پاشنه آشيل مذاكرات صلح

احسان پناه بر

نتانياهو روز پنجشنبه در گفت‌وگو با شبكه امريكايي فاكس نيوز، ادعاهاي خود در مورد اينكه چگونه به توافق آتش‌بس و تبادل اسرا با حماس مي‌نگرد را تكرار كرد. او به فاكس نيوز گفت كه هنوز هيچ توافقي در دست نيست و به رغم ادعاهاي مقامات امريكايي، طرفين حتي به آن نزديك هم نشده‌اند. نخست وزير اسراييل گزارش‌هاي سي‌ان‌ان و ديگر رسانه‌ها مبني بر اينكه دولت ايالات متحده معتقد است توافق 90 درصد تكميل شده را تكذيب كرد. او در ادامه افزود: اين گزارش‌ها اساسا نادرست است؛ داستان و روايتي جعلي كه مدعي‌اند توافقي در آينده وجود دارد. نتانياهو مدعي شد حماس با هيچ چيز موافق نيست. در اين مصاحبه، نتانياهو بر اين ادعا اصرار داشت كه حماس و ميانجي‌ها بايد با حضور اسراييل در كريدور فيلادلفي موافقت كنند. همچنين اختيار اسراييل نسبت به گزينش زندانيان فلسطيني براي مبادله با اسراي اسراييلي بايد به رسميت شناخته شود. او تلويحا اين دو شرط ادعايي را خط قرمز خود براي پذيرش آتش بس خواند. 

در همين حال، رويترز به نقل از مقامات ارشد حماس اعلام كرد شرايط اين جنبش براي آتش بس به شرح ذيل است: پايان كامل و دايمي جنگ در غزه، عقب‌نشيني كامل و بي‌بازگشت اسراييل از تمامي مناطق غزه از جمله كريدور فيلادلفي، بازگشت آوارگان به بخش شمالي نوار غزه بدون بازرسي، تبادل اسراي اسراييلي با زندانيان فلسطيني و بازسازي نوار غزه. 
بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم اسراييل، روز چهارشنبه در نشست خبري كم سابقه‌اي اين ادعا را مطرح كرد كه اسراييل تنها زماني با توافق آتش‌بس دايمي در غزه موافقت خواهد كرد كه ميانجي‌ها تضمين كنند منطقه مرزي بين جنوب غزه و مصر هرگز نبايد مورد استفاده حماس و ساير جنبش‌هاي فلسطيني قرار گيرد. او تلويحا مدعي شد اسراييل بايد كنترل گذرگاه مرزي فيلادلفي را در دست بگيرد. او در اين نشست خبري در بيت المقدس اشغالي گفت: «تا زماني كه اين اتفاق نيفتد، ما آنجا هستيم.» نتانياهو مخالفت صريح خود را با خروج از به اصطلاح كريدور فيلادلفي در مرحله اول توافق كه انتظار مي‌رود 42 روز طول بكشد، تكرار كرد و گفت كه فشار بين‌المللي نيز نمي‌تواند در مورد خواسته اسراييل براي ماندن در جنوب غزه و مرز با مصر موثر باشد. 
كريدور فيلادلفي، در امتداد لبه جنوبي نوار غزه در مرز مصر، يكي از موانع اصلي توافق براي توقف نبرد در غزه و آزادي اسراي اسراييلي در ازاي زندانيان فلسطيني است. نتانياهو بر حفظ كنترل اين كريدور اصرار دارد. اسراييل مدعي است حماس از اين مسير اسلحه و تجهيزات نظامي وارد نوار غزه مي‌كند و عليه اسراييل به كار مي‌گيرد. اين در حالي است كه مصر كه كنترل اين گذرگاه را در دست دارد تمامي ادعاهاي اسراييل را تكذيب مي‌كند و كنترل اسراييل بر اين گذرگاه را در تضاد با توافق مرزي مصر با اسراييل مي‌داند. نتانياهو با انتقاد شديد بسياري در اسراييل به دليل پافشاري بر اين موضوع، از جمله از سوي بسياري از نهادهاي امنيتي خود كه مدعي‌اند سربازان اسراييلي مي‌توانند در صورت لزوم حضور هدفمند براي جلوگيري از انتقال سلاح و تجهيزات از سوي حماس داشته باشند، مواجه شده است. خانواده‌هاي بسياري از اسراي اسراييلي در غزه، از جمله برخي از شش نفري كه اجساد آنها روز يكشنبه از تونلي در جنوب غزه كشف شد، «بي بي» را به قرباني كردن اسرا با اصرار بر نگهداشتن نيروها در گذرگاه فيلادلفي متهم كرده‌اند.
نتانياهو با اتهامات فزاينده‌اي مبني بر ممانعت از توافق با حماس مواجه است. روزنامه اسراييلي يديعوت آحارونوت، با استناد به سندي كه به دست آورده، گزارش داد كه نتانياهو در ماه جولاي با ارايه مجموعه‌اي از خواسته‌هاي جديد و دقيقه نودي، پيش‌نويس قرارداد مبادله اسرا و آتش‌بس را به‌طور موثري دستخوش تغيير كرده است. چندين خبرگزاري، از جمله سي‌ان‌ان، اواخر ماه جولاي ليستي از خواسته‌هاي نتانياهو را منتشر كردند، اما اين اولين‌بار است كه سند ي از خواسته او به‌طور رسمي منتشر مي‌شود. نتانياهو در مصاحبه با فاكس نيوز مدعي شد اين گزارش غلط است و اتهامات مبني بر ممانعتش از رسيدن به توافق را رد كرد. نخست وزير اسراييل مدعي شد: «مانع اصلي پايان اين جنگ، حماس است». اوبا اشاره به كشته شدن شش اسير به دست حماس اين ادعا را مطرح كرد كه حماس با اين كار خواسته است توافقي در كار نباشد. نتانياهو همچنين در مورد گزارش ان بي‌سي نيوز كه نشان مي‌دهد خانواده‌هاي اسراي امريكايي كه هنوز در دست حماس هستند در حال لابي كردن دولت ايالات متحده براي آزادي يكجانبه عزيزان‌شانند، اظهار بي‌اطلاعي كرد. اين در حالي است كه خانواده‌هاي اسراي اسراييلي در روزهاي اخير به‌شدت بر كابينه نتانياهو فشار مي‌آورند كه به توافقي با حماس دست يابد. 
تظاهرات عليه نتانياهو براي چندمين شب متوالي در شهرهاي سرزمين‌هاي اشغالي ادامه داشت. تظاهركنندگان از نتانياهو مي‌خواهند تا به توافق آتش‌بس دست يابد و اسرا را به خانواده‌هاي‌شان برگرداند. در همين رابطه رويترز نوشت: اعتراضات سراسري در چندين شهر اسراييلي كه از سوي اتحاديه قدرتمند هيستادروت فراخوانده شده بود، متوقف شد. اين امر به دنبال آن صورت گرفت كه كابينه نتانياهو اعتراض‌ها را «سياسي» خواند و نه صنفي. طبق احكام داخلي اسراييل، مجوز اعتراضات صنفي تنها در صورتي صادر مي‌شود كه عليه آن صنف تخلفي صورت گرفته باشد. از ژانويه 2023 تا حمله حماس در 7 اكتبر، تظاهرات گسترده‌اي عليه پيشنهاد تغييرات قضايي نتانياهو برگزار شد. اين پيشنهاد در صورت تصويب، قدرت كابينه او را بر قوه قضاييه افزايش مي‌دهد و به گفته منتقدان، به نتانياهو كمك مي‌كند تا از اتهامات فساد فرار كند. تظاهرات خانواده‌هاي اسراي اسراييلي در غزه نيز سياست داخلي اسراييل را از زمان شروع جنگ در غزه با كارزار مداوم براي تحت فشار قرار دادن كابينه اسراييل متلاطم كرده است. بسياري از معترضان معتقدند نتانياهو و اعضاي كابينه‌اش عمدا توافق را متوقف مي‌كنند. نااميدي از تاخير در حصول به توافق زماني كه نيروهاي اسراييلي كه در غزه مشغول به كار بودند و اجساد شش اسير را كشف كردند به نقطه اوج رسيد. اسراييل تاكنون بيش از 40 هزار فلسطيني را كشته و بخش اعظمي از غزه را در طول 11 ماه جنگ با خاك يكسان كرده است. در نوامبر سال گذشته، مذاكره‌كنندگان آتش‌بس موقتي را به مدت هفت روز تضمين كردند كه به بسياري از خانواده‌هايي كه اكنون معترض هستند، اميدواري داد. در جريان اين آتش‌بس، 105 اسير اسراييلي در دست حماس، در ازاي 210 اسير فلسطيني، عمدتا زن و كودك، در دست نيروهاي اسراييلي آزاد شدند. بيشتر اعتراضات منحصرا بر بازگرداندن اسرا متمركز است. نمرود فلشنبرگ، تحليلگر اسراييلي به الجزيره گفت كه موضوع بازگرداندن اسرا اكنون در اسراييل در كانون توجه قرار دارد و بعيد است اسراييلي‌ها از فشار بر نتانياهو بكاهند. اين تحليلگر مسائل اسراييل افزود: درك اين موضوع كه معامله به معناي پايان درگيري نيز خواهد بود، وجود دارد، اما به ندرت درباره آن گفته مي‌شود. او گفت: در حالي كه چند صدا در ميان تظاهركنندگان خواستار پايان دادن به درگيري در غزه هستند، به نظر مي‌رسد كليت اين اعتراضات در شرايط كنوني براي آزادي اسرا ترتيب داده مي‌شود. 
به گزارش آسوشيتدپرس، تعداد معترضان عليه كابينه نتانياهو بسيار زياد است. اما در حالي كه تظاهركنندگان بر هدف خود پافشاري مي‌كنند، حاميان نتانياهو نيز به همين ترتيب عمل كرده‌اند. نتانياهو سعي كرده به جاي اعتراف به اتهاماتش، مدام بر اين ادعا اصرار داشته باشد كه مي‌خواهد «بهاي سنگيني» بر حماس، به دليل كشته شدن شش اسير اسراييلي تحميل كند. جناح راست و ناسيوناليست‌هاي صهيونيستي كه از سوي بزالل اسموتريچ و ايتامار بن گوير، وزيران دارايي و امنيت داخلي در كابينه ائتلافي نمايندگي مي‌شوند، از او حمايت مي‌كنند. اسموتريچ با اعتراضات و اعتصابات عمومي مخالفت و ادعا كرد كه اين اعتصاب به منافع حماس كمك مي‌كند. او از دادستان كل اسراييل درخواست كرد تا اعتصاب را متوقف كند. بن گوير نيز از معترضان انتقاد كرد. او خطاب به معترضان متقابل در بيت المقدس اشغالي گفت: ما از قدرت خود در كابينه استفاده مي‌كنيم تا از توافق بي‌ملاحظه جلوگيري كنيم.