واشنگتن عمليات عليه داعش و القاعده در سومالي را متوقف كرد
تغيير آرايش مجدد نظاميان امريكا در آفريقا
شهاب شهسواري
دولت ايالات‌متحده امريكا اعلام كرده است كه تا چند هفته ديگر قصد دارد تمام عمليات ضدتروريستي خود را در سومالي متوقف كند و نيروهايش را از اين كشور بيرون ببرد. اين اقدام بعد از توقف عمليات امريكا عليه طالبان در افغانستان و هدف قرار دادن فرماندهان جنگ عليه داعش در عراق و سوريه، تازه‌ترين اقدام دولت ترامپ در راستا قطع مبارزه با تروريسم در منطقه غرب آسيا و شمال و شاخ آفريقا محسوب مي‌شود. تعداد نظاميان امريكايي كه تحت فرمان آفريكام، فرماندهي آفريقاي ارتش امريكا قرار دارند در طول سال‌هاي گذشته بين ۶۵۰ تا ۸۰۰ نفر در نوسان بود. مشخص نيست اين نيروهاي پس از خروج از سومالي در كجا مستقر خواهند شد. براساس ادعاي دولت امريكا وظيفه اين نظاميان كمك به دولت بحران‌زده سومالي براي مبارزه با گروه تروريستي الشباب، وابسته به القاعده و گروهك‌هاي تروريستي ديگر در اين كشور از جمله داعش بود. با توجه به اعلام پنتاگون مبني بر دستور رييس‌جمهور امريكا براي خروج غالب نيروهاي امريكايي از سومالي، مشخص است كه دولت امريكا قصد دارد تمامي عمليات ضدتروريسم خود را در سومالي متوقف كند. براساس بيانيه وزارت دفاع امريكا، نظاميان امريكايي در سومالي تا روز ۱۵ ژانويه، يعني پنج روز مانده به تحليف رييس‌جمهور جديد در امريكا، از خاك سومالي عقب‌نشيني خواهند كرد.اقدامات جديد امريكا، كمتر از يك ماه بعد از بركناري مارك اسپر وزير پيشين دفاع اين كشور انجام مي‌شود. به نوشته نيويورك‌تايمز، هفته پيش، رييس‌جمهور امريكا رييس يك اداره در وزارت دفاع امريكا كه مسووليت برنامه‌ريزي براي جنگ عليه داعش را برعهده داشت، از كار بركنار كرده است. به نوشته نيويورك‌تايمز، كريستوفر مايرز، پس از آن اخراج شد كه يكي از منتصبان تازه كاخ سفيد در وزارت دفاع ادعا كرده بود كه جنگ با داعش تمام شده و دفتر مبارزه با داعش بايد تعطيل شود. به‌رغم خروج تمام نيروهاي ضدتروريسم امريكا از سومالي، نيروهايي كه در نزديكي كنيا و جيبوتي مستقر شده‌اند و مسوول عمليات «قتل‌هاي هدفمند با عمليات پهپادي» هستند، در اين منطقه باقي خواهند ماند. عقب‌نشيني كامل نيروهاي امريكايي از سومالي درست همزمان با نخستين انتخابات سراسري در سومالي در طول چندين دهه گذشته انجام مي‌شود؛ انتخاباتي كه به نظر مي‌رسد دولت ايالات‌متحده امريكا مخالف برگزاري آن است. خروج امريكا همچنين با نگراني از خروج نيروهاي حافظ صلح و نظاميان اتيوپي از سومالي همراه شده است. تنش‌هاي نظامي در منطقه تيگراي، ميان نيروهاي دولت مركزي اتيوپي و نيروهاي دولت ايالتي تيگراي، باعث شده است كه احتمال خروج هزاران نظامي اتيوپي از سومالي براي شركت در جنگ داخلي قوت بگيرد.نبرد عليه گروه تروريستي الشباب كه با استفاده از بي‌ثباتي‌هاي سياسي و فقدان دولت مستقر در سومالي به يكي از اصلي‌ترين سرشبكه‌هاي تروريسم در سراسر آفريقا تبديل شده است، سال‌هاست كه ادامه دارد. نيروهاي الشباب نه تنها در سومالي بلكه در ديگر كشورهاي آفريقايي مانند كنيا و اوگاندا هم دست به عمليات تروريستي مي‌زنند. همزمان، شاخه آفريقاي گروه داعش نيز در كنار الشباب به يك تهديد تروريستي در سومالي بدل شده است.
واكنش مقام‌هاي سومالي به تصميم امريكا
دولت سومالي واكنشي رسمي به اين تصميم ناگهاني امريكا نشان نداده است، اما يك سناتور سوماليايي اين اقدام واشنگتن را «به شدت تاسف‌آور» توصيف كرد. ايوب اسماعيل يوسف، نماينده سناي سومالي در گفت‌وگو با خبرگزاري رويترز تاكيد كرد: «تصميم ايالات‌متحده امريكا براي خارج كردن نيروهايش از سومالي در مرحله حساس كنوني از نبرد موفق در برابر الشباب و شبكه جهاني تروريستي وابسته به اين گروه، به‌شدت تاسف‌آور است.» اين نماينده سوماليايي ادامه داد: «نيروهاي امريكايي كمك فراوان و اثر بسيار زيادي بر آموزش و موفقيت عملياتي سربازان سومالي داشتند.» اين سياستمدار همچنين با انتشار پيامي در حساب كاربري شبكه اجتماعي توييترش گفت: «تصميم رييس‌جمهور امريكا براي خارج كردن نيروهاي امريكا از سومالي يك تصميم بي‌موقع است. نبرد عليه تروريسم بين‌المللي هنوز ادامه دارد و براي اينكه صلح و امنيت حاكم شود، بايد اين نبرد را ببريم.»نيروهاي امريكايي در سومالي مسووليت آموزش و پشتيباني نيروهاي موسوم به «داناب»، نيروهاي ويژه ضدتروريستي سومالي را برعهده داشتند. سرهنگ احمد عبدالهي شيخ، فرمانده پيشين نيروهاي داناب مي‌گويد: «اگر عقب‌نشيني امريكايي‌ها دايمي باشد، ضربه‌اي جدي و اساسي به عمليات مبارزه با تروريسم وارد مي‌شود.» به گفته اين مقام پيشين نيروهاي مسلح سومالي، نظاميان امريكايي مسووليت تقويت نيروهاي داناب را تا سال ۲۰۲۷ پذيرفته بودند و قرار بود استعداد اين نيروها را تا ۳۰۰۰ نفر افزايش دهند. حال با اعلام عقب‌نشيني امريكا، سرنوشت نيروهاي ويژه ضدتروريسم سومالي در هاله‌اي از ابهام قرار مي‌گيرد.
موقعيت حساس سومالي
خروج نيروهاي امريكا و نيمه‌كاره گذاشتن عمليات موسوم به مبارزه با تروريسم در سومالي در شرايطي انجام مي‌شود كه مدت كوتاهي به برگزاري انتخابات پارلماني در سومالي باقي مانده است. حسن علي خيري، نخست‌وزير پيشين سومالي، اواخر بهار امسال به دليل ناتواني در عملي كردن وعده برگزاري انتخابات سراسري، توسط پارلمان از كار بركنار شد و محمد حسين روبله جانشين او شد كه قرار است ماه آينده ميلادي (ژانويه) انتخابات پارلماني سراسري در اين كشور را برگزار كند و يك ماه بعد هم انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور انجام دهد. بركناري حسن علي خيري، نخست‌وزير پيشين سومالي، با اعتراض سفارت امريكا در موگاديشو مواجه شده بود كه معتقد بود پارلمان در بركناري او خلاف قوانين عمل كرده است.سومالي تاكنون شاهد برگزاري انتخابات سراسري با حضور راي‌دهندگان نبوده است. نيمه دوم قرن بيستم اين كشور تحت سلطه محمد زيادباره، نظام تك‌حزبي داشت و در هر انتخابات، تنها حزب قانوني و حاكم كشور يعني حزب انقلابي سوسياليست سومالي با صددرصد آرا برنده انتخابات اعلام مي‌شد. بعد از بركناري زيادباره از قدرت، سومالي عملا بدون دولت مركزي اداره مي‌شد. پارلمان فدرال سومالي، در حال حاضر مسوول انتخاب روساي جمهوري اين كشور است. اعضاي پارلمان فدرال سومالي كه از سال ۲۰۱۲ تاكنون عنوان «موقت» از آن حذف شده است، توسط «مجلس شورا» كه نخبگان برگزيد توسط روساي قبايل سومالي هستند انتخاب مي‌شوند. قرار است ماه آينده نخستين انتخابات سراسري در سومالي با ساختار هر شهروند يك راي برگزار شود.
امريكا دو پايگاه نظامي را در افغانستان نگه مي‌دارد
با نزديك شدن به موعد خروج دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا از كاخ سفيد و جانشين شدن دولت جديد، خبرهاي متناقضي از سرنوشت نيروهاي امريكايي مستقر در افغانستان مي‌رسد. دونالد ترامپ پيش از اين در توافق با گروه شبه‌نظامي طالبان، به اين گروه قول داده بود كه نيروهاي امريكايي را تا ارديبهشت ۱۴۰۰ از خاك افغانستان خارج كند. او در آستانه انتخابات هم به هوادارانش قول داد كه اين وعده را حتي زودتر و دي ماه ۱۳۹۹ عملي كند. ترامپ تاكنون دستور خروج بخش اعظم نيروهاي امريكايي از افغانستان را صادر كرده است و پيش‌بيني مي‌شود مجموع نيروهاي باقيمانده در اين كشور به زودي از ۲۰۰۰ نفر كمتر شود. اما همزمان كنگره امريكا در لايحه بودجه مجوز هزينه دفاعي امريكا، بندي را گنجانده است كه به امريكا اجازه نمي‌دهد كمتر از ۴۰۰۰ نيرو در افغانستان داشته باشد. همزمان با اين تحولات، رييس ستاد مشترك نيروهاي مسلح امريكا، مارك ميلي در سخناني تاكيد كرده است كه اساسا كشورش قصد عقب‌نشيني كامل از افغانستان ندارد. مارك ميلي، با حضور در مراسمي در انديشكده موسسه بروكينگز طي اظهاراتي با اشاره به تصويب كاهش نيروهاي امريكايي مستقر در كشور افغانستان از سوي وزارت دفاع امريكا، از حفظ دو پايگاه نظامي بزرگ نيروهاي امريكايي در اين كشور خبر داد. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان ميلي در اين راستا افزود: علاوه بر اين دو پايگاه، امريكا قصد دارد چندين پايگاه ماهواره‌اي را نيز در اين كشور حفظ كند، اما او به نام اين پايگاه‌ها اشاره‌اي نداشت. رييس ستاد مشترك ارتش امريكا با اشاره به برنامه آتي اين كشور تاكيد كرد: اقدامات بعدي كه قرار است صورت بگيرد، كاملا به دولت بعدي امريكا مرتبط است.