گفت‌وگوي كوتاه «اعتماد» با وحيد رجبلو، كارآفرين و بنيانگذار استارتاپ توانيتو
محدوديت اينترنت به قيمت جان فرد معلول تمام مي‌شود
وحيد رجبلو، توان‌ياب، فعال حوزه معلولان، كارآفرين و بنيانگذار استارتاپ توانيتو در ايران است كه از حدود يك سال پيش براي طي مراحل درمان بيماري پيش‌رونده‌اش (اس.ام.اي) از ايران مهاجرت كرده و در حال حاضر در كشور امريكا زندگي مي‌كند. او كه تنها دو درصد از بدنش توانايي حركتي دارد، در سال 2019 به عنوان اولين ايراني، در فهرست 20 جوان شايسته و تأثيرگذار كميته بين‌المللي JCI قرار گرفت و در ايران نيز مسوول يك تيم استارت آپي 12 نفره بود و بيش از 200 سايت را طراحي و راه‌اندازي كرد. رجبلو چند روز پيش در شبكه جهاني اكس(تویيتر سابق) از اتفاقي كه چند روز قبل برايش رقم خورده بود، نوشت: « چند شب پيش تو خواب مشكل نفس كشيدن پيدا كردم، سخت نفس مي‌كشيدم، دستيار صوتي الكسا به من كمك كرد كسي كه مراقبم هست رو از خواب بيدار كنم تا دستگاه تنفسم رو بهم وصل كنه.حالا اگر تو يه كشوري بودم كه اينترنت محدود بود معلوم نبود چه اتفاقي قرار بود بيفته.» اين تویيت بهانه‌اي شد تا «اعتماد» درباره كيفيت دسترسي افراد داراي معلوليت به اينترنت و ميزان اهميت آن در زندگي فرد معلول با اين فعال و كارآفرين حوزه افراد داراي معلوليت، گپ كوتاهي داشته باشد. او معتقد است كه فيلترينگ ديوار جديدي در برابر فرد داراي معلوليت است و محدوديت دسترسي اين افراد به شبكه مجازي مي‌تواند به قيمت جان آنها تمام شود، در صورتي كه اينترنت استقلال خوبي به زندگي اين افراد خواهد داد.
وجود اينترنت پر سرعت و بدون محدوديت چقدر در زندگي يك فرد معلول مهم است؟
درباره اهميت اينترنت در زندگي افراد داراي معلوليت بايد بگويم كه اينترنت استقلال خيلي خوبي به فرد داراي معلوليت مي‌دهد. در بسياري از كشورها اگر فردي، اينترنت را از دسترس فرد داراي معلوليت دور كند يا ارتباط او را با اينترنت قطع كند و مانع دسترسي او شود حتما تبعات بسيار بدي را براي او خواهد داشت چون اين كار و در دسترس قرار نگرفتن اينترنت براي فرد داراي معلوليت و محدوديت دسترسي او خيلي مساله بااهميتي است و مي‌تواند باعث از بين رفتن جان يك انسان شود.
شما تجربه استفاده از اينترنت در ايران و خارج از ايران را داريد. اين تجربه چقدر متفاوت بوده است؟
در ايران كه اينترنت، كاملا فيلتر است و فقط يكسري از شبكه‌هاي داخلي و دولتي باز است. افراد بايد براي دسترسي به امكانات اينترنت، وي.پي.ان داشته باشند تا بتوانند شبكه را دور بزنند. اين كار، اختلالاتي در كار ايجاد مي‌كند و با وجود اين اختلالات نمي‌توانيد از امكانات شبكه جهاني اينترنت به‌طور صد در صد استفاده كنيد و در اين شرايط، شايد فقط امكان استفاده ۲۰ درصدي از آن براي شما وجود داشته باشد. وقتي به عنوان فرد داراي معلوليت جسمي در خارج از كشور ايران اينترنت داريد، كاملا زندگي متفاوتي را نسبت به زندگي در ايران تجربه مي‌كنيد.
دقيقا چه تفاوتي؟
شما از اين طريق، ارتباطات اجتماعي و شغل داريد و به يكسري گجت و ديوايس‌ها وصل هستيد كه آنها مي‌توانند كار نگهداري از شما را انجام دهند، از حال عمومي شما با خبر شوند و اگر اتفاق ضروري براي شما پيش بيايد، با يكسري دستيار صوتي كه به اينترنت وصل است، مي‌توانيد بقيه را از وضعيت خود مطلع كنيد. اين امكانات به شما كمك مي‌كند كه بتوانيد از ابزارها استفاده كنيد. كسي كه دست ندارد، مي‌تواند با چشمانش كامپيوتر را كنترل كند و كسي كه دست ضعيفي دارد، موس مناسب براي او طراحي مي‌كنند. همه اينها در مجموع روي بستر اينترنت است كه مي‌تواند به خوبي كار كند و بازدهي صد درصدي داشته باشد. وقتي در كشوري هستيد كه اينترنت در آن فيلتر است و عملا محدود هستيد در حالي كه بسياري از اين ابزارها، توليدات و محصولات كشورهاي ديگر است بنابراين نمي‌توانيد ارتباط برقرار كنيد تا آن سرويس را به شما ارايه دهند.
چنين محدوديت‌هايي چه آسيبي به فرد داراي معلوليت وارد مي‌كند؟
اينگونه محدوديت‌ها در فضاي مجازي، مانند ديوار ديگري در مقابل فرد داراي معلوليت است. مهم‌تر از آن وقتي در ايران هستيد، مشكلات اقتصادي داريد، اينترنت فيلتر است و نمي‌توانيد حتي شغل و آموزش مناسب و درآمد داشته باشيد، پولي هم در نمي‌آوريد. هزينه خريد اينترنت جداست و هزينه خريد وي. پي .ان هم به دوش شما مي‌افتد در صورتي‌كه در كشورهاي ديگر تا پول آب، برق و گاز خانه آن فرد معلول هم محاسبه مي‌شود و دولت به او كمك مي‌كند آن هم در شرايطي‌كه شرايط اينترنت و وي.پي.ان هم سد راهش نيست و مجبور نيست هزينه‌اي بابت آن بپردازند. اين تجربه كلي من است و در حال حاضر با معلوليت خيلي شديد با كمك اينترنت، در اين كشور فعاليت مي‌كنم، كار دارم و دوره و آموزش مي‌بينيم، روابط اجتماعي دارم. كلي گاجت وصل كردم كه در روزمره زندگي به من كمك مي‌كند ولي در ايران حتي من كه متخصص حوزه آي‌تي هم هستم، شايد مي‌توانستم ده يا ۲۰ درصد اين امكانات را داشته باشم و راه را براي خودم باز كنم وليكن براي همه افراد داراي معلوليت اين محدوديت وجود داشت. به‌طور كلي، فيلترينگ اينترنت باعث تشديد محدوديت فرد داراي معلوليت مي‌شود.
آيا كيفيت اينترنتي كه در كشورهاي ديگر به اين افراد ارايه مي‌شود هم با اينترنت افراد معمولي متفاوت است؟
كيفيت اينترنت در هيچ جاي دنيا بين افراد عادي و افراد داراي معلوليت تفاوتي ندارد و شما به عنوان يك فرد داراي معلوليت فقط امكان انتخاب سرويس بهتري را داريد. سرويس‌هاي ارزانتري هم كه در برخي از كشورها براي افراد داراي معلوليت ارايه مي‌شود سرويس باكيفيتي است و به هيچ‌وجه، سرويسي ارايه نمي‌شود كه مناسب او نباشد يا او را اذيت كند. در همه كشورها نه ولي در بعضي از كشورها بودجه‌اي را به قبض‌هاي ماهانه آن فرد داراي معلوليت، اختصاص مي‌دهند كه بتواند آن بسته ماهانه را تهيه كند. انتخاب آن هم با خود فرد داراي معلوليت است. در بعضي از كشورها لزوما نمي‌گويند كه به افراد داراي معلوليت اينترنت مي‌دهند اما مبلغي كه به صورت ماهانه به عنوان حقوق از كار افتادگي به او پرداخت مي‌كنند به قدري هست كه با همان بتواند سرويس و بسته اينترنت مناسب را براي خود تهيه كند.