رونمايي از تيم سياست خارجي بايدن: بلينكن وزير خارجه، ساليوان مشاور امنيت ملي
انتخاب‌هاي امن براي تغييرات بزرگ
محمدحسين لطف‌الهي
تصميم جو بايدن، رييس‌جمهور منتخب امريكا مبني بر انتخاب دو نفر از نزديك‌ترين و وفادارترين مشاورانش در حوزه سياست خارجي به عنوان وزير امور خارجه و مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور با استقبال كارشناسان و ديپلمات‌هاي سابق ايالات متحده همراه شده و تحليلگران از اين انتخاب‌ها به عنوان نشانه‌اي از اراده جدي دموكرات‌ها براي اعمال تغييرات جدي در سياست خارجي ياد مي‌كنند.
رسانههاي امريكايي شامگاه يكشنبه به وقت محلي گزارش دادند كه بايدن قصد دارد آنتوني بلينكن 58 ساله را به عنوان وزير خارجه، جيك ساليوان 43 را به عنوان مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور و ليندا توماس – گرينفيلد 68 ساله را به عنوان سفير امريكا در سازمان ملل منصوب كند؛ انتخاب‌هايي كه تحت تاثير خصوصيات شخصي اين افراد با واكنش‌هاي متعدد – و اغلب مثبتي - همراه شد و نشان داد كه بايدن قصد بازگشت به اصول كلي سياست خارجي امريكا در دولت باراك اوباما را داشته و براي اين منظور گزينه‌اي بهتر از مشاور امنيت ملي پيشين خود و معاون سابق وزارت خارجه در دولت اوباما نيافته است.
سوزان گلاسر، خبرنگار ارشد نيويوركر درباره تغييراتي كه با اين انتخاب‌ها ايجاد خواهد شد، نوشته است كه ميان هيچ دو شخصي به اندازه بلينكن و مايك پمپئو وزير امور خارجه كنوني امريكا تفاوت وجود ندارد. سامانتا وينوگراد، تحليلگر امنيت ملي نيز در گفت‌وگو با شبكه خبري سي‌ان‌ان، بلينكن را كه به عنوان ديپلماتي «گلوباليست» شناخته مي‌شود «نقطه مقابل مايك پمپئو» وزير امور خارجه كنوني امريكا توصيف مي‌كند و تاكيد دارد كه اين انتخاب با استقبال كشورهاي اروپايي روبه‌رو خواهد شد. او مي‌گويد: «اولين تفاوتي كه مي‌توانم ميان وزير امور خارجه امروز و وزير امور خارجه دولت آينده به آن اشاره كنم، اين است كه بر خلاف پمپئو، وزير امور خارجه دولت بايدن هيچ‌گاه رقابت‌هاي سياسي داخلي را با سياست خارجي كلان امريكا اشتباه نمي‌گيرد و نمي‌گذارد اين مساله روي او اثرگذار باشد. از سوي ديگر او يكي از طرفداران ايده چندجانبه‌گرايي است و بر خلاف دولت كنوني كه راه يك‌جانبه‌گرايي را در پيش گرفته، به فكر تعامل با ديگر قدرت‌هاي دنيا به ويژه متحدان اروپايي امريكا خواهد بود». وينوگراد مي‌افزايد: «من به عنوان كارشناس زير نظر او كار كرده‌ام و مي‌دانم كه او تا چه اندازه در اداره تيم سياست خارجي دولت تواناست.» به گفته او، توني بلينكن بر خلاف بسياري از سياستمداران بسيار براي حقوق بشر ارزش قائل است و دغدغه‌هاي بسياري در اين حوزه دارد. واشنگتن‌پست درباره اين انتخاب نوشته است: جو بايدن بلافاصله پس از تحويل گرفتن قدرت تصميم دارد به توافق محيط زيستي پاريس بازگردد، خروج ايالات متحده از سازمان بهداشت جهاني را متوقف كند و درصدد احياي توافق هسته‌اي با ايران برآيد. در اين شرايط آنتوني بلينكن كه نزديكانش عقايد او در عرصه سياست خارجي را بسيار نزديك به رييس‌جمهور منتخب توصيف مي‌كنند، مي‌تواند نقش مهمي در پيشبرد سريع سياست‌هاي دولت به ويژه در ماه‌هاي نخست تصدي قدرت داشته باشد. وندي شرمن، معاون وزير خارجه در دولت اوباما و از مذاكره‌كنندگان ارشد هسته‌اي اين كشور هم تحليلي مشابه داشته و در توييتر نوشته است كه «اگر خبر انتخاب بلينكن، ساليوان و ليندا توماس – گرينفيلد صحيح باشد دولت بايدن – هريس شروع فوق‌العاده‌اي در عرصه سياست خارجي خواهد داشت». بر اساس گزارش رويترز، كساني كه با سبك مديريت او آشنا هستند، بلينكن را «ديپلمات ديپلمات‌ها» معرفي مي‌كنند كه «خوش بيان» است و در سياست خارجي كاملا تسلط دارد. تام شانون كه در دهه ۱۹۹۰ با بلينكن در شوراي امنيت ملي بيل كلينتون و در وزارت خارجه دوران اوباما كار مي‌كرد، گفت: «من هرگز نديدم كه او خونسردي خود را از دست بدهد.» بلينكن معتقد به افزايش قدرت امريكا از طريق چندجانبه‌گرايي است و در گفت‌وگويي كه در ماه اكتبر با رويترز داشت گفت كه ايالات متحده امريكا نبايد نقش رهبري خود در جهان را واگذار كند و تاكيد كرد كه گرچه به نظر مي‌رسد سخت و دشوار است، اما جايگزيني آن از نظر به خطر افتادن منافع و زندگي امريكايي‌ها بسيار بدتر است. بلينكن همچنين نگاه مثبتي به توافق هسته‌اي با ايران دارد و در ماه آگوست در مجمع امنيتي آسپن سخنراني و از توافق هسته‌اي دفاع كرد. او در پاسخ به اين سوال كه اگر بايدن رييس‌جمهور شود در مقابل ايران چه برخوردي خواهد داشت، گفت: «اگر ايران به رعايت دقيق تعهداتش بازگشت، براي ادامه توافق هسته‌اي و مستحكم‌تر كردن و طولاني‌تر شدن آن تلاش مي‌شود.»
تفاهم ترقي‌خواهان و ميانه‌روها
طبيعي بود كه انتخاب توني بلينكن و جيك ساليوان با استقبال ميانه‌روها در حزب دموكرات روبه‌رو شود. چنانكه سوزان رايس، مشاور امنيت ملي و سفير امريكا در سازمان ملل در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما در اين باره مي‌نويسد: «آنتوني بلينكن بيش از 25 سال دوست من بوده و ترديدي ندارم كه وزير خارجه‌اي عالي براي امريكا خواهد شد. شايستگي، نجابت، قدرت و احترام به كارشناسان حوزه از خصوصيات اوست كه باعث خواهد شد وزارت خارجه عملكرد بهتري داشته باشد.» با اين حال انتظار نمي‌رفت كه اين انتخاب با استقبال ويژه جريان ترقي‌خواه روبه‌رو شود اما بر خلاف تصور، مشاور سياست خارجي برني سندرز دقايقي بعد از انتشار خبر انتخاب بلينكن در رسانه‌ها از اين انتخاب به عنوان «انتخابي خوب» ياد كرد.
گاردين در اين باره نوشته است: از زماني كه جو بايدن به عنوان كانديداي نهايي حزب دموكرات در انتخابات رياست‌جمهوري انتخاب شد، توني بلينكن تلاش زيادي كرد تا بتواند با ترقي‌خواهان به نقاط اشتراكي پيرامون برخي سياست‌هاي اساسي دست يابد و از همين‌رو با وجود تفاوت‌هايي كه ميان نگاه بلينكن و نگاه ترقي‌خواهان در خصوص مسائلي نظير تعامل با عربستان سعودي و توافق‌هاي محيط‌زيستي انتخاب او با استقبال جناح چپ حزب دموكرات روبه‌رو شد. مت داس، مشاور سياست خارجي برني سندرز پس از انتشار خبر انتخاب بلينكن در توييتر نوشت: «اين يك انتخاب خوب است. توني اعتماد رييس‌جمهور منتخب را به‌طور كامل با خود دارد و از دانش و تجربه زيادي براي بازسازي سياست خارجي ايالات متحده برخوردار است». داس تصريح كرده: «داشتن يك ديپلمات عالي كه به‌طور منظم با افراد مردمي ترقي‌خواه درگير است نيز يك چيز جديد و عالي خواهد بود».
با وجود اين استقبال، نگراني‌هايي نيز پيرامون اختلافات آينده ميان بلينكن و ترقي‌خواهان وجود دارد. پس از تعابيري كه مت داس درباره بلينكن به كار برد، رشيده طالب عضو مجلس نمايندگان خطاب به داس نوشت: «فقط لطفا مطمئن شود كه او هيچ‌گاه تلاش نخواهد كرد تا مرا ساكت كxcند و مانع از صحبت كردن من درباره رفتارها و سياست‌هاي نژادپرستانه و خطرناك نتانياهو شود».
مشاور مطمئن، سفير محبوب
واشنگتن‌پست به نقل از منابعي آگاه گزارش داده جيك ساليوان دستيار سابق هيلاري كلينتون در وزارت خارجه امريكا، به عنوان مشاور امنيت ملي كاخ سفيد و دستيار بايدن معرفي خواهد شد. ساليوان نقش مهمي در هدايت كارزار انتخاباتي جو بايدن داشت و شعارهاي كارزار و همچنين سياست‌هايي را كه بايد از سوي دولت او در نظر گرفته شود، طراحي كرده بود. او همچنين حضور پررنگي در تصميم‌گيري‌هاي وزارت امور خارجه هيلاري كلينتون داشت و از همين‌رو به عنوان فردي كارآزموده و با تجربه از او ياد مي‌شود.
رسانه‌ها از ليندا توماس-گرينفيلد، سفير احتمالي امريكا در دولت بايدن نيز استقبال كرده‌اند. به نوشته آكسيوس، انتخاب اين زن سياهپوست كه در دولت قبل ايالات متحده داراي سمت عالي ديپلماتيك بود، در راستاي عمل بايدن به وعده خود براي انتخاب كابينه متنوع خواهد بود. شبكه سي‌ان‌ان هم گزارش داد توماس-گرينفيلد نامزد اصلي تصدي اين سمت است. به گزارش رويترز، گرينفيلد در دولت اوباما به عنوان دستيار وزير خارجه در امور آفريقا از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ مشغول بود. او سياست امريكا در قبال آفريقاي سياه را در دوراني پرفراز و نشيب مثل شيوع ابولا در غرب آفريقا هدايت كرد. بعد از ترك اين سمت او سمتي ارشد را در شركت استراتژي جهاني «مادلين آلبرايت» وزير خارجه پيشين امريكا برعهده گرفت، اما طبق اعلام وب‌سايت وي، در حال ترك اين شركت است.
بلينكن: حتي اگر دوست نداشته باشيم ايران به برجام پايبند بود
پس از انتشار خبر انتخاب آنتوني بلينكن از سوي جو بايدن براي تصدي وزارت خارجه در دولت آينده امريكا، مصاحبه او با فرانس 24 در سال 2019 پيرامون مساله ايران و توافق هسته‌اي مورد توجه قرار گرفت. بلينكن در اين مصاحبه با تاكيد بر اينكه «برجام يك توافق اثربخش و كارآمد بود» گفته است: «چه دوست داشته باشيم و چه دوست نداشته باشيم ايران به تعهدات خود ذيل توافق هسته‌اي پايبند بود و خروج امريكا از برجام شرايط را تغيير داد.» به گفته توني بلينكن، اگر ايران به منافع اقتصادي توافق دسترسي نداشته باشد و بهره‌اي از آن نبرد به‌طور كامل از برنامه جامع اقدام مشترك خارج خواهد شد. بلينكن تاكيد كرده علت اصلي بحران كنوني خروج امريكا از توافق هسته‌اي بود.