دانشجويان؛ كلاس‌هايي كه نمي‌روند و هزينه‌هايي كه بيشتر مي‌شوند
شهريه كرونا نمي‌شناسد
زهرا چوپانكاره
اسفند سال گذشته دانشگاه‌ها همراه با ساير مراكز آموزشي كشور كركره‌هاي‌شان را تا اطلاع ثانوي پايين كشيدند و موج موج دانشجويان سرگردان راهي خانه‌ها و شهرهاي خودشان شدند تا ببينند وضعيت بلاتكليفي تا كي به طول مي‌انجامد. نزديك به يك سال گذشته است و تكليف روشن شده: تقريبا تمامي كلاس‌هاي دانشگاهي به صورت مجازي برگزار شده‌اند و معدود واحدهايي بوده كه با هماهنگي دانشگاه به صورت عملي و آزمايشگاهي تشكيل شده. حالا پس از گذشت همه اين ماه‌ها دانشجويان بسياري هستند كه نمي‌دانند چرا با وجود خانه‌نشين شدنشان و كم شدن زحمتشان براي دانشگاه همچنان بايد شهريه‌هاي صعودي را بپردازند و ديگر حتي به يك كتابخانه يا واحد كامپيوتر هم دسترسي نداشته باشند؟ همه آنچه از جيبشان مي‌رود، خرج چه چيز مي‌شود. اگر قرار است كل كيفيت آموزشي آنها در كلاس‌هاي آنلاين خلاصه شود كه حتي هزينه اينترنتش را هم بايد خودشان بپردازند؟ در موارد حادتري حتي همان كلاس‌هاي مجازي هم تشكيل نمي‌شوند و گويا شهريه تنها بهانه‌اي است براي مجاز شدن جهت ورود به ترم بعد؛ پولي كه مي‌پردازي و بابتش كلاسي حتي به صورت مجازي هم تشكيل نمي‌شود. الف دانشجوي روزنامه‌نگاري دانشگاه سوره، ورودي سال 97 دوره ليسانس شهريه‌اي بالغ بر 1 ميليون و 500 هزار تومان مي‌پردازد و مي‌گويد «جديدي‌ها» يعني دانشجويان تازه‌وارد دانشگاه كه اولين تجربه‌شان از حضور و شهريه پرداختن مربوط به دوران دانشگاه پساكروناست دارند 2 ميليون تومان شهريه مي‌پردازند. اين شهريه‌ها در اين دوران تقريبا بابت هيچ چيزي غير از تدريس آنلاين نيست. يعني به صرف دانشجو بودن در هر دانشگاه و هر رشته‌اي، دانشجويان عموما بدون دريافت خدمات ديگر بايد مبلغي را بپردازند كه به نظرشان تناسبي هم با شرايط حال حاضر درس خواندنشان ندارد چون به قول الف كلاس‌هاي آنلاين «مزخرف» هستند و«دانشگاه هيچ امكاناتي نداده، اينترنت را هم خودمان مي‌گيريم و همين.» پيش از اين چه امكاناتي در دانشگاه بود كه دلشان خوش باشد بخشي از شهريه بابت اين خدمات است:«دانشگاه كتابخانه داشت، بخش انفورماتيك داشت كه آنجا كار مي‌كرديم، تحقيق‌هاي‌مان را انجام مي‌داديم و فضايي داشت براي اينكه بچه‌ها جمع شوند و كارهاي‌شان را با هم هماهنگ كنند.» اينها هم البته امكاناتي حداقلي است كه معمولا در دانشگاه‌هايي غير از دانشگاه‌هاي دولتي بزرگ يافت مي‌شوند اما حالا دسترسي به همين دو، سه مورد هم يك سال است كه ممكن نيست و در عين حال شهريه بر سر جاي خود باقي مانده. «هر ترم ورودي‌هاي جديد فكر كنم حدود 15 درصد شهريه بيشتري مي‌پردازند. امسال هم باز همان افزايش را داشت. در رشته روزنامه‌نگاري بايد ترمي 2 تومان بدهند اما رشته‌هاي هنري حدود 4 يا 5 ميليون بايد شهريه بدهند.» يك بخشي از تفاوت دو برابري شهريه رشته‌هاي هنر در دانشگاه سوره قطعا مربوط به حجم قابل توجه واحدهاي عملي است كه در دوران كرونا همان واحدها هم اغلب تشكيل نمي‌شوند. «دقيقا دارند همان شهريه را مي‌دهند اما كلاس‌هايشان مجازي است. بچه‌ها چند بار به رييس دانشگاه نامه نوشتند اما جواب خاصي نگرفتند.» وقتي مي‌گويد «بچه‌ها» منظور جمعي از دانشجويان است كه براي خودشان كانال دارند و مدام در مورد مسائل مختلف حرف مي‌زنند اما عملا قدرت حقوقي ندارند چون به گفته الف دانشگاه سوره اصلا چيزي به نام تشكيلات صنفي كه با چارچوب و قاعده انتخاباتي برگزار كند و دانشگاه در قبالش مسووليتي داشته باشد، ندارد يا به قول الف «گروهي از دانشجويان هستند كه فعاليت مي‌كنند اما فعاليتشان فايده‌اي ندارد.» در تمام اين مدت گويا يك بار مصاحبه‌اي در صفحه اينستاگرام دانشگاه با رييس آن انجام شده كه به گفته او پاسخي به سوالات دانشجويان نبوده است. در گزارش‌هاي پيشين «اعتماد» در مورد وضعيت دانشجويان و وضعيت دانشجويان خوابگاهي هم مكرر دانشجويان گفته بودند كه در شرايط كرونا دانشگاه‌ها خودشان را موظف به توضيحي در مورد برنامه‌هاي احتمالي و آينده پيش روي دانشجويان نمي‌دانند.
روايت دانشجويان آزاد
«نحوه محاسبه شهريه را نمي‌دانم اما از موقعي كه وارد دانشگاه شدم و شهريه نزديك به يك ميليون تومان بود، آخرين ترمي كه قبل از كرونا دانشگاه رفتيم، شهريه يك ميليون و 200 هزار تومان بود و الان شده حدود يك ميليون و 500 با اينكه همه چيز مجازي شده.» دانشجوي كارشناسي رشته حقوق ورودي 97 دانشگاه آزاد واحد شهر قدس مي‌گويد در همان زمان قبل از كرونا هم دانشگاه امكانات خاصي نداشته كه بخواهند فكر كنند در اين مدت چيزي را از دست داده‌اند، تنها تفاوتش اين بوده كه مي‌توانستند استادان را از نزديك ببينند. اما به هر حال از آنجايي كه هزينه‌هاي دانشگاه به خاطر نبود آنها كاهش پيدا كرده، قرار نيست كه آنها همچنان شهريه با سير صعودي بپردازند. در دانشگاه شما هيچ نهاد دانشجويي هست كه اين موضوع را پيگيري كند؟ «س» مي‌گويد:«نه هيچ نهادي نيست. بالا رفتن شهريه هم اعلام نمي‌شود. ما موقع ثبت نام در سايت طبق حساب و كتاب‌هاي خود دانشگاه متوجه مي‌شويم كه الان چقدر بايد بپردازيم.» شهريه ثابت بايد حتما در ابتداي ترم پرداخت شود، رقمي حدود 400 و خرده‌اي هزار تومان و بعد مبلغي مي‌ماند كه قسط‌بندي مي‌شود و مي‌توانند در طول ترم پرداخت كنند. روايت يكي از دانشجويان دوره دكتراي دامپزشكي دانشگاه آزاد كرج از موضوع كلاس‌ها و شهريه و شيوه درس خواندن با بقيه متفاوت است. ابتداي گفت‌وگو با همان حرف‌هاي شهريه پيش مي‌رود و بعد به نحوه غريب برگزاري امتحانات مي‌رسد. شهريه دانشجويي مانند او در ترم‌هاي آخر اين رشته و اين مقطع بيش از 6 ميليون تومان است. مشكل عمده او و به گفته خودش ساير كساني كه هم‌دوره او هستند اين است كه بخش قابل توجهي از كلاس‌هاي آنها در واقع واحدهاي عملي است كه شهريه بيشتري را هم شامل مي‌شود اما در يك سال گذشته بخش عمده اين واحدها تشكيل نشده اما دانشگاه پولشان را طلب كرده است:«الان به خاطر اعتراضات شديد، دانشكده دو هفته‌اي است كارورزي گذاشته ولي بدون سرويس رفت و آمد. اما ترم‌هاي قبلي اصلا كلاسي برگزار نشد و هيچ نهادي هم نداريم كه پيگيري كند. دانشگاه آزاد اعلام كرده بود، شهريه درس‌هاي عملي را نمي‌گيرد اما در اين دو ترم گرفته و شهريه تقريبا دو برابر شده.» در مورد اين رشته و مقطع به صورت خاص، تعداد واحدهاي عملي آنقدر مهم و بالاست كه مجازي شدن دانشگاه در عمل به معناي تعطيلي كلاس‌ها بوده است. مي‌گويد اين ترم اصولا هيچ كلاس آنلايني نداشته و ترم گذشته هم نيمي از واحدها به صورت آنلاين ارايه شدند. با اين توضيحات بود كه او به سوالاتي كه در ادامه مي‌آيند، پاسخ داد تا تصوير روشن‌تري از يك نمونه از گذراندن ترمشان در رشته دامپزشكي دانشگاه آزاد واحد كرج ترسيم كند.
اگر كلاسي تشكيل نشده، پس شما شهريه چي را داده‌ايد؟
نمي‌دانم والا! الان حرف كل دانشجوهاي دامپزشكي دانشگاه آزاد همين است.
يعني در يك سال گذشته اغلب اوقات دانشگاه تعطيل بوده و فقط پول مي‌گرفته؟
دقيقا
چطور امتحان داديد؟ واحدها چطوري پاس شدند؟
بعضي دروس كه كلاس آنلاين داشتند و طبق روال عادي درس دادن ولي در دروسي كه كلاس نداشتند، يا نمره‌هاي ترم قبل گذاشته شد يا از خودشان نمره دادند. رشته من، رشته عملي است؛ ۴ سال درس تئوري مي‌خوانيم كه دو سال آخر عملي ياد بگيريم و وارد بازار كار شويم. متاسفانه الان ورودي‌هاي ما يه مدرك دكترا مي‌گيرند و هيچي بلد نيستند چون دو سال آخرمان آموزش نداشتيم.
مثالي از واحدهايي كه عملي بودند اما نه حضوري و نه مجازي برايشان كلاس تشكيل نشده، داريد؟
عمليات درمانگاهي، دام بزرگ و دام كوچك.
نمره اين واحدها بدون امتحان جايي ثبت مي‌شود؟
بله ثبت مي‌شود كه بتوانيم واحدهاي ترم بعد را برداريم.
درس‌هايي بوده كه امتحان نداده باشيد اما به شما نمره داده باشند؟
درس طيور نمره‌ام شد 13، دام كوچك 18 و دام بزرگ 17.
دانشگاه در مورد كل اين روند توضيحي هم داده؟
موقع امتحانات بچه‌ها اعتراض كردند و هر كدام(از اساتيد) يك متن معرفي كردند كه بياييد اين‌جوري امتحان بدهيد، بچه‌ها هم گفتند بدون آموزش و در عرض يك هفته چطور اين دروس را بخوانيم؟ براي همين راضي شدند به نمرات قبلي.