رسانه‌هاي جهان: حماس براي ادامه مقاومت آماده مي‌شود
خاورميانه در عصر پسا سنوار
احسان پناه‌بر
به نظر مي‌رسد ماشين كشتار رژيم اسراييل در غزه پس از شهادت يحيي سنوار، رهبر حماس سريع‌تر شده و اين رژيم با يورش به اردوگاه جبليا در شمال غزه كه بيش از دو هفته است در محاصره ارتش اسراييل قرار دارد، دست‌كم 33 فلسطيني شهید و بيش از 80 تن را مجروح كرد. اين درحالي است كه الجزيره به نقل از مقامات حماس مدعي است اين جنبش پس از شهادت رهبر خود، يحيي سنوار اعلام كرده قصد ندارد به توافق آتش‌بس و تبادل اسراي اسراييلي تن دهد، مگر اينكه تجاوز اسراييل به غزه متوقف شده، نيروهاي اسراييلي به‌طور كامل از اين منطقه عقب‌نشيني كنند و زندانيان فلسطيني در بند اسراييل آزاد شوند. طبق اعلام وزارت بهداشت غزه، در نتيجه جنگ در غزه، دست‌كم تاكنون 42 هزار و 500 فلسطيني شهید و 99 هزار 546 نفر زخمي شده‌اند. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا نيز كه در برلين به سر مي‌برد، در گفت‌وگو با خبرنگاران مدعي شد شهادت يحيي سنوار، رهبر حماس فرصتي براي پايان دادن به جنگ در غزه است. بايدن در جريان سفر يك روزه خود به آلمان با رهبران اروپايي ديدار و درباره جنگ در اوكراين و خاورميانه گفت‌وگو كرد.همزمان برخي از رسانه‌هاي اسراييلي مدعي‌اند كه پهپاد حزب‌الله محل اقامت نتانياهو در قيساريه را هدف قرار داده است. به نوشته رسانه‌هاي عربي، حزب‌الله لبنان در جديدترين عمليات خود با نفوذ پهپادي به مناطقي از فلسطين از جمله جنوب حيفا ساختمان مقر اقامت نخست‌وزير اسراييل را هدف قرار داد. اين حمله منجر به آماده باش نظامي در اراضي اشغالي شد.گفته مي‌شود ساختماني در قيساريه در شمال نتانيا به واسطه اين حمله آسيب ديده است. گفته مي‌شود اين ساختمان محل سكونت نتانياهو بوده است.
همزمان، جورجيا ملوني، نخست وزير ايتاليا با نجيب ميقاتي، همتاي لبناني خود و نبيه بري، رييس پارلمان اين كشور ديدار و با آنها در مورد امكان دستيابي به آتش‌بس ميان حزب‌الله و اسراييل گفت‌وگو كرد. اين درحالي است كه نيروهاي موقت سازمان ملل متحد در لبنان (يونيفيل) تحت فشار اسراييل قرار دارند و اسراييل از آنها مي‌خواهد مقر خود را در مرز ترك كرده و به سمت رودخانه ليتاني نقل مكان كنند. طي روزهاي گذشته چندين حمله به نيروهاي سازمان ملل در لبنان صورت گرفته است كه ناظران آنها را منتسب به نيروهاي اسراييلي مي‌دانند. اين درحالي است كه درگيري‌ها بين حزب‌الله و اسراييل در مرز ادامه داشته و نظاميان اسراييلي تلاش دارند به چندين شهر مرزي در لبنان نفوذ كنند. منابع عبري مدعي‌اند ارتش رژيم اسراييل برخي نقاط راهبردي را تصرف كرده‌اند. اين در حالي است كه حزب‌الله اعلام كرده حملات اسراييل را در بسياري از مناطق دفع كرده و هنوز در مناطق ديگر به مقاومت شديد در برابر اسراييل ادامه مي‌دهد. همزمان، حزب‌الله از طريق اتاق عمليات خود اعلام كرد كه جنگ با اسراييل را به مرحله تازه‌اي ارتقا داده و قصد دارد حملات عليه اهداف اسراييلي را تشديد كند. روز جمعه، حزب‌الله چند راكت به سمت حيفا و حضره در شمال و جنوب سرزمين‌هاي اشغالي شليك كرد. در همين حال، ارتش اسراييل نيز نيروهاي ذخيره خود را براي تقويت مواضعش در مرز لبنان و يورش احتمالي به جنوب اين كشور فراخوانده است.
نيويورك تايمز: ترور سنوار پايان حماس نيست؛ جانشين احتمالي رهبر اين جنبش تعيين‌كننده است
روزنامه امريكايي نيويورك تايمز در يادداشتي به ترور و شهادت يحيي سنوار، رهبر حماس پرداخت و نوشت اگرچه ممكن است اين حادثه به حماس ضربه‌اي وارد كرده باشد، اما هرگز در عزم و اراده اين جنبش براي مقابله با اسراييل خللي وارد نمي‌كند. اين روزنامه به نقل از تحليلگران مدعي است شهادت چند تن از رهبران حماس از جمله يحيي سنوار ممكن است ضربه‌اي به اين جنبش مبارز فلسطيني وارد كرده باشد، اما انتظار مي‌رود حماس همچنان به مقاومت در برابر اسراييل ادامه دهد. برخي تحليلگران سنوار را شخصيتي نمادين در ميان اعضاي حماس مي‌دانند و معتقدند جايگزيني او براي اين جنبش در شرايط كنوني سخت است. اما به نظر نمي‌رسد شهادت او در مسير كلي فعاليت‌هاي حماس وقفه‌اي ايجاد كند. رمزي مارديني، عضو انديشكده پيرسون به نيويورك تايمز گفت كه حماس يك سال است كه در برابر اسراييل در يك فضاي بسيار بسته مي‌جنگد. بنابراين، به نظر مي‌رسد اجبارا تاكتيك نبرد در قالب گروه‌هاي كوچك‌تر را در پيش گرفته و به شكل غيرمتمركز به مبارزه ادامه دهد. اين واحدهاي كوچك متشكل از 12 رزمنده يا كمتر است كه داراي خودمختاري زيادي هستند. بنابراين، دست‌كم در ميدان رزم نياز مبرمي به فرماندهي واحد ندارند، اما شايد در تصميم‌گيري‌هاي كلان خلأ رهبري (ادعايي) حس شود. مارديني در گفت‌وگو با نيويورك تايمز تاكيد كرد سنوار در فرآيند تصميم‌سازي سطح بالاي حماس، مانند موافقت با آتش‌بس، رهبري كليدي بود. نيويورك تايمز در ادامه مي‌نويسد؛ ترور يحيي سنوار رهبر حماس از سوي نيروهاي اسراييلي در غزه در هفته جاري باعث شده اين جنبش مبارز فلسطيني براي دومين‌بار در كمتر از سه ماه گذشته به فكر رهبري جديد باشد. به ادعاي نيويورك تايمز در شرايط كنوني سوال‌هاي مهمي مطرح است، آيا حماس اكنون از در ارتباط با آتش‌بس موضعي منعطف اتخاذ خواهد كرد، يا اينكه به مقاومت ادامه داده و آتش‌بس را نمي‌پذيرد؟ شهادت يحيي سنوار براي آينده اين جنبش فلسطيني و احياي مذاكرات آتش‌بس و تبادل اسرا بين حماس و اسراييل چه معنايي خواهد داشت؟ ترور يحيي سنوار ممكن است در كوتاه‌مدت براي اسراييل پيروزي تلقي شود، اما در بلندمدت مي‌تواند حماس را منسجم‌تر كند چرا كه جنبش‌هاي مقاومت ارزش‌هاي رهبري خود را به نمادي براي ادامه مقاومت بدل مي‌كنند. اگرچه حماس به دليل حملات شديد اسراييل عليه مردم غزه، در حالت تدافعي است، همچنان به مبارزه با نيروهاي اسراييلي در غزه و اعمال نفوذ سياسي خود در ميان مردم ادامه مي‌دهد. باسم نعيم، يكي از اعضاي دفتر سياسي اين گروه مستقر در قطر، در بيانيه خود در پي شهادت يحيي سنوار گفت كه اسراييل ديگر رهبران حماس از جمله رهبر موسس آن، شيخ احمد ياسين و جانشين او، عبدالعزيز رانتيسي را در سال 2004 شهيد كرد. اما حماس هر بار قوي‌تر و محبوب‌تر شد و اين رهبران به نمادي براي نسل‌هاي آينده تبديل شدند.
تاثير شهادت سنوار بر عمليات نظامي در غزه از هم‌اكنون نيز مشخص است. صادق ابوعامر، رييس انديشكده گروه گفت‌وگوي فلسطين مستقر در تركيه به نيويورك تايمز گفت كه ترور رهبران حماس هيچ تاثير قابل‌توجهي بر ساختار سياسي حماس نخواهد گذاشت. او گفت وقتي سنوار به رهبري حماس برگزيده شد، «وضعيت اساسا طوري تنظيم شده بود كه حماس بتواند امور سياسي خود را مديريت و سازمان را مستقل از سنوار رهبري كند»، چراكه ارتباط بين سنوار و رهبران سياسي حماس در خارج از غزه از پيش از عمليات توفان‌الاقصي نيز دشوار بود. او گفت كه اكثر امور حماس و غزه را «رهبري جمعي» رييس مجلس شوراي اين گروه و مقامات مسوول در كرانه باختري، غزه و مناطق خارج از سرزمين‌هاي اشغالي مديريت مي‌كنند با اين استثناي قابل توجه كه سنوار تمام مسائل مربوط به اسراي اسراييلي در غزه و شروط آتش‌بس را كنترل مي‌كرد. به گفته يك ديپلمات غربي آشنا با ساختار حماس در گفت‌وگو با نيويورك تايمز، ممكن است در غزه، يحيي سنوار، رهبر شهيد حماس با برادرش محمد، يكي از شخصيت‌هاي ارشد شاخه نظامي اين جنبش، جايگزين شود. اين ديپلمات مدعي شد جانشين منطقي او به عنوان رييس دفتر سياسي حماس، خليل الحيه، معاون سنوار است كه اكنون در قطر به‌سر مي‌برد. از ديگر چهره‌هاي برجسته باقي مانده حماس مي‌توان به خالد مشعل و موسي ابومرزوق، اشاره كرد؛ چهره‌هايي كه هر دو روساي سابق دفتر سياسي اين جنبش هستند. اين ديپلمات غربي همچنين گفت حماس هرگز در باب بيعت اكثريت فلسطيني‌ها با رهبري خود ادعايي مطرح نكرده است اما به نظر مي‌رسد پيام مقاومت حماس در برابر اسراييل مدت‌هاست باعث محبوبيت اين جنبش نزد فلسطيني‌ها شده و آنها معتقدند حاميان خود در مقابل اشغالگري‌هاي اسراييل را يافته‌اند. اين جنبش به ويژه در ميان آوارگان فلسطيني كه مجبور به تبعيد دايمي شده‌اند و افرادي كه خانه‌ها و عزيزان خود را در اثر بمب‌هاي اسراييل از دست داده‌اند و مردان جواني كه هيچ چشم‌اندازي براي زندگي بهتر ندارند، محبوبيت چشمگيري به دست آورده است. ناظران معتقدند اكنون ممكن است تحقق چشم‌انداز هر شكلي از كشورداري يا خودمختاري فلسطينيان در كرانه باختري و غزه بسيار دور به نظر برسد. اما با رهبري صحيح حماس در آينده ممكن است اين امكان محقق شود كه با افزايش محبوبيت اين گروه در ميان فلسطيني‌ها، اسراييل و حاميان آنها مجبور به تن دادن به خواسته‌هاي فلسطيني‌ها باشند. حسن ابو هنيه، كارشناس گروه‌هاي نظامي در موسسه سياست و جامعه در اردن به نيويورك تايمز گفت راه‌حل رسيدن به صلح در منطقه نه شهادت يحيي سنوار يا حتي از بين بردن حماس است، بلكه مشكل از روز بعد تازه آغاز مي‌شود. با طيفي از آوارگان خشمگين فلسطيني چه مي‌شود كرد؟ بسيار بعيد است بتوان حماس را از صحنه سياسي فلسطين حذف كرد؛ بنابراين، آينده حماس و رهبري آن در پيشبرد اهداف و آرمان‌هاي فلسطيني‌ها بسيار حائز اهميت است.
وال استريت ژورنال: طرح صلح بايدن براي غزه در هاله‌اي از ابهام / آتش‌بس به اين زودي برقرار نمي‌شود
روزنامه وال استريت ژورنال نيز در گزارشي از فشار امريكا و دولت بايدن براي پايان دادن به جنگ غزه پس از شهادت يحيي سنوار، رهبر حماس نوشت. اين روزنامه مدعي است اسراييل و حماس اعلام كردند كه در شرايط كنوني آماده آتش‌بس نيستند. اين در حالي است كه كاخ سفيد به دنبال توافق ديپلماتيك گسترده بر سر موضوع آتش‌بس در منطقه و تبادل اسراست. به گزارش وال استريت ژورنال، دولت بايدن به دنبال استفاده از اهرم شهادت يحيي سنوار رهبر حماس و خلأ قدرت در اين جنبش براي فشار ديپلماتيك تازه‌اي در رسيدن به توافق آتش‌بس در غزه و تبادل اسراست. اما طبق ادعاي اين نشريه، اسراييل و حماس هيچ نشانه‌اي دال بر آمادگي جهت توقف درگيري‌ها از خود نشان نداده‌اند. ابتكار عمل ايالات‌متحده براي رسيدن به توافق آتش‌بس با مجموعه‌اي از موانع ديگر روبه‌رو است، ازجمله تعيين اينكه در حال حاضر چه كسي مسووليت رهبري حماس را برعهده خواهد گرفت. از سوي ديگر، حمله (ادعايي) قريب‌الوقوع اسراييل به ايران ممكن است منجر به تشديد درگيري‌ها در سراسر منطقه شود. آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا قصد دارد هفته آينده به اسراييل و احتمالا ديگر كشورهاي خاورميانه سفر كند. اين يازدهمين سفر او به منطقه از زمان حمله حماس در اكتبر 2023، قلمداد مي‌شود، سفري كه هدفش توقف تنش است. طبق اعلام وزارت خارجه امريكا، در دستور كار بلينكن، مذاكره براي آزادي اسراي در دست حماس و تسريع كمك‌هاي بشردوستانه براي كمك به مردم غزه گنجانده شده است. بلينكن همچنين قصد دارد در مورد «طرح پس از جنگ براي غزه» نيز با سران كشورهاي منطقه مذاكره كند. طبق اين طرح، جنبش حماس از رهبري در غزه منع خواهد شد، خروج نيروهاي اسراييلي از غزه تسهيل و تسريع مي‌شود، و يك نيروي تثبيت‌كننده به رهبري كشورهاي عربي شرايط منطقه و به‌طور مشخص غزه را مديريت خواهند كرد. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا خواه در گفت‌وگوهاي شخصي با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل و خواه در اظهارنظرهاي عمومي بر لزوم پايان دادن به جنگ در غزه آن هم «يك بار براي هميشه» تاكيد كرد. او مدعي است اين امر به طرفين امكان مي‌دهد از گرفتار شدن در مذاكرات طولاني بر سر آتش‌بس موقت اجتناب كنند. بايدن در جريان سفر روز جمعه به آلمان مدعي شد در گفت‌وگو با نخست وزير اسراييل مدعي شد اين لحظه را به فرصتي براي جست‌وجوي راهي براي صلح، آينده‌اي بهتر در غزه بدون حماس تبديل كند. بلينكن روز پنجشنبه در تماسي با نخست‌وزير قطر نيز خواست تا تلاش‌ها براي پايان دادن به درگيري‌ها را مضاعف كند.
بايدن تماس‌هاي مشابهي با وزير امور خارجه عربستان‌سعودي و اسحاق هرتزوگ، رييس جمهوري رژيم اسراييل داشت. اين درحالي است كه تنها چند ساعت پس از اعلام شهادت سنوار، نتانياهو تاييد كرد كه قصد دارد جنگ با حماس را ادامه دهد و مدعي شد «جنگ تمام نشده است.» مقامات اسراييلي مشخص نكرده‌اند كه اسراييل چه زماني با توقف جنگ موافقت خواهد كرد و هشدار داده‌اند كه نظاميان اين رژيم احتمالا سال‌ها در غزه خواهند ماند. به نظر مي‌رسد حل معضل و بحران غزه يكي از اصلي‌ترين دستورالعمل‌هاي باقي مانده كاخ سفيد باشد. بايدن ترجيح مي‌دهد آن را پيش از روز انتخابات، در كمتر از سه هفته، حل و فصل كند. كامالا هريس، معاون رييس‌جمهور امريكا نيز در جريان يك رويداد تبليغاتي در ويسكانسين مدعي شد ترور يحيي سنوار، رهبر حماس به ما فرصتي مي‌دهد تا درنهايت به جنگ غزه پايان دهيم. اين تحولات درحالي است كه ناظران هشدار مي‌دهند چشم‌انداز توافق آتش‌بس و تبادل اسرا از زمان شهادت سنوار همچنان مبهم است. هنوز هيچ توافقي بين كشورهاي عربي در مورد رهبري غزه پس از جنگ حاصل نشده است. آنها همچنين با ارايه كمك‌هايي براي بازسازي موافقت نكرده‌اند مگر اينكه اسراييل نيروهاي خود را از اين منطقه خارج كرده و با اقداماتي موافقت كند كه ممكن است منجر به ايجاد كشور فلسطيني مستقلي شود؛ امري كه رژيم اسراييل تاكنون با آن مخالفت كرده است. رژيم اسراييل هنوز ديدگاه خود را در مورد چگونگي اداره غزه پس از جنگ ترسيم نكرده است. اما به نظر مي‌رسد اشغال بلندمدت اين منطقه در چشم‌انداز اين رژيم باشد. درحالي كه ارتش اسراييل مدعي است نمي‌خواهد اين نوار را به‌طور نامحدود اشغال كند، اعضاي كابينه راستگراي نتانياهو گفته‌اند كه به دنبال نابودي حماس و كنترل غزه هستند. در همين رابطه، سناتور كريس ون هولن، كه از بايدن به دليل عدم اعمال فشار بيشتر بر اسراييل انتقاد كرده، به وال استريت ژورنال گفت كه ترور سنوار براي پايان دادن فوري به درگيري‌ها كافي نيست، چراكه ايالات‌متحده در شرايطي قرار دارد كه خواسته‌هاي رييس‌جمهورش دايما از سوي نتانياهو رد مي‌شود. اين درحالي است كه بايدن نيز مدام به جاي تحريم و تحت فشار قرار دادن نتانياهو، به او پاداش مي‌دهد.