‌هاي پس از انقلاب، شناسايي جاسوسان امريكايي و عوامل داخلي آنها، پايان دادن به توطئه‌گري و سلطه‌جويي‏هاي امريكاييان در ايران، نشان دادن ضربه شستي به ايالات متحده به تلافي طراحي و اجراي كودتاي ۲۸ مرداد ۳۲، اعتراض به امريكا به‌علت ايجاد فشار تبليغاتي انحصاري و كمك و حمايت از افراد ضدانقلاب و فراري عليه انقلاب اسلامي ازجمله مواردي بود كه ازسوي دانشجويان به عنوان دلايل تسخير سفارت عنوان شد. ماجرايي كه ابتدا از حمله گروهي ۳۰ نفره به اين سفارتخانه آغاز شد اما با تسخير كامل محل و همچنين گروگان‌ گرفتن ۶۶ ديپلمات امريكايي و كاركنان سفارت ايالات متحده در تهران ادامه يافت و درنهايت ۵۲ نفر از اين افراد، 30 دي‌ماه 59 يعني ۴۴۴ روز بعد از تسخير سفارت آزاد شدند.
غائله تسخير اما در اين 444 روز چنان جدي شد كه بسياري از آن به عنوان بزرگ‌ترين و آغازگر بحران‌هاي ميان دو كشور ايران و امريكا و بعضا «انقلاب دوم» ياد مي‌كنند؛ اقدامي كه اگرچه سال‌هاي بعد بسيار محل بحث كارشناسان قرار گرفت اما دستكم در آن روزها، با اجماعي نسبي مورد حمايت بود. بماند كه حالا پس از گذشت ساليان، بيش از آنكه نفس تسخير سفارت مورد انتقاد باشد، ادامه آن تا بيش از يك سال محل بحث است. چنانچه علي مطهري، فرزند شهيد مطهري و نايب‌رييس مجلس دهم در چهل و يكمين سالگرد تسخير سفارت امريكا بار ديگر بر اين مهم تاكيد كرده و گفته است كه «اگر تسخير سفارت امريكا را با شرايط ويژه اول انقلاب توجيه كنيم ادامه 444 روزه آن را نمي‌توانيم به عنوان يك كار ضروري و مفيد توجيه كنيم.» او يكي از كساني است كه اين اقدام را عامل «مخدوش شدن چهره انقلاب اسلامي در دنيا» و «زمينه‌ساز حمله صدام به امريكا» و «تحريم‌ها»يي مي‌داند كه امروز همچنان بر كشور تحميل مي‌شود. با وجود انتقاداتي كه برخي سياسيون طول سال‌هاي گذشته نسبت به اقدام دانشجويان در سال ۵۸ وارد دانسته و آن را «اشتباه» خوانده‌اند اما تمام طول اين سال‌ها نفس تسخير سفارت به‌طور نسبي مورد حمايت قرار گرفته و به همين مناسبت هرساله روز سيزدهم آبان‌ماه مصادف با روز دانش‌آموز و تسخير سفارت امريكا، راهپيمايي‌هايي در سراسر كشور برگزار مي‌شود. هرچند امسال شيوع كرونا در كشور روال 4 دهه گذشته را تغيير داد و اين مراسم را هم از گردونه مراسم سالانه خارج كرد تا راهپيمايي ۱۳ آبان 99 كه امسال با سالروز ولادت حضرت رسول (ص) و امام صادق (ع) و البته همچون چند نوبت در سال‌هاي گذشته با روز برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري امريكا مصادف شده بود، لغو شود. از زمان شيوع كرونا در ايران كه اولين مورد آن، سي‌ام بهمن‌ماه ۹۸ درست ۳ روز پيش از برگزاري انتخابات مجلس يازدهم شناسايي و اعلام شد، مراسم متعددي به اين سرنوشت دچار شده‌اند. لغو نماز جمعه پس از ۴ دهه برگزاري، بستن حرم حضرت معصومه (س) و امام رضا (ع)، محدوديت در برگزاري عزاداري محرم، لغو راهپيمايي اربعين، لغو راهپيمايي روز قدس پس از ۴۱ سال برگزاري و حالا لغو راهپيمايي و مراسم‌هاي روز ۱۳ آبان دستاورد شيوع كرونا طول ۹ ماه گذشته است. دوازدهم آبان‌ماه و درست روزي كه تعداد كشته‌هاي كرونا در كشور به بالاترين ميزان يعني ۴۴۰ نفر رسيد، حجت‌الاسلام سيدمحسن محمودي رييس شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي استان تهران خبر داد كه بنابه توصيه ستاد استاني مقابله با ويروس كرونا، مراسم گراميداشت ۱۳ آبان در مناطق مختلف استان تهران لغو شده است. با اين وجود اما مسوولان، چهره‌هاي سياسي و نهادهاي مختلف كشور مطابق رسم هر ساله اقدام به صدور بيانيه و اظهارنظر در اين رابطه كردند.
وزارت دفاع به همين مناسبت ۱۳ آبان‌ماه را به عنوان يكي از نقاط عطف مبارزات تاريخي انقلاب اسلامي ايران در شكستن هژموني و هيمنه طواغيت عالم توصيف كرد كه توانسته به عنوان نماد راستين استكبارستيزي و تحول در نگرش و رفتار نسبت به كشورهاي زورگوي عالم در تقويم پرافتخار رويدادهاي ايران اسلامي ثبت شود. وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح در اين بيانيه تاكيد كرد كه تقويت قدرت و اقتدار دفاعي مردم پايه، بومي و متكي به علم و دانش فرزندان دانشمند خود را به عنوان راهبرد اساسي و راه نجات كشور در برابر زورگويي شيطان بزرگ سرلوحه قرار داده است. همچنين شوراي نگهبان در بيانيه‌اي كه به همين مناسبت صادر كرد، وقايع ۱۳ آبان را مبدا تاريخ استكبارستيزي مردمي آگاه و هوشياري عنوان كرد كه مقابل انواع توطئه‌هاي دشمن ازجمله جنگ نظامي، سياسي و جنگ همه‌جانبه اقتصادي و تحريم‌ها ايستادگي كردند؛ مردمي كه به‌رغم هزينه‌هاي سنگين، ضمن به اهتزاز درآوردن پرچم اسلام و ايران، عزتمندانه آفاق انقلاب اسلامي را در داخل و خارج گسترش دادند.