موافقت نمايندگان با دو فوريت طرحي به نام لغو تحريم‌ها و براي
خروج از برجام و تهديد به خروج از پروتكل الحاقي
واكنش مجلس به ترور
روز گذشته و 48 ساعت پس از اعلام خبر ترور محسن فخري‌زاده و شهادت او در آبسرد دماوند، نمايندگان يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي كه در روزهاي گذشته يكي پس از ديگري با اظهاراتي مدعي نقش برجام در ترور اين دانشمند موشكي ايران شده بودند و بيش از هر فرد و نهاد، حسن روحاني و دولت دوازدهم را مورد انتقاد قرار دادند، گرد هم آمدند. طبيعي بود كه حضور حدود 250 اصولگرا كنار هم موجبات انتقاداتي تند و تيزتر به دولتي‌ها و سبك و سياق پيگيري امور در سياست خارجي را فراهم آورد ولي شايد كمتر كسي تصور مي‌كرد كه نمايندگان مجلس يازدهم به سراغ دو فوريت طرحي بروند كه در صورت تصويب و تاييد نهايي آن نه تنها تمام اقدامات دولت‌هاي يازدهم و روز گذشته و 48 ساعت پس از اعلام خبر ترور محسن فخري‌زاده و شهادت او در آبسرد دماوند، نمايندگان يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي كه در روزهاي گذشته يكي پس از ديگري با اظهاراتي مدعي نقش برجام در ترور اين دانشمند موشكي ايران شده بودند و بيش از هر فرد و نهاد، حسن روحاني و دولت دوازدهم را مورد انتقاد قرار دادند، گرد‌هم آمدند. طبيعي بود كه حضور حدود 250 اصولگرا كنار هم موجبات انتقاداتي تند و تيزتر به دولتي‌ها و سبك و سياق پيگيري امور در سياست خارجي را فراهم آورد ولي شايد كمتر كسي تصور مي‌كرد كه نمايندگان مجلس يازدهم به سراغ دو فوريت طرحي بروند كه در صورت تصويب و تاييد نهايي آن نه تنها تمام اقدامات دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم براي بهبود روابط با جهان و رسيدن به توافق هسته‌اي، موسوم به برجام بي‌نتيجه خواهد ماند بلكه عملا خلاف نام اين طرح و ادعاي نمايندگان مبني بر لغو تحريم‌ها در صورت تصويب ممكن است ايران علاوه بر تحريم‌هاي يكجانبه ايالات‌متحده امريكا با تحريم‌هاي اتحاديه اروپا و همراهي روسيه و چين و حتي شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز مواجه شود. اصولگرايان پارلمان يازدهم روز گذشته ابتدا نشستي غيرعلني را براي بررسي موضوع و چند و چون ترور محسن فخري‌زاده برگزار كردند. نشستي كه احتمالا بي‌تاثير در اقدامات رخ داده در جلسه علني مجلس نبود و از قرار معلوم در همان نشست علني بود كه خواست محمدباقر قاليباف و همراهي ساير نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، اتحاد ميان آنان را براي تصويب دو فوريت طرح اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌هاي ايالات‌متحده امريكا ايجاد كرد. جالب آنكه اظهارات محمدباقر قاليباف در قامت قدرتمندترين فرد مجلس نيز خود گواه اين مدعاست. او حاضر به ارايه توضيح درباره نشست غيرعلني نمايندگان نشد ولي گفت كه «ان‌شاءالله مصوبات و توافقاتي كه در اين جلسه انجام شد در جلسات علني هفته جاري به اطلاع مردم عزيز خواهد رسيد» از اين رو چندان منطقي نيست كه اتفاقات رخ داده در جلسه روز گذشته مجلس را تنها و تنها به اعضاي جبهه پايداري و حاميان‌شان در مجلس نسبت داد.
پرچمداري ذوالنوري
نشست علني كه آغاز شد، تحركات اعضاي جبهه پايداري در مجلس به شدت جلب‌‌توجه مي‌كرد و در راس آنان مجتبي ذوالنوري، رييس كميسيون امنيت ملي مجلس. او كه همين چندي پيش به واسطه عدم شركت در راي‌گيري‌هاي مجلس و پيگيري ساير امور در صحن علني با تذكر هيات رييسه مواجه شده بود، روز گذشته نيز به شدت تحركاتش به چشم مي‌آمد تا اينكه سرانجام درخواستي را با بيش از 200 امضا تقديم هيات رييسه مجلس كرد. درخواستي كه بر‌مبناي آن طرح چندي پيش نمايندگان براي اقدام راهبردي در‌قبال امريكا و لغو تحريم‌ها و مثلا حمايت از توافق هسته‌اي با دو فوريت در مجلس بررسي خواهد شد. درخواست تقديم هيات رييسه شد و مجلس طبيعتا به فرآيند بررسي موضوع پرداخت. ذوالنوري درباره چرايي لزوم بررسي اين طرح با دو فوريت گفت:«با اين نگاه طرح تجديدنظر در اين مسير تدوين شد و ۸ طرح مدنظر ساير نمايندگان مربوط به خروج از NPT و اصلاحات در برجام تجميع شد. براي بررسي اين طرح جلسات متعدد كارشناسي با حضور نمايندگاني از مركز پژوهش‌ها، سازمان انرژي اتمي، وزارت امور خارجه، سپاه، ستاد كل نيروهاي مسلح، وزارت اطلاعات و دستگاه‌هاي مختلف تشكيل و طرح ۹ ماده‌اي تدوين شد. در اين طرح مسيري براي تعطيل كردن تعهداتي كه تاكنون اجرا كرده‌ايم، پيش‌بيني شده و در ماده ۹ آن هم جرم‌انگاري شده تا اين قانون ضمانت اجرايي داشته باشد.»
مخالفانِ موافق
مطابق آيين‌نامه داخلي قوه مقننه، نمايندگان موافق و مخالف درباره اين طرح نام‌نويسي كردند و هر كدام از ديد خود به بيان نظرات‌شان پرداختند ولي مجلس يازدهم و اتمسفر حاكم بر آن با مجلس دهم تفاوتي آشكار دارد. در پارلمان يازدهم موافقان و مخالفان، گاه هر دو عضو جبهه پايداري‌اند و اگر نه از اصولگرايان نه چندان ميانه‌رو. اين يعني مخالفان هم با اصل موضوع موافقند فقط عموما خواستار تندتر شدن مواد ذكر شده در طرح هستند. جواد كريمي‌قدوسي، نماينده مشهد و محمدرضا صباغيان، نماينده نيشابور دو مخالف اين طرح بودند و محمود نبويان و علي خضريان، نمايندگان تهران دو موافق بررسي دو فوريت طرح اقدام راهبردي بودند كه دست‌كم سه نفرشان به عضويت در جمع پايداري‌ها شهره‌اند. كريمي‌قدوسي در اظهاراتش مخالفتي با اين طرح بيان نكرد و فقط گفت كه بررسي اين طرح با دو فوريت نمي‌تواند پاسخگوي ترور محسن فخري‌زاده باشد. او تاكيد كرد:«كميسيون امنيت ملي جلساتي براي بررسي اين طرح تشكيل داد اما اقدام راهبردي و فوري براي پاسخ به ترور شهيد فخري‌زاده نيست. 5 گام براي لغو محدوديت‌ها برداشته شد و آژانس هم روي 5 گام گزارش مي‌دهد مبني بر اينكه ايران سانتريفيوژهاي جديد را نصب كرده و سطح غنيسازي را بالا برده و ذخيره غنيسازي را افزايش داده است پس در اين طرح كار جديدي صورت نگرفته بايد در اين طرح توقف اجراي پروتكل الحاقي را دنبال كنيم.»
اما صباغيان كه حداقل در ظاهر نماينده‌اي مستقل محسوب مي‌شود و برخلاف كريمي‌قدوسي وابستگي به جبهه پايداري ندارد اما اظهاراتش را تلويحا به اختيارات مجلس اختصاص داد. او گفت كه «دشمن خواب‌هاي آشفته‌اي براي ما ديده، بايد مشكلات را از درون حل كرده تا دشمن بداند ايران يك‌صدا و همگام است. اگر قرار است اين قانون عملياتي نشود، تصويب آن چه فايده‌اي دارد پس بايد تصميم سنجيده‌اي گرفته شود.» اشاره صباغيان به محدوده اختيارات مجلس يازدهم است. واقعيت آن است كه شوراي عالي امنيت ملي و رهبري از ابتداي توافق هسته‌اي اصلي‌ترين نقش را درباره آن داشته‌اند و تصميمات درباره اين توافق و حتي اجراي پروتكل الحاقي نيز با آنان بوده از اين رو بعيد است مجلس يازدهم با طرحي بتواند موجبات خروج از برجام را فراهم آورد يا مذاكره ميان ايران و دولت آينده امريكا را ممنوع كند.
اصرار بر ادعاي نادرست
موافقان بررسي طرح اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها به صورت دو فوريت در اظهارات‌شان دليل روشني براي بررسي اين طرح با دو فوريت ارايه ندادند اما حداقل در اظهارات نبويان، نماينده تهران آنچه مشهود بود، اصرار بر ادعايي كذب است. او گفت كه «معاون ضد‌جاسوسي وزارت اطلاعات در سال 94 گفت همراه آمانو 2 نفر آمده بودند كه ماموران سيا و فرانسه بودند. در اين شرايط در سال 82 تا 84 دسترسي به مراكزي مانند پارچين، سايت شهيد كلاهدوز، سايت لويزان و شيان، مركز شهيد كاظمي، سايت مالك اشتر، مركز نوين و مراكز صنايع دفاع دراختيار آژانس قرار داده شد. درواقع ما با اين دسترسي‌ها متخصصين را دراختيار آژانس قرار داده‌ايم. سوال ما اين است آيا شهيد فخري‌زاده را نيز دراختيار آنها قرار داده‌ايد؟» ادعاي ديدار آمانو با فخري‌زاده پس از ترور او، نخستين‌بار توسط كريمي‌قدوسي مطرح شد ولي نه تنها پايگاه خبري رجانيوز، نزديك به جبهه پايداري به تكذيب آن پرداخت بلكه سازمان انرژي اتمي نيز صراحتا اين ادعا را تكذيب كرد اما از قرار معلوم نمايندگان همچنان بر آن اصرار دارند.
جالب آنكه خضريان در قامت موافق اين طرح دولتي‌ها را «غربگرا» خواند و در شرايطي خواستار خروج از برجام شد كه اگر قرار بر اين مهم بود، رهبري و شوراي عالي امنيت ملي پيش‌تر چنين كرده بودند. نقطه اوج اظهارات اين نماينده تهران اما به پروتكل الحاقي اختصاص داشت. نكته‌اي كه كريمي‌قدوسي نيز به آن اشاره كرده بود. خضريان گفت:«ما خروج از پروتكل الحاقي را در كميسيون امنيت ملي دنبال مي‌كنيم تا در صحن تصويب شود طبعا راهبرد منطقي در حوزه سياست خارجي اين است كه نبايد به سناريوهاي غربي‌ها وارد شد ما در جمهوري اسلامي ايران به جاي ارسال پالس ضعف و قرار گرفتن در تله بزرگ صبر استراتژيك مي‌خواهيم با اصلاح اين روند و خروج از پروتكل الحاقي به غربي‌ها اين پيام را داده كه دوران بزن در رو تمام شده است.» اما نگفت خروج ايران از پروتكل الحاقي و حتي توافق هسته‌اي، برجام، چطور به اروپا و امريكا پيام پايان «دوران بزن و در رو» را مي‌رساند.
در هر حال نمايندگان مجلس با 232 راي موافق از مجموع 246 راي ماخوذه به بررسي دو فوريت طرح اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها راي دادند تا حرف قاليباف روي زمين نماند.
مجلس سه‌شنبه و چهارشنبه جلسه علني خواهد داشت و احتمالا اصولگرايان پارلمان بيش از پيش دولتي‌ها را محكوم به غربگرايي خواهند كرد اما بايد منتظر ماند و ديد مجلس خودي‌ها تا چه حد توانايي پيشبرد اهدافش را خواهد داشت و درنهايت موفق به نابودي برجامي كه از روز اول با آن مشكل داشتند، خواهد شد يا باز هم قوه عاقله‌اي مقابل تندروي‌هاي پارلمان ايستادگي خواهد كرد همان‌طور كه طرح استيضاح رييس‌جمهوري و وزراي روحاني نيمه‌كاره رها شد.