تك نرخي كردن آري، عدم اطلاع‌رساني خير
هادي حق‌شناس٭
آنچه هم علم اقتصاد مي‌گويد و هم ما در سال‌هاي اخير بارها آن را تجربه كرديم اين است كه هنگامي در يك اقتصاد، كالا يا خدماتي به شكل دو نرخي عرضه شود، جامعه با افزايش رانتخواري و فساد افسار گسيخته رو به‌رو مي‌شود. در اين ميان تفاوتي نمي‌كند كه نرخ كدام كالا يا خدمات دو نرخي است. كالا هرچه باشد نتيجه يكي است؛ افزايش رانت و فساد. به اين خاطر كه در مباحث اقتصادي همواره بر تك‌نرخي بودن تمام كالاها و خدمات پافشاري مي‌شود زيرا اين امر به شفافيت اقتصادي و رقابتي كردن اقتصاد كمك مي‌كند. براي پيشبرد اين هدف بايد مواردي را در نظر داشت. تك‌نرخي كردن يا واقعي كردن قيمت‌ها زماني مي‌تواند مدنظر قرار بگيرد كه هزينه نيروي كار جامعه هم واقعي شود. به‌طور مثال نمي‌توان بنزين و نفت را به قيمت فوب خليج فارس رساند اما دستمزد كارگران در سطح نازل كنوني باقي بماند. منظور اين است كه به موازات واقعي كردن هر قيمتي بايد دستمزدها هم واقعي شود وگرنه تنها فشار بر اقشار ضعيف و نيروي كار جامعه افزايش پيدا مي‌كند كه اين امر مي‌تواند معضلات متعدد اجتماعي را به‌دنبال داشته باشد، در غيراين‌صورت از واقعي شدن اقتصاد هم جلوگيري مي‌كند. دولت در سال گذشته هنگامي كه فاز دوم هدفمندي يارانه‌ها را آغاز كرد قيمت بنزين سهميه‌اي را از 400 به 700 تومان افزايش داد و در همان زمان قابل پيش‌بيني بود كه در گام بعدي قيمت بنزين به هزار تومان خواهد رسيد. به همين خاطر در شرايطي كه اقتصاد ما رو به ثبات حركت مي‌كند و در ماه‌هاي اخير نرخ تورم كاهش داشته است، اگر بتوانيم به روند كاهشي تورم ادامه دهيم و آن را تك رقمي كنيم و در كنار آن به سمت تك نرخي كردن تمام كالاها به ويژه ارز و بنزين برويم با دو اتفاق ميمون رو به‌رو مي‌شويم. در وهله اول اقتصاد را به مكانيزم‌هاي خود واگذار كرديم و در وهله بعدي هم با مساله رانت برخورد كرده‌ايم كه اين اقدام مي‌تواند در مبارزه با مفاسد اقتصادي يك گام جدي به جلو تلقي شود. با تمام اين تفاسير و تاييد تك نرخي شدن قيمت‌ها در اقتصاد ايران چگونگي اين كار نيز حايز اهميت است، زيرا اگر يك كار درست را به شكلي اشتباه انجام دهيم، آنگاه مصايب آن بيشتر به چشم مي‌آيد. مساله‌اي كه نبايد از نظر دور بماند اين است كه دولت به هر دليلي از واريز بنزين به كارت‌هاي مردم خودداري كرد، اما اين كار را بدون هرگونه اطلاع‌رساني انجام داد. اين كار به وجهه دولت آسيب مي‌رساند و باعث ايجاد نارضايتي مي‌شود. مردمي كه منتظر واريز بنزين به كارت‌هاي خود بودند در مقابل جايگاه‌هاي عرضه سوخت معطل و در نهايت مجبور به خريد بنزين آزاد شدند. اين مساله به هيچ‌وجه خوب نيست. دولت اگر كاري را انجام مي‌دهد بايد اطلاع‌رساني كند تا مردم نسبت به دولت خود احساس دوستي كنند، اما زماني‌كه از اين امر خودداري مي‌شود، آنگاه شايعات ميدان‌داري خواهد كرد. متاسفانه دولت نه تنها پيش از انجام اين كار از اطلاع‌رساني خودداري كرد بلكه چند روز بعد از آن اتفاق هم هنوز هيچ توضيح رسمي نداده و به نوعي به ابهام و سر درگمي دامن زده است. هر چند دولت مي‌تواند توجيهي براي اين كار خود داشته باشد اما بهتر است هرچه زودتر به‌طور رسمي در اين زمينه شفاف‌سازي كند. ٭ كارشناس مسائل اقتصادي