معماي ادغام غول‌هاي نفتي روسيه

مسكو در حال كار روي برنامه‌اي است تا با توسل بدان بزرگ‌ترين شركت‌‌هاي نفتي خود را به يك شركت ملي واحد تبديل كند؛ معامله‌اي كه مي‌تواند كنترل پوتين بر بازارهاي جهاني انرژي و اقتصاد جنگي روسيه را تقويت كند. بر اساس يكي از سناريوهاي مورد بحث و افرادي كه به اين مذاكرات نزديك هستند، شركت دولتي نفتي «روس‌ نفت» در كنار توليدكننده دولتي ديگر يعني «گازپروم نفت» كه زيرمجموعه صادركننده گاز طبيعي گازپروم است و همچنين شركت مستقل «لوك اويل» را در خود ادغام خواهند شد. گفتني است هر سه شركت تحت تحريم‌هاي ايالات متحده قرار دارند.
وال استريت با انتشار گزارشي از تحركات اخير مسكو در اين رابطه آورده است: روسيه به واسطه اين ادغام به راحتي به دومين توليدكننده بزرگ نفت‌خام جهان پس از آرامكوي عربستان تبديل مي‌شود. اين شركت با توليدي تقريبا سه برابر بيشتر از شركت «اكسون موبيل» بزرگ‌ترين توليدكننده امريكايي، مي‌تواند به روسيه امكان دهد تا از مشتريان در كشورهايي مانند هند و چين قيمت‌‌هاي بالاتري مطالبه كند. افراد نزديك به اين پروژه به وال‌استريت ژورنال گفته‌‌اند كه طي چند ماه گذشته مذاكراتي بين مديران و مقامات دولتي انجام شده است. اين مذاكرات ممكن است منجر به توافق شود يا نشود و ممكن است جزيياتش تغيير كند. به گزارش اختصاصي وال‌استريت ژورنال گمانه‌‌زني‌ها درباره ادغام‌ها و تصاحب‌ها به‌صورت دوره‌اي در مسكو و سن پترزبورگ مطرح مي‌شود، اما در دهه گذشته هيچ معامله بزرگي در حوزه انرژي انجام نشده است. برخي افراد گفته‌‌اند كه اين موانع شامل مخالفت برخي از مديران «روس‌ نفت» و «لوك اويل» و نيز چالش‌هاي موجود در زمينه جمع‌آوري بودجه لازم براي پرداخت به سهامداران «لوك اويل» است. البته كه سخنگوي كرملين گفته است دولت هيچ اطلاعي از چنين توافقي ندارد!
اين در حالي است كه سخنگوي «روس ‌نفت» اعلام كرده است كه گزارش وال‌‌استريت ژورنال نادرست است. او همچنين در ايميلي گفت: «مقاله وال‌استريت ژورنال ممكن است با هدف ايجاد مزاياي رقابتي بازار به نفع ساير فعالان بازار باشد.» اين درحالي است كه هنگامي كه از طريق تلفن پرسيده شد كه روس ‌نفت دقيقا كدام اطلاعات را نادرست مي‌‌داند، گفتند اجازه پاسخ ندارند.
از سوي ديگر سخنگوي «لوك اويل» نيز در‌اين رابطه گفت: نه اين شركت و نه سهامداران آن در حال مذاكره براي ادغام با هيچ طرفي نيستند، چرا كه اين امر به نفع شركت نخواهد بود. همزمان سخنگويان گازپروم نفت و گازپروم به درخواست‌‌ها براي اظهارنظر پاسخ ندادند.
اين در حالي است كه افرادي نزديك به اين مذاكرات گفتند كه اين گفت‌وگوها به دنبال تمايل پوتين براي بسيج بخش انرژي به منظور حمايت از تلاش‌‌هاي جنگي خود تاكيد دارد. برخي از آنها اما اظهار داشتند كه رييس‌جمهور روسيه چشم‌اندازي براي يك غول اقتصادي ‌شدن در ذهن دارد تا بتواند با عربستان سعودي رقابت كند.
وال استريت ژورنال در ادامه گزارش اختصاصي خود در اين رابطه آورده است: نفت و گاز شريان حياتي اقتصاد روسيه هستند و تقريبا يك‌ سوم درآمد فدرال را تامين كرده و نفوذ پوتين در سراسر جهان را گسترش مي‌دهند. به گونه‌اي كه موفقيت روسيه در تثبيت اقتصاد خود در برابر تحريم‌هاي غرب تا حد زيادي مديون صنعت نفت اين كشور است.
افراد نزديك به اين مذاكرات همچنين به وال استريت ژورنال گفته‌اند كه شايد با يك صادركننده قهرمان بتوانند بهتر از عهده تحريم‌هاي غرب بربيايند، تحريم‌هايي كه صادرات را پيچيده كرده، پروژه‌هاي بزرگ نفت و گاز را مختل كرده و همچنين پرداخت‌‌ها را دچار مشكل كرده‌ است. اين مذاكرات در شرايطي انجام مي‌شود كه تحت تاثير جنگ در اوكراين قرار دارد. به گزارش وال‌استريت ژورنال زماني كه پوتين به قدرت رسيد، صنعت نفت پراكنده پسا شوروي را با قاطعيت بازسازي كرد. او در ادامه اليگارش‌‌ها را بازداشت و قدرت را ميان متحدانش توزيع كرد. به گونه‌اي كه همگي در نهايت تابع خواسته‌هاي كرملين هستند. براي پوتين نيز ادغام اين شركت‌‌ها«روس نفت» ،«گاز پروم‌نفت» و «لوك اويل» قطعا با ريسك‌هايي همراه است. وجود قلمروهاي شركت‌هاي نفتي از نفوذ بيش از حد يك رييس جلوگيري مي‌كند. شركت‌هاي نفتي روسيه به عنوان بخشي از كارتل اوپك پلاس همكاري مي‌كنند، اما براي سهم بازار با يكديگر رقابت كرده و براي كسب نظر مساعد دولت تلاش مي‌كنند. در ادامه گزارش وال‌استريت ژورنال آمده است كه برخي حاميان اين طرح معتقدند يك شركت تركيبي مي‌تواند پول بسيار بيشتري به دست آورد. يكي از دلايل اين امر نيز اين است كه نفت هر سه شركت مي‌تواند با كمك بازوي تجاري بزرگ لوك‌اويل، يعني ليتاسكو كه در دوبي مستقر است، فروخته شود. به‌ويژه روس‌‌نفت در حداكثرسازي سود صادرات خود با مشكلاتي مواجه بوده است، چرا كه تحريم‌هاي غرب به روسيه اجازه فروش نفت را مي‌دهند، اما تلاش مي‌كنند ميزان درآمد حاصل از آن و مقصد نفت خام را محدود كنند.
بر اساس گزارشي از وال‌استريت ژورنال كه در سال جاري منتشر شد، «روس ‌نفت» از اوايل جنگ اوكراين به شبكه‌اي مخفي از شركت‌هاي تجاري و حمل ‌و نقل تحت مديريت تاجري كمتر شناخته شده از آذربايجان براي ارسال نفت خام به خريداران متكي بوده است. به گفته افرادي كه با فعاليت‌هاي اين شبكه آشنا هستند و بر اساس اسنادي كه ژورنال مشاهده كرده، اين عمليات گاهي در استخراج پرداخت‌ها از هند و ساير كشورها با مشكل مواجه شده است. اين گزارش در ادامه مدعي شده است «لوك اويل» ذخايري در خاورميانه، آفريقا، قاره امريكا و روسيه دارد. لوك اويل، يكي از دو توليدكننده بزرگ مستقل باقيمانده در روسيه و همچنين داراي شبكه‌اي از پمپ ‌بنزين‌ها، مالك پالايشگاه‌هايي در اروپاي شرقي و داراي فهرست بورسي در مسكو است. گفتني است در صورت انجام اين معامله، تحولي گسترده در كريدورهاي قدرت روسيه به وقوع خواهد پيوست. يكي از بازيگران اصلي در اين مذاكرات، ايگور سچين، رييس «روس ‌نفت» است كه از دهه 1990 يكي از افراد معتبر نزد پوتين است. تحت رهبري ايگور سچين، بود كه «روس‌ نفت» به يكي از توليدكنندگان عظيم تبديل شد. اما همچنان همان‌طور كه ايالات متحده در زمان تحريم سچين در سال 2014 اشاره كرده، او وفاداري كامل به ولاديمير پوتين را حفظ كرده است. سچين به دليل ارتباطات استراتژيك «روس‌نفت» با دولت‌هاي خارجي، نقش مهمي در روابط بين‌الملل ايفا كرده است. بر اساس اظهارات برخي افراد آشنا با مذاكرات، اما همچنان مشخص نيست كه آيا سچين هدايت هر شركت ادغام ‌شده‌اي را بر عهده خواهد گرفت يا خير. يكي از گزينه‌هاي ديگر براي رهبري اين گروه، الكساندر ديوكوف است كه به عنوان مديرعامل كوچك‌ترين توليدكننده از سه شركت، يعني «گازپروم نفت» به معرفي پيشرفته‌ترين فناوري استخراج نفت روسيه شناخته مي‌شود.