آخرين يلداي قرن با كرونا متفاوت‌ترين مي‌شود
يلداي تنهايي
نگاهي به شب چله
در تاريخ و فرهنگ ايرانيان
گروه اجتماعي
ضرب‌المثل معروفي در زبان فارسي مي‌گويد: «يك شب، هزار شب نمي‌شود.»
اين ضرب‌المثل، مصداق برگزاري متفاوت شب يلداي امسال ما ايراني‌هاست. گاهي شرايط پيراموني ما را وامي دارد تغييراتي در عادات و مناسبت‌مان بدهيم. امسال، شيوع كرونا در ايران و جهان، همه مردم را واداشت بسياري آيين‌ها و مناسك ملي و مذهبي‌شان را به گونه‌اي متفاوت از تمام سال‌هاي گذشته برگزار كنند. در ايران، صرف‌نظر از آن جمعيتي كه هميشه حاضر و نفر اولند براي هنجارشكني و قانون‌گريزي، تعداد زيادي از مردم، به دليل هراس از ابتلا به كوويد19 و نگراني بابت انتقال اين بيماري به اعضاي خانواده‌شان، از بسياري عادت‌ها و آداب معهود و ديرينه خود گذشتند و رعايت اين عادات را به وقتي ديگر، به روزهاي صحت و سلامت، موكول كردند. حالا اين ميان، گذر اين ويروس كثيف و محكوم به مرگ، به درگاه شب يلداي ما هم رسيده همان‌طور كه نگذاشت در لحظه تحويل سال هم آبي خوش از گلوي‌مان پايين برود، ولي يك يلداي متفاوت، به معناي همه يلداهاي عمرمان كه نخواهد بود. برگزاري متفاوت «يلدا» و پاسداشت يك رسم ديرينه چند هزار ساله را در تنهايي و در جمع خلاصه و دو يا سه نفره خانواده، مقايسه كنيد با شرايط 303 روز گذشته كه ورزشكاران حرفه‌اي، بازيگران تئاتر و سينما، هنرمندان هنرهاي تجسمي و بسياري افراد كه عادات و زندگي و كسب درآمدشان از يكديگر تفكيك‌ناپذير بود، ناچار شدند به احترام رعايت و حرمت حقوق انساني ديگران، اين عادات را تا مدتي نامعلوم كنار بگذارند و شيوه جديدي از زندگي را تجربه كنند.
حالا ما هم اين بلندترين شب سال را كه به استثنا، به حيات نحس «كرونا» گره خورده، مي‌توانيم امسال طور ديگري برگزار كنيم حتي اگر عادت چند ساله و خانوادگي و نسل اندر نسل‌مان، غير از اين بوده ولي حالا شرايط ايجاب مي‌كند كه به جاي فكر كردن به راه‌هاي برگزاري مخفيانه جشن و مهماني پنهاني، تصور كنيم در يك مكان دورافتاده و دور از دسترس هستيم. واقعا در چنين شرايطي، اگر اصلا تقويم و ساعتي وجود داشت كه بفهميم امشب، شب يلداست، جشن يلداي‌مان را چگونه برگزار مي‌كرديم؟ خيلي ساده است. ناچار بوديم خودمان را با شرايط موجود وفق بدهيم. همه ما انسان‌ها تجربه اين وفاق را داريم. تاكيد روانشناسان اين است كه در زمان بروز مشكل، به جاي تمركز بر مشكل و انباشتگي لحظه به لحظه بار نگراني و عصبانيت و اضطراب، به راه‌هاي حل مشكل فكر كنيد.
حالا ما هم مي‌توانيم به جاي اينكه در انديشه مستمر چگونه برگزار كردن مهماني خاموش و مخفيانه «يلدا» و تعداد مهمانان باشيم و با تصور باطل و غيرعقلاني اينكه «چون در ظاهر هيچ علامت دال بر بيماري كرونا نداريم، پس خطري از طرف ما متوجه ديگران نيست» جان خود و ده‌ها مهمان و عزيز مدعو را به خطر بيندازيم، تلاش كنيم با پيدا كردن راه‌هاي جديد و خلاقانه براي برگزاري يلدايي در ظاهر، در تنهايي و در حصار چهارديواري كوچك و محدود به جمع بسيار خلاصه خانواده، اما متفاوت از هميشه و هر سال فكر كنيم. برگزاري متفاوت يلدا، حكم ابدي نيست و قرار است صرفا يك بار، آن هم به احترام زحمات هزاران پزشك و پرستاري كه از لحظه‌هاي خوش با اعضاي خانواده‌شان گذشتند تا از جان هزاران مبتلاي كرونا مراقبت كنند و آخر هم جان عزيز خودشان را در اين راه فدا كردند، يلدايي متفاوت داشته باشيم. واقعا كار سختي نيست اگر فكر كنيم كه حالا براي خوش‌تر بودن در اين برگزاري متفاوت، چطور مي‌توانيم با خلاقيت و سليقه و فكر، برنامه‌هاي جذابي براي پر كردن اوقات «يلدا» پيدا كنيم آن هم در حالي كه در ساعات پاياني شب، هم خودمان از اينكه فكر و سليقه‌مان را بابت چنين تمهيداتي صرف كرديم احساس خوبي داريم، هم به ديگراني كه به مهماني مجازي ما شريك و دعوت بوده‌اند حس خوبي منتقل كرده‌ايم و هم فرداي يلدا، وجدان‌مان از بابت احترام به حقوق انساني هزاران هموطن خشنود خواهد بود.
پيشنهادهايي كه مي‌تواند تنهايي‌هاي يلدا
را از ياد شما ببرد
شب يلدا آداب ويژه‌اي دارد و سر گل اين آداب، تفأل به ديوان حافظ است. مي‌توانيم با تفألي به حافظ و نيت براي پايان ابدي حيات ويروس كرونا، اشعار منتخب را به در فضاي مجازي با دوستان و عزيزان‌مان به اشتراك بگذاريم و حتي درباره مضمون غزل در شبكه‌هاي اجتماعي بحث و گفت‌وگو كنيم.
برنامه‌هاي تلويزيون هم در اين شب چندان بد نيست. از چند روز قبل اعلام شده كه امشب، ويژه برنامه‌هاي متنوعي با مضامين طنز و مشاعره و انديشه و آموزش و هنر همراه با نمايش فيلم‌هاي سينمايي جذاب و توسط مجريان مجربي همچون گيتي خامنه، منصور ضابطيان، دكتر رشيد كاكاوند، ناصر سيف، شهرام شكيبا، رضا رفيع و سروش صحت اجرا مي‌شود كه مي‌تواند ساعتي از شب يلداي ما را پر كند. همچنين اعلام شده كه امشب و به مناسبت شب يلدا، تمام فيلم‌ها و سريال‌هاي پلتفرم‌هاي ويديو درخواستي (VOD) شامل آيو، تيوا، نماوا و فيليمو رايگان است. پس مي‌توانيد به اين سامانه‌هاي نمايش فيلم و سريال سر بزنيد و از تماشاي رايگان فيلم‌هايي كه در اين سامانه‌ها به نمايش درمي‌آيد، لذت ببريد.
اگر تمايلي به تصوير و تلويزيون نداريد، برنامه‌هاي فرهنگي راديو، انتخابي عاقلانه‌تر است چون به هر حال، برخي برنامه‌هاي فرهنگي راديو، مخاطبان خاص دارد و حتما كيفيت و سطحي به مراتب بالاتر از برنامه‌هاي مشابه در تلويزيون دارد كه قرار است مخاطب عام را سرگرم كند. پس مي‌توانيد به برنامه‌هاي راديو گوش كنيد، پادكست و كتاب صوتي و موسيقي بشنويد، مطالعه و مشاعره كنيد و سرگرم بازي‌هاي فكري شويد يا با لطيفه‌گويي، كام‌تان را شيرين كنيد. تجربه پخت غذاهاي ساده و كم‌خرج اما جديد و حتي درست كردن پازل‌هاي خانگي هم از آن سرگرمي‌هاي بي‌ضرر است كه تا ساعت‌ها مشغول‌تان مي‌كند. يادتان باشد كه امشب، فقط و فقط يك دقيقه طولاني‌تر از باقي شب‌هاي پاييز است و مطمئن باشيد خاطره تلاش شما براي برگزاري يك يلداي متفاوت آن هم به خاطر حضور نحس و نكبت گرفته يك ويروس كثيف، براي هميشه يادتان مي‌ماند و مي‌دانيد كه هميشه خاطره‌هاست كه بيشترين و عميق‌ترين لبخند را به لب ما مي‌آورد.
چنانكه مسوولان وزارت بهداشت اعلام كرده‌اند، تعداد فوتي‌ها، تعداد مبتلايان جديد و حتي تعداد بيماراني كه به دليل شدت علائم، بايد در بيمارستان و در بخش مراقبت‌هاي ويژه بستري شوند، همه رو به كاهش است و اين اتفاق، دليلي ندارد جز رعايت توصيه‌هاي بهداشتي و اعمال محدوديت‌هاي سراسري براي ترددهاي غيرضروري و سفرهاي بين‌شهري و فعاليت اصناف.
چنانكه سخنگوي وزارت بهداشت اعلام كرده، ديروز، تعداد شهرهاي قرمز كشور به صفر رسيد و هفته گذشته هم معاون درمان وزارت بهداشت اين خبر خوش را داد كه برخي بيمارستان‌ها از وجود بيمار كرونايي نيازمند بستري خالي شده و در برخي بيمارستان‌ها هم فقط 50درصد تخت‌ها در اشغال مبتلايان كوويد19 است. اينها خبرهاي خوبي است اگرچه كه هزينه‌هاي مالي و جاني فراوان براي‌مان داشت. صدها پزشك و پرستار قرباني مراقبت از مبتلايان كرونا شدند و هزاران نفر، شغل خود را از دست دادند و زندگي ميليون‌ها خانواده ايراني، دچار آسيب شد و اينها، بخش كوچكي از خسارات مشهود شيوع اين ويروس است. «يلدا» همان ضرورتي است كه به يادمان مي‌آورد در دشوارترين شرايط اقتصادي، اگر عزيزان‌مان در سلامتي و عافيت باشند، باز هم با اميد و تلاش مي‌توانيم شكست‌ها را جبران كنيم ولي در بهترين اوضاع مالي، جاي خالي عزيز از دست رفته با هيچ ريالي پر نخواهد شد. امشب در تفأل به ديوان حضرت حافظ، نيت مشترك براي پايان عمر اين ويروس نحس بدريخت داشته باشيم و يادمان باشد كه بدون حركت ما، هيچ بركتي به زندگي‌مان نمي‌رسد.