دليل استعفاي الياس نادران چه بود؟
شفافيت داوطلبانه!
دليل استعفاي الياس نادران چه بود؟
محمدحسن نجمي
30 ماه پس از روي كار آمدن مجلس يازدهم كه يكي از شعارهاي انتخاباتي‌اش شفافيت بود؛ البته نه شفافيت فقط براي نمايندگان بلكه طرحي براي شفافيت قواي سه‌گانه. اين موضوع همچنان در پيچ و خم بروكراسي گير افتاده است.اما حالا كه حدود يك‌سال به انتخابات مجلس مانده، در حالي كه شعار و ادعاي شفافيت مجلسي‌ها روي زمين مانده، رييس مجلس در جريان جلسه يكشنبه از داوطلبانه شدن شفافيت خبر داد. در همين حال الياس نادران از نمايندگي مجلس استعفا كرد؛ استعفايي كه شنيده شده در اعتراض به عملكرد هيات رييسه مجلس بوده است. محمدباقر قاليباف در پاسخ به تذكر يكي از نمايندگان گفت: «برخي مواد طرح شفافيت قواي سه‌گانه براي رفع ابهام به كميسيون شوراها ارجاع شد تا ابهامات بخش مربوط به شوراي عالي نظارت رفع شود.» به گفته قاليباف «شوراي نگهبان اشكالي به بخش شفافيت مجلس نگرفته است. ما در پارلمان مجازي مجلس اعلام كرديم كه شفافيت براي دوستاني كه داوطلب هستند، مي‌تواند اجرا شود. مركز انفورماتيك نيز اين كار را انجام مي‌دهد بنابراين مشكلي در اين زمينه وجود ندارد.» اين سخنان در پاسخ به تذكر «جواد نيك‌بين»، نماينده كاشمر است كه گفته بود: «با توجه به تاييد بخش شفافيت مجلس در طرح شفافيت قواي سه‌گانه قرار شد كه نمايندگان آراي خود را به صورت داوطلبانه در پارلمان ارايه كنند؛ اميدواريم اين موضوع هر چه سريع‌تر عملياتي شود تا ساير قوا نيز نسبت به اجراي آن اقدام كنند.» در همين حال، قاليباف در جريان جلسه يكشنبه و پس از طرح پيشنهادات چهارگانه علي خضريان نماينده تهران براي طرح شفافيت قواي سه‌گانه اين طرح را مجددا به كميسيون امور داخلي كشور ارجاع داد «تا پيشنهادات اصلاحي به منظور تامين نظر شوراي نگهبان در اين طرح تطبيق داده شود و سپس در صحن مورد بررسي قرار گيرد.» با گذشت 30 ماه از تشكيل مجلس يازدهم، موضوع شفافيت همچنان سرنوشت روشني پيدا نكرده است. گرچه اين موضوع از جمله وعده‌هاي خوش‌آب و رنگ نمايندگان فعلي در زمان تبليغات انتخاباتي‌شان بود و با استفاده از همين امر، به شدت از مجلس دهم انتقاد مي‌كردند. كليات طرح شفافيت آراي نمايندگان يك‌بار در مجلس يازدهم و بهمن ماه سال 1399 به راي گذاشته شد كه با راي نمايندگان، از دستور كار خارج شد. در حالي كه اين طرح براي تصويب به دوسوم آراي نمايندگان نياز داشت، سه راي كم آورده بود.
استعفاي اعتراضي؟
جلسه يكشنبه مجلس همچنين خبري جالب توجه داشت كه مي‌تواند به همين موضوع شفافيت هم ربط داشته باشد؛ الياس نادران، نماينده تهران و از اصولگرايان سنتي، استعفاي خود را تقديم هيات رييسه كرد. نادران در جريان جلسه علني يكشنبه طي تذكري به رييس مجلس گفت: «استعفايم را تقديم هيات رييسه كرده‌ام؛ تقاضا دارم كه آن را قرائت كنيد.» او دليل اين استعفا را بيان نكرده اما خبرگزاري ايسنا به نقل از شنيده‌ها گفته كه استعفاي نادران در اعتراض به عملكرد هيات رييسه بوده است.
سابقه دعواي قاليباف و نادران
دعواي ميان نادران و قاليباف به همين استعفاي يكشنبه‌اش ختم نمي‌شود؛ آنها در جريان برخي تصميم‌گيري‌هاي داخل مجلس اختلاف‌نظرهاي جدي داشتند و آن را بيان مي‌كردند. او براي نشان دادن مخالفتش با شيوه كار قاليباف خرداد ماه گذشته نامزد كرسي رياست مجلس شد و با قاليباف رقابت كرد كه البته ناكام ماند. او همان زمان در نامه‌اي خطاب به نمايندگان نوشته بود: «به همه آنهايي كه در جريان تعيين فهرست نامزدهاي مجلس يازدهم (به ويژه ليست تهران) و تعيين وزراي دولت سيزدهم، به خصوص به آن دو نفري كه بيشترين نقش را داشتند، عرض مي‌كنم آيا امروز حاضريد شجاعانه عواقب اشتباه‌تان را بپذيريد؟» او همچنين گفته بود: «اگر مجلس در دوسال آينده به همين روال بچرخد كه در اين دو سال چرخيده، فاتحه مجلس خوانده است.»
دعواي شفافيت
اما پيش از اين نامه، يكي از مهم‌ترين تنش‌ها ميان نادران و قاليباف، بهمن ماه 1399 و در جريان ارايه گزارش كميسيون تلفيق درباره لايحه بودجه 1400 و راي مجلس به آن بازمي‌گردد. در آن روز نادران به عنوان رييس كميسيون تلفيق بودجه 1400، گزارش كميسيون متبوعش را در مجلس قرائت كرد، از نمايندگان خواست تا به اين گزارش راي مثبت دهند تا همين گزارش مبناي لايحه بودجه 1400 شود. قاليباف اما برابر درخواست نادران، به جاي گزارش كميسيون، اصل لايحه را به راي گذاشت. نتيجه هم شد آنچه نادران نمي‌خواست. در پي آن، مجلس كليات لايحه بودجه را رد كرد؛ اقدامي كه نادران آن را «عروسي دولت» خوانده بود.فرداي آن روز طرح شفافيت در مجلس مطرح شد و نادران به عنوان مخالف طرح، نطق كرد و نيش و كنايه‌هايي هم نثار قاليباف كرد. او به جلسه روز گذشته‌اش اشاره كرد اين طرح را «رفتار دوگانه» و «نمايش شفافيت» خواند و گفت: «ديروز جمع كثيري از همكاران ما تقاضاي راي علني و با ورقه راجع به كليات گزارش كميسيون تلفيق بودجه كردند، اما دبير محترم هيات رييسه گفتند كه رييس محترم مجلس به مصلحت نمي‌داند. چه شد كه ديروز شفافيت آرا بد بود و امروز شفافيت آرا خوب شده است؟» نادران خطاب به قاليباف گفته بود: «آقاي رييس؛ مجلس ديروز شما به كليات گزارش كميسيون تلفيق مجلس راي مثبت داديد يا منفي؟ اعلام كنيد به مردم. اين شفافيت است اين‌گونه نمي‌شود شفاف‌سازي كرد. نمي‌شود ديروز مصلحت‌انديشي كرد و امروز چيز ديگري بگوييم.» با اين وجود در حالي كه طرح شفافيت هنوز سرنوشت مشخصي ندارد، معلوم نيست قاليباف بر اساس چه اختياراتي و كدام بخش از آيين‌نامه داخلي مجلس، شفافيت براي نمايندگان را «داوطلبانه» اعلام كرده است. اگر شفافيت امري مورد تاكيد است، مجلسي‌ها مي‌توانند تا زمان تعيين تكليف طرح شفافيت سه قوه، به صورت جداگانه براي نمايندگان در قالب طرح تصويب كنند. برخي بر اين اعتقادند كه طرح شفافيت قواي سه‌گانه، به اين منظور بوده كه برخي جريانات در مجلس مي‌خواهند با چنين طرح‌هايي اعمال شفافيت براي مجلس را به تعويق بيندازند؛ چراكه تا به نتيجه رسيدن چنين طرحي، راهي طولاني در پيش است و رفت و آمدهاي مكرري ميان مجمع تشخيص مصلحت نظام، شوراي نگهبان و مجلس صورت مي‌گيرد.
پيش‌بيني نادران محقق شد!
نادران در همان نطق مخالفتش با طرح شفافيت در بهمن 99، گفته بود كه «به مردم نمايش شفافيت مي‌دهيم و آن را در بايگاني قرار مي‌دهيم» و پيش‌بيني كرده بود كه «اواخر كار مجلس دوباره آن را از بايگاني خارج و درباره آن حرف مي‌زنيم. اگر صداقت داريم الان كه شفافيت آرا راي آورد بلافاصله وارد جزييات شويم و به مردم بگوييم كه مي‌خواهيم چه كار كنيم.» پيش‌بيني نادران با سخنان يكشنبه قاليباف به تحقق پيوست. در حالي كه حدود يك‌سال به انتخابات مجلس دوازدهم مانده، مبحث راي‌آور شفافيت دوباره مطرح شده است.