يك خبر، سه چهره
اين خانه بخشي از حافظه تهران است
محيط طباطبايي
خانه پاسال ثابت متعلق به يكي از شخصيت‌هاي مهم قبل از انقلاب است كه بعد از انقلاب مصادره و استفاده‌يي ديگري از اين خانه شد. اين خانه اگر سبك معماري خاص يا معمار سرشناسي دارد حتما بايد ثبت ميراث فرهنگي شود. اما موضوع اين است كه فقط مكان‌هايي كه به ثبت ميراث فرهنگي مي‌رسند بايد حفظ و نگهداري شوند و جايي كه به ثبت نمي‌رسد را مي‌گذاريم تا ويران شود؟ اصلا فرض را بر اين مي‌گذاريم كه اين خانه هيچ ارزش تاريخي ندارد اما اين خانه بزرگ‌ترين خانه باغ شهر تهران و با تعداد زيادي درخت كهنسال است كه ويران مي‌شود و در واقع اين فضاي شهري مردم تهران است كه به ويراني مي‌رود و اين يك واقعيت است كه شهر تهران و فضاي شهري مردمش از هر طرف مورد هجوم برج‌سازها واقع شده است و فضاي شهري بخشي از حق شهروندان اين شهر است كه به راحتي پايمال مي‌شود و به راحتي ناديده گرفته مي‌شود. به هرحال كاخ پاسال ثابت بزرگ‌ترين خانه‌باغ تهران است و در واقع بخشي از حافظه و تاريخ محله جردن تهران محسوب مي‌شود و حتي اگر هم فاقد ارزش تاريخي و معماري باشد از اين حيث كه بخشي ازحافظه تاريخي اين شهر و فضاي شهري شهروندانش است بايد حفظ و از ويران شدنش جلوگيري شود.
كارشناس خانه‌هاي تاريخي
تهران هويتش را حفظ نمي‌كند
عليرضا افشاري
هر روز شاهد تخريب و در آستانه تخريب بودن يك بناي تاريخي هستيم و اين اصلا خوب نيست بايد هويت تهران حفظ شود. هويت هر شهري هم به بنا‌هاي تاريخي و قديمي آن است. از آنجايي كه از همه جاي ايران به شهر تهران مهاجرت مي‌كنند حفظ تهران قديم و آن هويت از اهميت بسزايي برخوردار است. تهران به عنوان پايتخت تمدن قديمي و كهن ايران آنچنان كه بايد نتوانسته است از هويت و بنا‌هاي تاريخي‌اش صيانت كند. به اعتقاد من اين دست بنا‌ها بايد به موزه‌يي بدل شوند. بنا‌هايي كه با ساختمان ورساي در پاريس مقايسه مي‌شوند، اين اهميت و جايگاه را دارند كه موزه شوند. با اين دست كار‌ها هويت تاريخي معماري ايران در دوران معاصر حفظ مي‌شود. الان اين خلأ قانوني به نوعي وجود دارد و بنا‌ها از قبل دوره صفويه را به عنوان يك بناي تاريخي لحاظ مي‌كنند. بايد اين خلأ قانوني برطرف شود و بنا‌هاي دوره قاجار و پهلوي هم به عنوان آثار تاريخي ثبت شوند البته برخي مثال‌ها هم هست و آثاري كه در سال‌هاي دهه 70 بنيان گذاشته شدند به ثبت ملي رسيده‌اند از آن جمله ساختمان بنياد ايران‌شناسي است و اين موضوع نشان مي‌دهد مسوولان ميراث فرهنگي اگر بخواهند و زمينه فراهم باشد توانايي ثبت بنا‌هاي متاخر را هم دارند. متاسفانه گاهي عدم نظارت صحيح و از طرفي رواج فرصت‌طلبي در ميان اقشاري از مردم شاهد افزايش تخريب بنا‌ها و اماكن تاريخي هستيم و از سويي بايد گفت خوشبختانه توجه افكار عمومي و رسانه‌ها به ميراث فرهنگي بيش از گذشته جلب شده است و اين اتفاق را بايد به فال نيك گرفت و اميدوارم كه هر چه مي‌گذرد فرهنگ حفظ بنا‌هاي تاريخي افزايش پيدا كند. توجه رسانه‌ها به اين موضوع‌ها از طرفي مي‌تواند علاوه بر فرهنگ‌سازي از گستر‌ش تخريب بنا‌ها جلوگيري كند. ٭ فعال ميراث فرهنگي
عدم استعلام شهرداري از ميراث فرهنگي براي تخريب خانه «پاسال ثابت»
سپيده سيروس‌نيا٭ / ما بيش از 2300 بناي تاريخي را در تهران شناسايي كرديم و 717 بناي ثبت ملي شده است. ثبت هر بناي تاريخي يك پروسه‌يي دارد و اين موضوع هم زمانبر است، هم نياز به اعتبار دارد. از سويي براي ثبت برخي از اين بنا‌ها، مالكان آنها اجازه بازديد براي تشكيل پرونده نمي‌دهند. ما بر اساس مقررات سازمان ميراث فرهنگي شاخصه‌ها و اولويت‌هايي براي ثبت بنا‌ها داريم. هر اثري ارزش تاريخي و فرهنگي خودش را دارد برخي از آثار به دليل رويداد‌هايي كه در آن رخ داده است اهميت دارند برخي ديگر از آثار به اعتبار معماري متمايز‌شان مهم هستند و برخي از بنا‌ها به دليل آدم‌هايي كه در آنها زندگي كردند مهم هستند و اين موارد در تعيين اولويت ثبت ملي بنا‌ها مهم است. از طرفي در صورتي كه اثري در وضعيت هشدار و رو به ويراني باشد حتما در اولويت ثبت قرار مي‌گيرد و البته تخصيص اعتبارات هم در افزايش ثبت بنا‌هاي تاريخي مهم است. خانه تاريخي «پاسال ثابت» به دليل ارزش‌هاي معماري از اهميت زيادي برخوردار است و اگر رويداد‌هاي خاصي هم در آن بنا رخ نمي‌داد بي‌شك به دليل معماري منحصر به‌فردش مهم است. ضمن اينكه اين بنا تا چند ماه پيش در اختيار نهاد رياست‌جمهوري بوده است و مشكل خاصي نداشته است و من شنيدم اخيرا اين بنا در اختيار بانك انصار است. الان كه ادعا‌هايي مبني بر ساخت و ساز در حريم اين بنا پيش آمده است، آن را در اولويت ثبت تاريخي قرار مي‌دهيم. لزوما قدمت آثار در ثبت آنها موثر نيست علاوه بر قدمت، مولفه‌هاي ديگري براي ثبت يك بنا به عنوان ميراث ملي لحاظ مي‌شود. مثلا بناي ساختمان «بنياد ايران‌شناسي» كه سال‌هاي دهه 70 ايجاد شده است، به ثبت ملي رسيده است و در حالي كه يك بناي تازه ساخت است. با ثبت يك بنا به عنوان ميراث فرهنگي شرايط براي حفظ و نگهداري و مرمت آن مناسب‌تر مي‌شود و ضمن اينكه در تخصيص اعتبارات اولويت با بنا‌هاي ثبت شده است. در خبري ادعا شده بود كه شهرداري براي ساخت و ساز در محدوده اين بنا از ميراث فرهنگي استعلام كرده است در حالي كه چنين نيست و هيچ استعلامي درباره ساختمان «پاسال ثابت» انجام نشده است.
٭ معاون ميراث فرهنگي
اداره كل ميراث و گردشگري استان تهران