تجربه‌نگاري آنلاين شدن آموزش
مصطفي مومني
اوايل زمستان 1398 خبر ظهور ويروسي جديد و شيوع بيماري كرونا در كشور چين پيچيد و زمزمه‌هايي مبني بر احتمال ورود اين ويروس به كشور شنيده شد. كانون زبان ايران شايد اولين موسسه آموزشي بود كه پروتكل‌هاي بهداشتي را به مراكزش ابلاغ كرد، لزوم ضدعفوني كردن مداوم مراكز، اجبار استفاده كاركنان، مدرسين و زبان‌آموزان از ماسك، اطمينان از جريان هوا در كلاس‌ها و غيره. اواخر زمستان ٩٨ بود كه ساير نقاط جهان و لاجرم كشور ما نيز درگير بيماري كرونا شد، خانواده‌ها براي حفظ سلامتي فرزندان‌شان كمتر تمايل به شركت آنها در كلاس‌هاي درس داشتند، به هر حال يادگيري مهم‌تر از جان فرزندان‌مان كه نيست! حق هم داشتند انتظار رعايت همه نكات بهداشتي و رعايت فاصله‌هاي اجتماعي از كودكان پرانرژي و بازيگوش كه قبل از اين آموزشي در اين زمينه نديده بودند انتظار زياد و شايد عجيبي بود، به علاوه آن روزها هنوز ماسك زدن عادي نبود و حضور مدرسين و زبان‌آموزان با ماسك سر كلاس‌ها، غيرمعمول بود. يكي از همكاران ما به شوخي مي‌گفت ماسك مي‌زديم وقتي ماسك زدن مُد نبود! چهار جلسه مانده بود به پايان ترم زمستان كانون كه ستاد ملي مبارزه با كرونا تصميم به تعطيلي همه مدارس و مراكز آموزشي گرفت، پس كلاس‌ها هم تعطيل شدند در حالي كه طبق تقويم آموزشي كانون، جلسات آموزشي تمام نشده بود و بعد از آن هم زبان‌آموزها بايد آزمون مي‌دادند.برگزاري آزمون‌ها مشكلي نداشت، چرا كه يك سالي بود كه موسسه تمام آزمون‌هاي خود را به صورت آنلاين و برخط برگزار مي‌كرد، برگزاري موفق آنلاين آزمون‌ها براي حدود 300 هزار زبان‌آموز در هر ترم در فرصتي محدود، سرمايه گرانسنگي را در اختيار كانون گذاشته بود تا در اين شرايط خاص هم از آن بهره بگيرد و از اين آزمون سربلند بيرون آيد.فقط مي‌ماند ٤ جلسه آموزشي باقيمانده، با يك برنامه‌ريزي فشرده و تلاش شبانه‌روزي بهترين مدرسان و كارشناسان كانون به همراه تيم‌هاي متعدد فيلمبرداري و تدوين دست به دست هم دادند و در مدت كوتاهي ويديوهاي تدريس تمامي محتواي آموزشي ٤ جلسه آخر تمام سطوح موسسه را ضبط و آماده كردند و در دسترس زبان‌آموزان قرار دادند: چهار جلسه كلاس در ١٤ سطح كودك، ١٣ سطح نوجوان و ١٨ سطح جوان و بزرگسال باكيفيتي كم‌نظير.
بهار شد... چه بهاري!
به قول سايه بهار آمد گل و نسرين نياورد، نسيمي بوي فروردين نياورد... كشور در شرايط قرنطينه بود و از موسسات آموزشي هم نواهاي خوشي به گوش نمي‌رسيد، برخي موسسات دلخوش كرده بودند كه بعد از تعطيلات، غوغاي كرونا فروكش خواهد كرد و كلاس‌ها به روال معمول برگزار مي‌شود، برخي نيز به حكم آسمان تن داده بودند و در گوش هم نجواي تعطيلي موسسه، كاهش و تعديل نيروي انساني و پيش گرفتن سياست‌هاي انقباضي و پنهان شدن تا عبور غول كرونا را مي‌خواندند. گفت‌وگوي غالب در آن روزها در مورد موسسه هم شبيه همين بود، به هرحال كانون يك سازمان شبه‌دولتي بود و مگر نه اين است كه سازمان‌هاي دولتي بروكراتيك هستند و كُندي و دير وفق يافتن با شرايط با ذات ديوانسالاري و بروكراسي عجين شده است؟ آسان‌ترين تصميم، تعطيلي كلاس‌ها و معرفي همكاران به تامين اجتماعي براي دريافت بيمه بيكاري‌شان بود! كاري كه خيلي از موسسات آموزشي ديگر انجام دادند.آنلاين كردن كلاس‌هاي كانون چالش‌هاي فراواني را به همراه داشت، چرا كه بايد يك كلاس كامل با تمامي ابزارهاي تعاملي و به صورت زنده با صوت و تصوير ايجاد مي‌شد.
اولين چالش تعداد بالاي مخاطبان اين موسسه و نياز به برگزاري همزمان تعداد زيادي از كلاس‌ها بود، امري كه در روزهاي نخست، تا متعادل شدن توزيع زبان‌آموزان روي سِرورهاي متعدد و پرقدرت، دشواري‌هايي را در اين مسير ايجاد كرد اما با همت مجدانه و تلاش شبانه‌روزي همكاران فني كانون اين مشكل كم‌كم حل شد. چالش ديگر فراهم كردن و ارايه محتواي كلاس‌هاي حضوري در بستر كلاس‌هاي آنلاين بود؛ كارشناسان معاونت آموزش و پژوهش كانون آستين بالا زدند و تمام عكس‌ها، فايل‌هاي شنيداري، فيلم‌هاي آموزشي، متون مورد نياز و هر آنچه براي تدريس بهتر مدرسين در كلاس لازم بود را ديجيتال و در سامانه‌ها بارگذاري كردند، امري كه در هيچ يك از سامانه‌هاي آموزش آنلاين كشور نظير نداشت و ندارد. چالش مهم و بزرگ ديگر، آموزش چند هزار مدرس و چند صد هزار زبان‌آموز براي كار با سامانه‌هاي آنلاين، پاسخگويي مشكلات آنها و پشتيباني از سامانه‌ها بود. گروه‌هاي متمركز IT شكل گرفتند و تلاش شد تا همه كارمندان شعب ٣٠٠گانه كشور به يك متخصص كار با سامانه‌هاي آنلاين تبديل شوند، ساخت ويديوهاي آموزشي و برگزاري كلاس‌هاي تمريني براي مدرسين كانون از ديگر اقدامات انجام شده در اين زمينه بود. اكنون كه سومين ترم آموزش آنلاين اين موسسه در حال اتمام است و قريب به 20 هزار كلاس روي سامانه‌هاي آنلاين برگزار مي‌شود.
رييس كانون زبان ايران و مدرس دانشگاه