قدرت خريد مردم و مصرف‌شان كاهش يافته است

محمدباقر نوبخت، رييس سازمان برنامه و بودجه سه‌شنبه شب با حضور در يك برنامه تلويزيوني علاوه بر كندوكاو لايحه بودجه 1400 و پاسخ به پرسش‌هاي مطرح شده، دليل اصلي بالا رفتن تورم را «فشار هزينه‌ها» دانست. نوبخت در برنامه پايش با اشاره به اينكه شرايط كشور، ركود تورمي است، توضيح داد: « اگر اثبات شود كه يكي از مشكلات كشور ما تورم است و با اين بودجه آن تورم تشديد پيدا مي‌كند، بايد اين موضوع را هم قبول كنيم كه ما در يك ركود تورمي هستيم. بايد هم تلاش كنيم كه تورم كنترل شود هم اينكه اقتصاد را از ركود خارج كنيم. همه تلاش ما و بانك مركزي اين است كه سياست پولي انقباضي پياده‌سازي شود.»  او در بخش ديگري از سخنان خود ضمن تاكيد بر اين موضوع كه دشمن مي‌خواهد اقتصاد كشور زمين‌گير شود، گفت: «در اين شرايط همچنان چرخ توسعه و عمران كشور مي‌چرخد و در هشت ماهه گذشته ۵۲ هزار ميليارد تومان براي اتمام پروژه‌هاي عمراني هزينه شده است. اين در حالي است كه بودجه عمراني سال 99، 88 هزار ميليارد تومان بوده كه به معناي تحقق 59 درصدي بودجه عمراني كشور است.» او در خصوص قيمت ارز در سال‌هاي 92 تا 96 نيز افزود: « در اين سال‌ها قيمت ارز را تثبيت و تورم را كاهنده كرديم، رشد اقتصادي داشتيم. ما به خاطر راستگويي و حسن انجام كارها، راي مردم را به دست آورديم. تلاش‌مان اين است كه مردم در سفرهاي خارجي احساس قدرت خريد نسبت به پول ملي داشته باشند.»  او در بخش‌هايي از صحبت‌هاي خود به دليل افزايش قيمت‌ها نيز اشاره كرد و گفت: «افزايش قيمت كالاها دلايل مختلفي دارد. گاهي قدرت خريد مردم بالا مي‌رود و چون تقاضاي خريد زياد است، قيمت‌ها هم بالا مي‌رود يعني به دليل ازدياد تقاضا، قيمت‌ها بالا مي‌رود. اما گاهي هزينه‌هاي توليد آنقدر بالا مي‌رود كه قيمت كالاها زياد مي‌شود. اين فشار هزينه است يا اصطلاحا cost push است. پس اين‌گونه نيست كه آنقدر پول در جيب مردم است كه بروند به بازار و قيمت‌ها بالا بكشد؛ متاسفانه قدرت خريد مردم و مصرف‌شان تقليل يافته است. البته در تابستان گذشته اين رقم طبق گزارش مركز آمار از منفي ۹.۶ به ۶ كاهش يافته است.»  بخش ديگري از سخنان نوبخت به تعويق حقوق كادر درمان اختصاص داشت. بر اساس آنچه او در اين برنامه گفته بود: « موضوع تعويق حقوق كادر درمان نيست، بلكه كادر درمان كارانه دارند كه با توجه به كاهش مراجعات به كلينيك‌ها، درآمد اختصاصي بيمارستان‌ها كاهش پيدا كرد و از اين جهت تنها كارانه كادر درمان پرداخت نشده است. اين در حالي است كه ما سال گذشته حقوق همه كاركنان دولت را 50 درصد افزايش داديم؛ امسال هم 10 درصد اضافه كرديم و سال آينده هم 25 درصد اضافه مي‌كنيم.» رييس سازمان برنامه و بودجه در ادامه نيز خاطرنشان كرد: « پرداخت به موقع حقوق به كاركنان به عنوان دستاورد سازمان برنامه و بودجه است. با پايان ماه حقوق كاركنان را پرداخت مي‌كنيم. با اين وجود دولت كارانه كادر درمان را هم يكجا پرداخت كرد. رشد سريع بودجه جاري دولت، بخش مهمي از آن مربوط به پرداخت كارانه كادر درمان است كه به دوش دولت افتاده است.»  در بخشي از اين برنامه رييس سازمان برنامه و بودجه در واكنش به اظهارات مجري براي تشكر از پرداخت به موقع حقوق‌ها گفت: « حتما بايد تشكر كنيد كه در اين شرايط چيزي كه حق شماست را مي‌پردازيم. الان شرمنده‌ايم كه در شرايط فعلي نتوانستيم نرخ ارز را تثبيت كنيم و درآمدمان را به چند ميليارد دلار تقليل دادند و بايد با همين امكانات براي حقوق كاركنان اقدام كنيم.»  بخش ديگري از سخنان او به پايدار‌سازي منابع در بودجه با پايه‌هاي مالياتي اختصاص داشت. قرار بود دولت پس از تحريم‌ها منابع درآمدي را به عنوان يكي از منابع درآمدي پايدار در نظر بگيرد. هر چند اين امر با توجه به ميزان فرارها و معافيت‌هاي مالياتي، قدري سخت به نظر مي‌رسد. نوبخت در اين خصوص افزوده بود: « نوع نگاه از ماليات به بنگاه را به ماليات بر درآمد خانوار برديم. در سال 97 نيز با تاكيد روي پايدارسازي منابع به سمت حذف معافيت‌هاي مالياتي رفتيم و درآمد مالياتي نسبت به كل بودجه افزايش يافت.» بخش ديگري از سخنان رييس سازمان برنامه و بودجه به عدم استقراض از بانك مركزي و چاپ پول نيز اشاراتي داشت و گفت: «رييس كل بانك مركزي از دولت تشكر كردند كه ما به چاپ پول دست نزديم. بنابراين ما براي كسري بودجه هيچ پولي چاپ نكرديم و صرفه‌جويي نيز انجام داديم.» پيش‌تر و در مرداد جدل‌هايي ميان نوبخت و رييس كل بانك مركزي براي منشا تورم تيرماه و افزايش 6.5 درصدي آن نسبت به خرداد شكل گرفته بود. همتي منشا آن را استقراض از بانك مركزي و افزايش پايه پولي مي‌دانست در حالي كه نوبخت آن را نوسان شديد ارزي به خصوص ارز نيمايي عنوان كرده بود.