هواداران ناوالني روز شنبه در سراسر روسيه تظاهرات كردند
قدرت‌نمايي منتقد محبوس
شهاب شهسواري
الكسي ناوالني و هوادارانش وعده داده‌اند از زمهرير زمستان تا پايان تابستان سال آينده به صورت هفتگي به تظاهرات ضددولتي خود ادامه دهند. از سن‌پترزبورگ تا سيبري، شهرهاي بزرگ روسيه شاهد تجمع هواداران الكسي ناوالني، سياستمدار منتقد رييس‌جمهور روسيه بود كه در اعتراض به بازداشت او در شهرهاي مختلف تجمع كردند. سرما، جهانگيري بيماري ناشي از ويروس كوويد19، احتمال واكنش خشونت‌بار پليس و تهديد بازداشت، باعث نشد تا ده‌ها هزار نفر از هواداران ناوالني، شنبه در تظاهرات سراسري عليه سياست‌هاي حكومت ولاديمير پوتين، به خيابان‌ها نيايند. الكسي ناوالني، يكي از معدود منتقدان سياسي پوتين است كه با حمايت دولت‌هاي غربي توانسته شبكه وسيعي از هواداران جوان در سراسر روسيه براي خود ايجاد كند. همزمان با تحولات در روسيه، سفارت امريكا در مسكو با انتشار بيانيه‌اي از پيگيري اخبار تجمعات در شهرهاي روسيه خبر داده بود و از اين اقدام كه توسط دولت روسيه «تجمع غيرقانوني و بدون مجوز» توصيف شد، حمايت كرد. حمايت سفارت امريكا از اين تجمعات با واكنش منفي مقام‌هاي مسكو مواجه شد.
مناقشه در اعداد
اعداد متفاوتي در مورد جمعيت حاضر در تظاهرات منتشر شده است. خبرگزاري رويترز، تعداد شركت‌كنندگان در تظاهرات پايتخت روسيه را 40 هزار نفر ذكر كرده است، در برابر اما پليس مسكو اين عدد را غيرواقعي خوانده و تعداد تظاهرات‌كنندگان را 4000 نفر ذكر كرده است. براساس گزارش‌ها نزديك به 3000 نفر به دليل شركت در تجمع‌هايي كه از سوي دولت روسيه «غيرقانوني» و «بدون مجوز» توصيف مي‌شوند، بازداشت شده‌اند، به نوشته موسسه OVD تعداد بازداشت‌شدگان در پايتخت 1100 نفر بود. بازداشت‌شدگان در تجمع‌هاي غيرقانوني در روسيه معمولا به جريمه مالي يا يك روز تا 15روز حبس محكوم مي‌شوند. اين نخستين‌بار نيست كه ناوالني جمع كثيري از هوادارانش را براي اعتراض به كرملين به خيابان مي‌كشد، تابستان سال گذشته و در آستانه برگزاري انتخابات دوماي محلي مسكو، منتقدان دولت پوتين كه معتقد بودند نامزدهاي هوادار احزاب مخالف دولت به دلايل واهي از شركت در انتخابات منع شده‌اند تظاهراتي برگزار كردند كه گفته مي‌شود بيش از 60 هزار نفر در آن مشاركت كردند. هواداران ناوالني، گفته‌اند قصد دارند تا انتخابات پارلماني آينده روسيه، به صورت هفتگي به تظاهرات ادامه دهند.
رهبري اپوزيسيون از زندان
الكسي ناوالني، درست يك هفته پيش بعد از يك چند ماه به مسكو بازگشته بود و به محض ورود به خاك روسيه با اسكورت نيروهاي امنيتي به بازداشتگاه منتقل شد. او در دوران حبس هم دست از انتقادهاي تند و افشاگري عليه دولت پوتين بر نداشته است. علاوه بر ساماندهي اعتراضات روز شنبه، سه روز پيش، انتشار ويديويي دو ساعته از يك قصر بسيار وسيع و مجلل در سواحل درياي سياه كه گفته مي‌شود با هزينه يك ميليارد و 400 ميليون دلار توسط پوتين خريداري شده است، به سوژه روز محافل سياسي روسيه بدل شده بود. اين ويديو كه با استفاده از پهپادهاي دوربين‌دار ضبط شده است در حساب كاربري ناوالني در يوتيوب منتشر شد. ديميتري پسكوف، سخنگوي كاخ كرملين تعلق اين قصر به رييس‌جمهور روسيه را تكذيب كرده است. ناوالني به علت نقض شرايط وثيقه‌اش از طريق سفر به آلمان و اقامت چند ماهه در اين كشور، به حبس 30 روزه محكوم شده است. ناوالني، تابستان امسال در حال سفر با هواپيما به دليل مسموميت در بيمارستان بستري شد و به درخواست دولت‌هاي اروپايي با مجوز دولت روسيه براي درمان به آلمان منتقل شد. در آلمان پزشكان اروپايي مدعي شدند كه ناوالني با استفاده از يك ماده شيميايي كه احتمالا در دوران شوروي سابق براي استفاده در سلاح‌هاي كشتار جمعي توليد شده است، مورد حمله قرار گرفته است. بنا به ادعاي وب‌سايت بلينگ‌كت، يك موسسه اطلاعاتي غيردولتي در بريتانيا كه معمولا در انتشار اطلاعات و اخبار هدفمند جهت تخريب دولت‌هاي غيرغربي فعال است، الكسي ناوالني، با استفاده از گاز اعصاب با كاربرد نظامي به نام نويچوك، در شهر تومسك سيبري توسط سرويس امنيت فدرال روسيه (FSB) دچار مسموميت شده بود. دولت روسيه اين گزارش‌ها را تكذيب كرده است. پيش از اين دولت بريتانيا هم در پرونده ترور ادعايي سرگي اسكريپال، جاسوس دوجانبه پيشين روسيه ساكن بريتانيا، مدعي استفاده از چنين سمي توسط نيروهاي امنيتي روسيه شده بود. دولت روسيه اساسا دراختيار داشتن اين گاز شيميايي را منكر شده است و ادعاهاي مطرح شده توسط دولت بريتانيا را افسانه‌سرايي توصيف مي‌كند.
اعتراض كرملين به دخالت امريكا
در امور داخلي روسيه
اظهارنظر سفارت امريكا در روسيه و همچنين سخنگوي وزارت خارجه امريكا درباره تظاهرات حاميان الكسي ناوالني، سياستمدار مخالف رييس‌جمهور روسيه، واكنش وزارت خارجه روسيه را در پي داشت. ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين با اشاره به تظاهرات مخالفان در روسيه و رويكرد غرب نسبت به آن بيان داشت، به همه نقطه نظرات احترام مي‌گذارد اما قاطعانه با شركت شهروندان در تجمعات غيرمجاز مخالف است. پسكوف تاكيد كرد كه او «قاطعانه مخالف شركت در تجمعات غيرقانوني» بوده و استدلال كرد كه «هيچ ارزيابي ديگري نمي‌تواند وجود داشته باشد، اين نقض قانون است.» پسكوف در ادامه گفت، هر چند كه بسياري خواهند گفت كه اعتراضات مردم زيادي را به خود كشاند اما تعداد آنها در مقايسه با تعداد روس‌هايي كه به ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه راي دادند رنگ مي‌بازد. سخنگوي كرملين در ادامه بيانيه‌هاي سفارت امريكا درخصوص اعتراضات غيرمجاز روز شنبه در روسيه را مداخله در امور داخلي اين كشور دانست. سخنگوي سفارت امريكا در روسيه درباره تظاهرات حاميان «الكسي ناوالني» سياستمدار روس مخالف ولاديمير پوتين رييس‌جمهور اين كشور گفته بود: «گزارش تظاهرات در ۳۸ شهر روسيه و دستگيري معترضان و روزنامه‌نگاران را نظاره‌گر هستيم.» اين مقام امريكايي افزود، امريكا از حقوق معترضان حمايت كرده و هرگونه اقدام عليه آنها را محكوم مي‌كند. بعد از اين سخنان مداخله‌جويانه سفارت واشنگتن در مسكو، «ند پرايس» سخنگوي وزارت خارجه امريكا هم اعلام كرد: «ما از مقام‌هاي روسيه مي‌خواهيم همه بازداشت‌شدگان را آزاد و فورا و بدون قيد و شرط الكسي ناوالني را آزاد كند.» پسكوف افزود: «اينها بيانيه‌هايي نامناسب هستند و البته مفهوم آنها مداخله صريح در امور داخلي ماست. اگر سفارت ما زمان تجربه ناآرامي مدني در امريكا به اين طريق واكنش نشان مي‌داد حدس مي‌زنم كه اين باعث ناخرسندي حتمي واشنگتن مي‌شد. من مي‌خواهم به همتايان‌مان توصيف كنم كه خودشان را در چنين وضعيتي تصور كنند.» وزارت خارجه روسيه هم در بيانيه‌اي كه در شبكه اجتماعي فيس‌بوك منتشر شد اعلام كرد، ايالات متحده بايد مشكلات داخلي اين كشور را برطرف كند و از دخالت در امور داخلي ديگر كشورها دست بردارد. وزارت خارجه روسيه در واكنش به اظهارات سفارت امريكا در روسيه، بر «دورويي» اين سفارتخانه در رابطه با حمله مرگبار ۱۷ دي طرفداران دونالد ترامپ به كنگره و عدم اظهارنظر ديپلمات‌هاي امريكايي و محكوم كردن اين حمله تاكيد كرد. در بيانيه اين وزارتخانه تصريح شد: «دورويي به ابزاري خطرناك براي ديپلماسي ايالات متحده به ويژه در دوره همه‌گيري كوويد19تبديل شده است. مراقب مشكلات داخلي خودتان باشيد و در امور داخلي يك كشور ديگر دخالت نكنيد.»