برنامه تلويزيوني فوتبال ۱۲۰ يكي از محبوب‌ترين توليدات ورزشي صداوسيماست كه از زمان آغاز به كار خود، به واسطه سبك اجراي حميد محمدي و محمدحسين ميثاقي، توليد محتواي جذاب و بهره‌گيري از شخصيت تاثيرگذار عادل فردوسي‌پور، به جايگاهي ويژه در ميان برنامه‌هاي ورزشي ايران دست يافت. با اين حال، پس از كناره‌گيري تيم قديم از ساخت اين برنامه، «فوتبال ۱۲۰» تغييرات گسترده‌اي را تجربه كرد كه تحليل آن از دو‌جنبه محتوايي و بازخوردهاي مخاطبان حايز اهميت است. در اين يادداشت، به بررسي نقاط قوت، ضعف و تغييرات فوتبال ۱۲۰ و جايگاه كنوني آن مي‌پردازيم.
۱- تغييرات ساختاري و محتوايي
نقش مجري و تيم توليد جديد: با تغيير تيم ساخت برنامه «فوتبال ۱۲۰»، اجراي برنامه به حافظ كاظم‌زاده سپرده شد. كاظم‌زاده به عنوان يك مجري جديد، سعي كرده است با ارايه سبكي متفاوت، هويت تازه‌اي به برنامه ببخشد. سبك اجراي او آرام‌تر، تحليل‌محورتر و كمتر احساسي است. اگرچه اين سبك در مقايسه با پرشور بودن ميثاقي، براي بخشي از مخاطبان تازگي دارد، اما انتقادهايي نيز از سوي طرفداران وفادار قديمي مطرح شده كه او را فاقد جذابيت و ارتباط عاطفي ميثاقي مي‌دانند.تحليل فني مسابقات: تيم جديد تلاش كرده است برنامه را به سمت تحليل‌هاي دقيق‌تر و حرفه‌اي‌تر سوق دهد. اين تغيير موجب ارتقاي كيفيت علمي برنامه شده و مخاطبان حرفه‌اي‌تر فوتبال را جذب كرده است. بخش فان و طنز: اگرچه بخش‌هاي فان و طنز همچنان حفظ شده‌اند، اما سهم آنها نسبت به گذشته كمتر شده است. اين كاهش، بخشي از مخاطبان علاقه‌مند به فضاي سرگرم‌كننده برنامه را از دست داده است. موضوعات جديد: «فوتبال ۱۲۰» با تمركز بيشتر بر ليگ‌هاي كمتر ديده‌شده (مانند ليگ‌هاي آسيايي) و پرداختن به موضوعاتي نظير فوتبال زنان، سعي كرده است تنوع محتوايي بيشتري ايجاد كند. تغيير در گرافيك و تكنولوژي توليد: يكي از نكات مثبت در فصل‌هاي جديد، استفاده از گرافيك مدرن و جلوه‌هاي بصري باكيفيت است. اين امر نه‌تنها برنامه را جذاب‌تر كرده، بلكه توانسته نظر مخاطبان جوان‌تر را نيز جلب كند. تصاوير با كيفيت بالا و تدوين حرفه‌اي نيز باعث شده تا برنامه، استانداردهاي توليد بالاتري داشته باشد.
۲- بازخورد مخاطبان
واكنش‌هاي مثبت
تحليل‌هاي تخصصي‌تر: بسياري از مخاطبان، عمق بيشتر در تحليل‌ها و پرداختن به جنبه‌هاي فني فوتبال را مثبت ارزيابي كرده‌اند. اين رويكرد براي افرادي كه نگاه حرفه‌اي‌تري به فوتبال دارند، جذاب‌تر است. كيفيت توليد: ارتقاي گرافيك و استانداردهاي بصري، از جمله نكاتي است كه در بازخوردهاي مثبت مخاطبان برجسته شده است.
واكنش‌هاي منفي
۱- غيبت فردوسي‌پور: جاي خالي شخصيت برجسته و كاريزماتيك فردوسي‌پور همچنان احساس مي‌شود. او نه‌تنها تهيه‌كننده برنامه بود، بلكه نقش مهمي در شكل‌گيري هويت برنامه ايفا مي‌كرد. همچنين بخشي از مخاطبان، اجراي كاظم‌زاده را فاقد شور و هيجان محمدحسين ميثاقي و حميد محمدي مي‌دانند.
۲- كاهش جذابيت عمومي: كمرنگ شدن آيتم‌هاي فان و سرگرم‌كننده و تمركز بيشتر بر تحليل‌هاي جدي، بخشي از جذابيت برنامه را براي مخاطبان عام كاهش داده است.
تغيير در پايگاه مخاطبان
برنامه توانسته بخشي از مخاطبان حرفه‌اي‌تر فوتبال را حفظ كند، اما در عين حال بخشي از مخاطبان عام كه به جنبه‌هاي سرگرم‌كننده علاقه داشتند، ريزش كرده‌اند. اين تغيير پايگاه مخاطبان، نشان‌دهنده تغيير در رويكرد محتوايي برنامه است.
نقاط قوت فصل جديد فوتبال ۱۲۰
۱- تحليل‌هاي حرفه‌اي‌تر: ارتقاي سطح تحليل‌ها و پوشش جنبه‌هاي فني‌تر فوتبال، يكي از نقاط قوت اصلي برنامه در فصل جديد است.
۲- ارتقاي گرافيك و توليد بصري: جلوه‌هاي بصري مدرن و تدوين حرفه‌اي، جذابيت برنامه را افزايش داده و حس به‌روزبودن را به مخاطب القا مي‌كند.
۳- تمركز بر موضوعات جديد: پرداختن به موضوعات كمتر ديده‌شده، مانند فوتبال زنان و ليگ‌هاي آسيايي، نشان‌دهنده تنوع در محتواي برنامه است.
چالش‌ها
۱- كمبود جذابيت در اجرا: اجراي حافظ كاظم‌زاده با وجود تسلط محتوايي، نتوانسته جذابيت و انرژي ميثاقي را تكرار كند.
2- كاهش تعامل با مخاطبان عام: سبك جدي‌تر و كاهش آيتم‌هاي سرگرم‌كننده باعث شده برنامه از نظر برخي مخاطبان سردتر و كم‌هيجان‌تر به نظر برسد.
۳- فشار مقايسه با گذشته: تغييرات برنامه همواره در سايه مقايسه با دوره فردوسي‌پور قرار دارد. اين مقايسه، چالش بزرگي براي تيم جديد برنامه ايجاد كرده است.
نتيجه‌گيري
«فوتبال ۱۲۰» پس از روي كار آمدن تيم توليد جديد به تهيه‌كنندگي پويا خسروي و با اجراي حافظ كاظم‌زاده، تغييرات عمده‌اي را تجربه كرده كه نشان‌دهنده تلاش براي حفظ كيفيت و هويت برنامه در شرايط جديد است. اگرچه غيبت تهيه‌كننده و مجريان سابق برنامه، يكي از چالش‌هاي بزرگ تيم توليد بوده و برخي مخاطبان قديمي برنامه را نااميد كرده، اما تغييرات محتوايي و ساختاري باعث شده برنامه همچنان جايگاه خود را به عنوان يكي از بهترين برنامه‌هاي ورزشي ايران حفظ كند. براي ادامه موفقيت، تيم توليد بايد به تعادل بهتري ميان تحليل‌هاي تخصصي و محتواي سرگرم‌كننده دست يابد و تلاش كند تا بازخوردهاي مخاطبان را بيشتر در برنامه‌سازي لحاظ كند. در عين حال، بهره‌گيري از نوآوري‌هاي بيشتر در اجرا و محتوا مي‌تواند به حفظ و جذب مخاطبان كمك كند. فصل جديد برنامه «فوتبال ۱۲۰» با سردبيري حسين آشنا كه از ۲۹ شهريور روي آنتن شبكه ورزش رفته، پنجشنبه‌ها حوالي ساعت 21:30 روي آنتن شبكه ورزش سيما مي‌رود.