انتخاباتي كه سرنوشت پرجمعيت‌ترين كشور آفريقا را رقم مي‌زند
آيا جانشين رییس جمهور کنونی نیجریه مي‌تواند مشكلات امنيتي و اقتصادي این کشور را حل كند؟
شهاب شهسواري
ده‌ها ميليون شهروند نيجريه، پرجمعيت‌ترين كشور آفريقا روز گذشته پاي صندوق‌هاي راي رفتند تا جانشين محمدو بوهاري، رييس‌جمهور اين كشور را مشخص كنند. انتخابات ديروز با حضور ۱۸ نامزد برگزار شد، هرچند رقابت اصلي ميان سه نامزد پيشتاز خواهد بود. انتخابات ديروز هفتمين انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور از ۲۳ سال پيش بود كه ديكتاتوري نظامي در نيجريه پايان يافت و براي نخستين‌بار در تاريخ دموكراسي جوان نيجريه، هيچ‌يك از نامزدهاي پيشتاز سابقه نظامي ندارند. وضعيت اقتصاد و امنيت نيجريه، در طول هشت سال رياست‌جمهوري محمدو بوهاري به شكل چشمگيري افول كرده است. بوهاري كه در گذشته يكي از رهبران رژيم ديكتاتوري نظامي نيجريه محسوب مي‌شد، سال ۲۰۱۵ در انتخابات مشاركت كرد و با شكست رييس‌جمهور وقت، گودلاك جاناتان، بار ديگر به عنوان رييس‌جمهور حكومت غيرنظامي نيجريه انتخاب شد. اما ۸ سال حكومت بوهاري، نارضايتي‌هاي گسترده‌اي بر جا گذاشته است. نيجريه ۲۲۰ ميليون جمعيت دارد كه در انتخابات امسال ۹۳ ميليون نفر براي شركت در انتخابات ثبت‌نام كرده بودند، هر چند كه فقط ۸۰ ميليون نفر از ميان اين جمعيت، مدارك كامل براي شركت در انتخابات ارايه داده‌اند. سال ۲۰۱۴، يك سال پيش از به قدرت رسيدن بوهاري، سرانه توليد ناخالص داخلي نيجريه ۳۲۰۰ دلار بود، اما اين رقم سال گذشته ميلادي به ۲۰۰۰ دلار كاهش پيدا كرد. توليد نفت نيجريه در طول هشت سال گذشته از بيش از ۲ ميليون بشكه در روز به كمتر از يك ميليون و ۵۰۰ هزار بشكه در روز رسيده است. سوءمديريت اقتصادي دولت بوهاري، حتي در روزهاي گذشته نيز كشور را با مشكلات بزرگي مواجه كرده است. تصميم بانك مركزي نيجريه براي تغيير اسكناس رايج نايراي نيجريه، جمع‌آوري اسكناس‌هاي قديمي و عدم انتشار اسكناس كافي جايگزين، باعث شده است كه كشور با بحران كمبود پول نقد مواجه شود تا حدي كه بخشي از جمعيت به دليل عدم دسترسي به اسكناس توانايي خريد كالاهاي اساسي نيز نداشته باشند. وضعيت امنيتي نيجريه هم در طول سال‌هاي اخير به شكل چشمگيري بدتر شده است. درحالي كه تروريسم و حملات گروه‌هاي مسلح، به‌ويژه بوكوحرام، در سال‌هاي قبل عمدتا در شهرهاي كوچك‌تر و روستاهاي حاشيه شمالي كشور جريان داشت، در سال‌هاي اخير حملات مسلحانه به شهرهاي بزرگ افزايش يافته است و نگراني‌ها در مورد وضعيت امنيتي در بخش بزرگي از كشور پخش شده است. به نوشته نيويورك‌تايمز براساس نظرسنجي‌ها ۸۹درصد از جمعيت نيجريه تصور مي‌كنند كه جهت‌گيري سياسي كشور به سمت اشتباه است. در ميان ۱۸ نامزد انتخابات، بولا تينوبو، از حزب حاكم «كنگره همه ترقي‌خواهان»، آتيكو ابوبكر، از حزب اپوزيسيون «حزب دموكراتيك خلق» و پيتر اوبي سياستمدار تازه‌وارد از «حزب كارگر» هستند. قدرت در نيجريه در دهه‌هاي گذشته ميان كنگره همه ترقي‌خواهان و حزب دموكراتيك خلق دست به دست مي‌شد، اما پيتر اوبي، يك تازه‌وارد محسوب مي‌شود كه تا پيش از اين سابقه‌اي در سياست نيجريه نداشت. او كارزار تبليغاتي بسيار موفقي را در طول ماه‌هاي گذشته به اجرا گذاشت و بسياري از جوانان به خصوص در كارزار آنلاين و شبكه‌هاي اجتماعي از او حمايت كرده‌اند. ابيودون آدني‌اي، استاد ارتباطات جمعي در دانشگاه بيز شهر ابوجا به گاردين مي‌گويد: «اين انتخابات يكي از رقابتي‌ترين انتخابات‌هايي است كه در تاريخ نيجريه برگزار شده است.» نظرسنجي‌هاي مختلفي كه در طول هفته‌هاي گذشته منتشر شده است، نتايج متفاوتي را براي انتخابات پيش‌بيني كرده‌اند و هر سه نامزد اصلي يعني تينوبو، ابوبكر و اوبي در برخي از نظرسنجي‌ها پيشتاز هستند. با اين حال تعدادي از نظرسنجي‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه در صورت استقبال گسترده جوانان از انتخابات، پيتر اوبي، تاجري كه به سياست روي آورده است بين ۱۰ تا ۴۰درصد از رقبايش در انتخابات پيش است. با اين حال به گفته كارشناسان اگر مشاركت عمومي در انتخابات ناچيز باشد كه به دليل نااميدي جمعيت نيجريه از عملكرد سياستمداران اين كشور بعيد نيست، احتمال زيادي وجود دارد كه پيتر اوبي نتواند آراي لازم براي پيروزي در انتخابات را به دست بياورد. قانون انتخابات نيجريه به شكلي است كه امكان كشيده شدن انتخابات به دور دوم بسيار ناچيز است. يك نامزد براي پيروزي در انتخابات رياست‌جمهوري، علاوه بر كسب اكثريت نسبي آرا كافي است كه در دو‌سوم از ۳۶ ايالت نيجريه بتواند بيش از ۲۵درصد آرا را از آن خود كند. عملكرد رابيو كوانكواسو، نامزدي كه در نظرسنجي‌ها رتبه چهارم را دراختيار دارد، مي‌تواند در انتخابات تعيين‌كننده باشد، چراكه محبوبيت او در بخش‌هايي از شمال كشور مي‌تواند باعث شكسته شدن آراي ديگر نامزدهاي پيشتاز شود. هر سه نامزد پيشتاز انتخابات پيش از اين با اتهام‌هاي فساد مواجه شده‌اند و هر سه در برنامه‌هاي‌شان اعلام كرده‌اند كه برخي از سياست‌هاي كلان كشور را از جمله يارانه سوخت و نرخ دستوري ارز تغيير خواهند داد. در انتخابات ديروز يكي از نكات مهم استفاده از فناوري‌هاي نو براي جلوگيري از تقلب بود. نصب دستگاه‌هاي تشخيص هويت از طريق چهره‌نگاري و انگشت‌نگاري، از جمله اقداماتي است كه مقام‌هاي انتخاباتي نيجريه براي پيشگيري از تقلب در انتخابات اخير به كار گرفته‌اند. انتخابات نيجريه مي‌تواند به عنوان يك الگو براي كشورهاي همسايه و دولت‌هاي غرب آفريقا باشد كه در سال‌هاي اخير با كودتاهاي نظامي مواجه شده‌اند. در طول سه سال گذشته، دولت‌هاي غيرنظامي در مالي و بوركينافاسو، با كودتاي نظامي بركنار شده‌اند. برگزاري موفق اين انتخابات مي‌تواند براي ديگر كشورهاي منطقه هم كه زير سايه حكومت‌هاي مادام‌العمر قرار دارند، پيام مثبتي داشته‌باشد. در گينه استوايي، تئودورو اوبيانگ از سال ۱۹۷۹، ۴۴ سال است كه در قدرت است، در كامرون، پول بي‌يا از سال ۱۹۸۲ حكومت مي‌كند و يووري موسه‌وني، از سال ۱۹۸۶ در اوگاندا حكومت مي‌كند. نيجريه در منطقه خود يك قدرت اقتصادي و سياسي محسوب مي‌شود و يكي از مهم‌ترين كشورهاي آفريقاست. ميتو پيج، پژوهشگر انديشكده موقوفه كارنگي براي صلح بين‌الملل اين انتخابات را يك سيگنال از سوي نيجريه به جهان تلقي مي‌كند كه فرآيندهاي دموكراتيك در اين كشور زنده است. درحالي كه در بسياري از نقاط قاره آفريقا شاهد كاهش نفوذ دموكراسي هستيم، برگزاري موفق اين انتخابات مي‌تواند اميدها را براي اصلاحات دموكراتيك در ديگر كشورهاي قاره آفريقا احيا كند. دهه پيش رو مي‌تواند براي نيجريه، به عنوان يك كشور پرجمعيت با ظرفيت بسيار بالاي اقتصادي بسيار پراهميت باشد. علاوه بر نفت خام، نيجريه بر بستر بزرگي از منابع گاز طبيعي و مواد معدني قرار گرفته است به اضافه اينكه اين كشور به دليل زمين‌هاي حاصلخيز و منابع آب سرشار ظرفيت بالايي براي توليد محصولات كشاورزي دارد. پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه نيجريه تا سال ۲۰۴۵ به سومين كشور پرجمعيت جهان بعد از هندوستان و چين بدل خواهد شد. جمعيت نيجريه بسيار جوان است اما نامزدهاي پيشتاز انتخابات به خصوص از دو حزب اصلي بالاي ۷۰ سال سن دارند و پيتر اوبي، نامزد جايگزين انتخابات هم ۶۱ ساله است. به نوشته نيويورك‌تايمز برخي تحليلگران و مقام‌هاي حزب حاكم معتقدند كه پيتر اوبي به سختي مي‌تواند حاميان «مجازي» خود را به آراي واقعي تبديل كند و دو حزب اصلي كشور با سابقه بالا و شبكه‌هاي حمايتي كه براي خود ايجاد كرده‌اند به علاوه منابع مالي زياد و ساختار سياسي قدرتمند به راحتي مي‌توانند او را شكست دهند. براساس برنامه‌ريزي‌ها نتايج رسمي انتخابات قرار است ۵ روز بعد از برگزاري انتخابات اعلام شود، اما انتظار مي‌رود كه در چند ساعت پس از پايان راي‌گيري ميزان مشاركت راي‌دهندگان و نتايج تعدادي از صندوق‌ها اعلام شود و تا روز دوشنبه يا سه‌شنبه احتمالا مي‌توان برآورد نسبتا دقيقي از برنده انتخابات داشت.